'Ons aller moeder' anno domini 1935

§ 11. De kwestie van ‘de schaar’.

Men moet ons dan ook niet - en dan weer in dat anachronistische oud-testamentische gedachten-complex van vele huidige kerk-apologeten - men moet ons dan ook niet vragen, of wij nu eens ‘op willen houden’ met ‘eigenmachtig de schaar in het verbond te zetten.’

Telkens weer kunnen wij daartegen ons hooren waarschuwen. Dan is dit de redeneering, die men krijgt te hooren: de Hervormde Kerk is de kerk des verbonds; en nu de toepassing: ‘niemand, ook niet een individueele ambtsdrager, heeft het recht, de schaar in dat verbond te zetten’. Of, een oogenblikje later: ‘de ontheiliging van het heilig erf was geschied door onze vaders en door de vaders der Afscheiding mede. Alleen, als er nu samen verootmoediging en samen een zich stellen voor het aangezicht des Heeren is, is er werkelijke reformatie te wachten. Anders komt er onherroepelijk een eigenmachtig een schaar zetten in het verbond’.

Maar al zulke goedbedoelde redeneeringen stuiten bij ons weer àf op het bezwaar, dat hier weer oud-testamentisch gedacht wordt. Typisch is dan ook, dat de Roomsche Kerk, - die wij hier boven ook reeds in haar denken oud-testamentisch noemden - met precies dezelfde formeele redeneering deze en andere Hervormde sprekers kan kapittelen. Er waren immers óók vóór Luther en Calvijn menschen, in de kerk, die moeder der geloovigen heette? Luther en Calvijn hadden toch óók deel aan de schuld der toenmalige

[p. 58]

kerk? Ook toen waren daar toch vrome menschen? Ook toen kon toch zeker de pauselijke kerk zeggen: bij ons gebeuren nog wedergeboorten, God heeft ons dus nog niet verlaten, de moeder heeft nog geen scheldbrief, men mag dus ons ook niet verlaten?

Dit laatste was volkomen juist. Dat n.l. de vrije menschen Gods, Luther en Calvijn, de kerk niet eigenwillig mochten verlaten hunnerzijds, maar dat ze hun vrijheid gebruiken moesten om de kerk tot ‘Entscheidung’ te brengen, en om te profeteeren van de waarheid, en de gevolgen aan God over te laten. De ‘sleutelen’ hanteeren (Zondag 31)!

Waarlijk, men moet zich niet van oud-testamentische beelden bedienen. Want men komt dan terecht bij apologetische redenen, die ook de roomschen letterlijk kunnen voorlezen in een philippica tegen het protestantisme.

En hierom blijven wij waarschuwen tegen elke veronachtzaming van nieuw-testamentische grondgedachten. Men moet niet een ‘gegevenheid’ zien als het lichaam, waarin zich het verbond kristalliseert, doch de spanning weer aandurven, wijl het moet, de spanning van de betere verbondsbeschouwing, die, in plaats van een statisch verbondsstatuut en verbondsinstituut, de levende presente, permanente verbondsgehoorzaamheid voor de aandacht plaatst.

Maar hier raken wij de groote kwestie aan waarover in de volgende paragraaf zal te spreken zijn.