Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vanden Ule. C. CXXXV.

12Die ellefste voghel dat es de Ule. Hi edt duven-eiere, rat- 13ten ende muse; ende alse hi vecht, keert hi de voete op 14weert⁽³⁾. Hi heeft vele plumen, ende die sijn heme ene 15bordene⁽⁴⁾, want hi es traghe ende ledich⁽⁵⁾; ende hi scuwet 16licht, ende wandelt bi den doeden. Dese ule leert ons dat 17selke menschen vlieghen in der nacht, dat es in natuerleken 18lichte, sonder de ghenade Gods; ende dit vlieghen es over- 19mids onghebeeldtheit van gheeste ende een ledich ghesichte 20in bloetheit haers wesens⁽⁶⁾: dit sijn de plumen daer nature

(3) Sur. et dum ab avibus impetitur, supino corpore pedibus se tuetur.

(4) Dat is een last. Zie Kiliaen op het woord, en Dr. Jonckbloets Woordenlijst op den Dietschen Doctrinael.

(5) Surius vertaelt iners ac ociosa. Die beteekenis heeft het woord ledig by Kiliaen ook, gelyk mede nog in de hedendaegsche volkstael.

(6) Sur. idque spiritûs indepicta nuditate, et ociosa in nudam essentiam suam contemplatione: quae pennae sunt, enz.

[p. 210]

1mede vliecht in eenvoldegher rasten; ende dese plumen 2verswaren den gheest, dat hi niet vlieghen en mach boven 3sine nature in gracien ochte in glorien. Want daer hi on- 4ghebeeldt es, daer soude hi van rechte ghebeeldt sijn met 5der goetheit Gods⁽¹⁾; ende daer sijn ghesichte ledich 6steet in bloetheit, daer soude sine redene verlicht sijn 7met godleker waerheit⁽²⁾; ende dan soude hi bekinnen 8ende minnen boven nature, ende Gods eere begheren in 9allen sinen werken; ende met desen plumen soude hi vlie- 10ghen boven sijn ghescapen wesen, ende Gods ghebruken 11in der ewecheit⁽³⁾. Want sal de mensche comen in die hoe- 12cheit, so moet in ufenen den wech die daer toe leidt⁽⁴⁾; maer 13die den ule gheliken, die sijn ledich ende traghe⁽⁵⁾, ende 14scuwent licht⁽⁶⁾, want si en willen kinnen noch minnen, 15noch redene noch ondersceet versinnen⁽⁷⁾; maer sonder alle 16doechde willen si vlieghen ende rasten in deemsterhei- 17den⁽⁸⁾. Ende si wandelen gherne bi den doeden, dat es bi 18den ghenen die hen gheliken in der secten⁽⁹⁾, ende sijn 19doet⁽¹⁰⁾ vore Gode, ende verworpen van der heilegher Ker- 20ken. Ende alse mense berespt, so kecrense de borst, opweert,

(1) Sur. Ubi enim spiritus cunctis imaginibus destitutus est, ibi meritò devinam bonitatem impressam sibi habere deberet.

(2) Sur. itemque ubi visio ejus nuda prorsùs ac ociosa est, rationem ejus divina esse illustratam veritate oporteret.

(3) Sur. Deo in aeternitate perfrueretur.

(4) Sur. via illi terenda est, qua ad eam pervenitur.

(5) Sur. ii ocio torpent, et desidiae ac inertiae dediti sunt.

(6) C. scuwen dlicht.

(7) Sur. nec ratione neque discretione uti volunt. Het werkwoord verzinnen werd oudtyds gebruikt in de beteekenis van bedenken, nagaen. Zie De Vries, Woordenlijst, bl. 651.

(8) Demsterheit of deemsterheit beteekent duisternis. Zie het woord opgehelderd in de Taalkundige Mengelingen, uitgegeven onder de zinspreuk Linguae patriae excolendae amore, bl. 176, vlgg.

(9) Sur. Libenter qouque mortuis adsunt, id est, suî similibus, qui iisdem sint erroribus ae pravis opinionibus imbuti.

(10) Versta, en zy zyn dood. Sur. sed et ipsi mortui sunt coram Deo.

[p. 211]

1alse ene ule, ende socken enich welt waert⁽¹⁾ dat si ghehoert 2hebben, ende dat houden si so vaste in hare claeuwen, men 3caent hen niet ghenemen: want si en volghen gheenre 4redenen. Ende hier omme, alse si ten lichte comen⁽²⁾, so 5sijn si ghehaet van allen menschen die waerheit verstaen, 6gheliker wijs dat de ule es van allen voghelen. Ende also 7alse de ule edt der duven eiere, alsoe bederven si gheesteleke 8vrocht, eenvoldegher menschen daer si mede wandelen⁽³⁾. 9Ende de ule edt oec ratten ende muse: ende also werden 10dese liede ghespijst met allen den verkeerden poenten, die 11meest verworpen sijn onder de huusghenoete kerstens 12gheloefs.

(1) Eenig wild woord. Sur. aliquam peregrinam excogitant vocem.

(2) Sur. ubi ad lucem veniunt.

(3) Sur. ita isti hominum simplicium, quibuscum vivunt, spiritales perdunt fructus. Het verbum bederven is hier wel actief gebruikt, in den zin van verderven; want in dien van noodig hebben eischt het den genitivus rei.