Met verschuldigde hoogachting

[p. 97]

Verschilletje

Hebt u toen u jonger was, of misschien verleden week nog wel, iemand willen worden die wijs was, grote daden deed, diepten doorspeurde of toppen bereikte, avonturen beleefde of van zich deed horen door het definitieve werk over de ecologie van de langpootmug?

Hebt u bedelaar willen zijn, of een zonderling willen worden die achter in het bos met vogels verkeert en de journalisten een grauw geeft? Of smokkelaar in Tanger, of Zenboeddhist?

Of zoudt u gewoon maar eens een dag door willen brengen met wandelen en peinzen, een paar uur schrijven, of schilderen of zo maar prutsen, met vrienden praten in de kroeg en dan, bezonken en welgemoed, laat in de nacht thuiskomen, waar de kinderen al uren liggen te slapen en iemand nog op is die klaarstaat met soep en dan lekker warm naast je in bed komt liggen? Dan had u er meteen voor moeten zorgen dat u een man was. Want bent u een vrouw, dan zal het te berde brengen van zulke plannen, laat staan uw poging tot enige uitvoering ervan, u niet die vertederde glimlach bezorgen die de maatschappij bij goed weer nog wel over heeft voor de romanticus en de escapist, maar op zijn allerverlichtst zal men medelijden met u hebben. U bent immers iemand die de Mooiste Taak die God voor u in petto had (de Dienende) niet met vreugde wil dragen, u bent onvrouwelijk, u rivaliseert met Mannen (schande!), kortom, u bent typisch een mislukte vrouw.

U roept: Overdreven! Die meid zoekt weer eens spijkers op laag water. Ik heb er nog nooit last van gehad dat ik een vrouw ben? En als u dit roept tegen een gehoor bij u in de huiskamer, draaft u intussen natuurlijk heen en weer met koffie en glazen voor de cognac, en een dweiltje omdat Karel z'n glas omviel en nog even de trap op, omdat u dacht dat Pietje huilt. Want, niet waar, iemand moet het toch doen en u hebt nergens last van, maar tegen de tijd dat u de trap weer afkomt, praten ze in de huiskamer alweer over auto's en u bent de draad trouwens kwijt.

Maar het is niet overdreven. Ik zou het vroeger, toen ik nog te veel leed onder het minderwaardigheidscomplex van mensen die denken dat alles wat onaangenaam is hun eigen schuld is,

[p. 98]

nooit hebben durven zeggen, maar in de laatste jaren ben ik brutaler geworden en dus heb ik onder goede vrienden naar aanleiding van een van de voorafgaande onderwerpen wel eens gezegd: hè, wat fijn toch om een man te zijn, ik zou het best ook willen. Tot mijn verwondering volgde hierop steevast de snelle, aan knipoog grenzende blik van een echtgenoot naar zijn vrouw, de geamuseerde glimlach van een ander, en een korte, misschien wel pijnlijk bedoelde stilte. Waarop het gesprek weer over iets ander ging. Zo reageren aardige mensen wanneer ze vrezen dat iemand zich bloot geeft.

De evolutie, heb ik wel eens gelezen, beweegt zich in de richting van toenemende onafhankelijkheid van zijn omgeving. En zoals baby's lopen willen en kleuters deuren open willen doen, zo willen mannen en vrouwen zo slim en onafhankelijk worden als ze maar durven. Ik ben tegen zeuren: negers blijven zwart en vrouwen doen het huishouden, maar doen alsof dat eigenlijk iets heel geweldigs is, iets diepers en mooiers dan de vrijheid die door bovengeschikten getorst mag worden, dat vind ik sprookjes voor volwassenen. Blijmoedig accepteren, goed, goed, maar met een korrel zout, en een vrij hoekje in de hersens om van je rol het jouwe te denken.

Laatst praatten we met z'n vieren, drie mannen van net boven de dertig en ik, over carrière. Alle drie hebben ze een vrouw, een kind en een baan. Eén zei tevreden te zijn. Hoe kun je zo geresigneerd zijn, zeiden de twee anderen, hoe kun je met zo weinig tevreden zijn, dat geloven we niet. Een vrouw en kinderen, dat is prettig, maar het is niet genoeg, zei één van ze, degeen die zijn leven steeds ziet als een brede weg omhoog naar een kim waarachter de zon roodgloeiend aan het ondergaan is. Pas nadat ze vertrokken waren, vroeg ik me af wat ze dachten dat hun vrouwen waren - ook ontevreden? Een man en kinderen, dat is niet genoeg? Of geresigneerd, tevreden met ‘zo weinig’?

Een vrouw van middelbare leeftijd zei naar aanleiding van een andere vrouw, die een verhouding heeft met een man die jonger is dan zij zelf: ‘Ik zeg altijd maar: Better to be an old man's darling than a young man's slave’.

Stel je de man voor die zegt het beter te vinden te be an old woman's darling than a young woman's slave. Hoe zou je zo

[p. 99]

iemand noemen? En wie is groter slavin dan de jonge darling van een dure oude sok?

Ik vraag je.