Met verschuldigde hoogachting

[p. 104]

Het goede

Elke goede impuls wordt steeds weer ondermijnd door een slechte, die de mens verwart en zijn werken bederft. Is dat waar? In mijn ervaring is het anders, en is het lastige juist, dat tegenover elke goede impuls een andere goede staat, die ermee in strijd is.

Neem het hebben van dingen. Mijn steeds weer hernieuwd verlangen om naakt en bezitloos door het leven te gaan, levend van de ene dag in de andere, als de vogelen des velds, wordt telkens opnieuw gedwarsboomd door mijn onvermogen om de dingen die zich om mij heen zijn geen vastkleven, weg te werpen. Je hebt, krijgt en erft dingen, en zelfs als je er nooit iets bij zou kopen, stijgt hun aantal, tot je van de dingetjes niet meer weet waar je je lege glas neer kunt zetten, en je poes geen sprong in de klerenkast kan doen zonder stapels sjaals, ceintuurs, handschoenen en tafellakens op de schoenenhoop onderin te doen tuimelen. Kenmerken van het ‘burgerlijke’ leven waren voor mij vroeger de kaasschaaf, de paraplubak, de paraplu en het alfabetische getrapte adresboek in groen kunstleer met bijbehorend potloodje op het plankje onder de telefoon. Voor elk ding een ander ding hebben, waarin het opgeborgen, waarmee het onthouden, gesneden en gepoetst, of waaraan het opgehangen kan worden - wat een afschuwelijke vermenigvuldiging van overbodigheden.

Maar in kisten op zolder ligt nog alles wat ik ooit bezat, zelfs kapotte wollen sokken, een driekwart koffiefilterapparaat en twee wollen onderbroeken met lange pijpen, in 1951 gekregen van iemand die dacht dat ik ze nodig zou hebben voor een winterreis die ik nooit ondernam. Ten eerste denk ik bij elk stuk ribbelkarton dat ik opvouw, misschien past er nog eens een boek in, en bij elk gebarsten schoteltje, dat komt vast nog eens handig uit onder een bloempot als ik die krijg, en ten tweede vind ik het steeds weer erg gemeen om iets ouds dat ik eens kocht of kreeg, of dat er al was toen ik heel klein was, weg te gooien. Je moet de dingen hun oude dag gunnen. Trouwens, juist omdat ze oud zijn, zijn ze onvervangbaar, alleen nieuwe dingen kun je kopen of maken, en welk moment is dit, dat ik zeker zou zijn van wat ik op het punt sta te doen?

[p. 105]

Ook tegenover kleren word ik bezield door twee vrij goede motieven, die met elkaar overhoop liggen. In de eerste plaats zou ik eruit willen zien als een plaatje in Elle, of een advertentiedame van de Bijenkorf. En in de tweede plaats wil ik mij niet kleden volgens een door anderen uitgestippelde formule, maar daar een persoonlijk karakter aan toevoegen. Zodat er dus altijd iets mis is aan mijn uiterlijk. Ik merk dat altijd pas, wanneer ik al in actie ben. Thuis, voor de spiegel, ziet het er wel aardig uit, die groene kousen onder die zwarte jas, - daar passen de groene wanten bij die ik nog heb. Keurig! Maar eenmaal op straat... bespottelijk, wie draagt er nu wanten, ik kan ze wel uittrekken, maar door de kousen word ik dan toch nog verraden.

Een grijs mantelpak - wat kan er correcter zijn? Een grijs mantelpak met een witte, zwartgenopte sjaal, lange leren handschoenen, en geen laarzen aan. Ik weet het pas nu ik die meid aan de overkant zie. Het is verbazend, vind ik, hoe de vrouwen die op straat mijn oog trekken, erin geslaagd zijn van golvende top tot wiegende teen een plaatje te zijn. Zo'n eenvoudige cameljas, - die is het geheim, daarin kun je niet misgaan. Ik koop hem ook. Maar algauw blijkt dat ik mij vergist heb, het was niet zozeer de jas, maar het mooie gekapte haar, denk ik. Ach hemel, en pas wanneer ik bij de kapper geweest ben, herinner ik mij dat ik nog een ander uitgangspunt had: dat idiote gekapte hoofd - ik wil er toch niet uitzien als iedereen?

Zodat ik dus niet meer geloof, dat het goede verhinderd wordt door het kwade, maar door iets anders, dat even goed is en daarom de keus tussen de twee zo moeilijk maakt.