Met verschuldigde hoogachting

[p. 100]

Dummy

Laatst kwam er een mevrouw bij mij op bezoek die mij vroeg: hebt u nog nieuw werk op stapel staan? Waar wijst een dergelijke vraag op? Op een interview. Het was nog wel een tamelijk onofficieel interview, maar toch, ik was diep vereerd en dacht: I've made it! I'm Tsar, I'm writer now, - of gevoelens van die strekking. Made what, vraagt de geïnteresseerde lezer nu hopelijk en ik haast mij te antwoorden: niets bijzonders hoor, niets wat ik niet altijd al deed, maar nu komt het uit in een boekje. Ik weet eigenlijk helemaal niet of het wel hoort, of zelfs mag, dat ik u dat zelf vertel, maar deze kolommen is de eer te beurt gevallen binnenkort in de gepatenteerde boekhandel te liggen. Voor het geval dat u dat ook nog wilt weten: de prijs valt niet mee, tenminste mij niet, maar ik vind eigenlijk alles duur, ik bedoel voor Goethe zou ik het ook veel vinden, (daarom moet noch de uitgever, noch de schrijfster (ik) zich daar ook maar iets van aantrekken).

Persoonlijk vind ik dat boekje nogal geweldig, vooral in de vorm waarin het nu naast mijn schrijfmachine ligt: als dummy. Hebt u wel eens de dummy van een boek gezien? Dat is het mooiste wat er is. Hij heeft alle voordelen van een boek en niets van de nadelen. Hij ruikt als een boek, - voor mij vanouds een veelbelovend luchtje. Hij ziet er uit als een boek, en dit ziet er zelfs als een leuk boek uit, al zeg ik het zelf, wat ik trouwens gerust doen kan, want het ligt aan de omslagtekening. Met zo'n uiterlijk kan de inhoud alleen maar tegenvallen, zoals Arthur Miller zegt nu Marilyn Monroe dood is. Behalve dan deze dummy-inhoud, die is niet te overtreffen. Schitterende, volkomen ongerepte, maar toch al gesteven en gebonden bladen houtvrij boekpapier: wie zou er zijn dagboek niet in willen schrijven, of zijn sonetten, recepten, lijsten van bezwaren, dassen, grammofoonplaten, meisjes, verlangens en wat al niet wacht om in lijsten ondergebracht te worden en in boekvorm te komen? Jammer is alleen dat dummy's zo'n kleine oplage hebben, want had ik er genoeg om weg te geven, ze zouden een mooier cadeau zijn dan het toekomstige minder exclusieve, ingevulde eindprodukt. Dat is nu eenmaal zo, dat moeten wij schrijvers leren te aanvaarden: een nieuw boek dat niet gelezen hoeft te

[p. 101]

worden, maar dat je zelf mag schrijven - daar kunnen de meesten van ons niet tegenop.

Maar terug naar dat interview. Een interview is eigenlijk wel één van de gekste dingen die er bestaan. Ik heb het zelf één keer afgenomen. Dat was met iemand, een schrijver, die ik al lang ken en bij wie ik dit voor de openbaarheid bestemde interview als een goede gelegenheid beschouwde om hem eens dingen te vragen die ik wel wilde weten, maar anders gek gevonden had om te vragen. Zo van: wanneer maak je nu je boek eens af en wat denk je van de stand van de litteratuur, en ben je op school wel eens blijven zitten. Want uit naam van het openbare belang (de nieuwsgierigheid van de mensen die je niet kennen) mag je vragen wat anders indiscreet zou zijn. Misschien kun je het wel een kenmerk van de eeuw noemen dat er in het openbaar, via candid camera, dit-is-uw-leven, Kinseyrapport en interviews, onthuld wordt, wat de privé-omgang met zijn teder en beschermend formalisme ongezegd laat.

Die vraag naar dat nieuwe werk op stapel bracht mij in verwarring. Ik heb nooit iets op stapel, ik hoop alleen steeds binnenkort hard van stapel te gaan lopen. Maar een schrijfster, die heeft dingen in haar la, als kazen die rijpen. Van het één komt altijd zo het ander, je denkt, leuk een boekje, maar voor je het weet word je geacht iemand die boekjes schrijft te zijn. Dat is vriendelijk, en zelfs wel vleiend. Maar als je daarop ingaat ben je, voor je het weet, geworden wat je nooit wilde zijn: dat onding, de Verslaafde Producent.