Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

II

Ende doe die vijftich daghe vervullet worden, doe waren alle die discipule te gader in een stede. Ende snellike is van den hemel een luyt gheworden als eens vurichs toecomendes geestes ende vervullede al dat huus, daer sy saten. Ende ghedeylde tonghen openbaerden hem recht alse vuer ende hy sat op enen ygheliken van hem, ende sy sijn alle mitten Hilghen Gheest vervullet ende begonnen mit menigher hande tonghe te spreken, alsoe als hem die Hilghe Gheest ghaf uyt te spreken.

Ende

[fol. 138r]

in Iherusalem waren geestelike jodesche manne wonende uyt elken gh[e]slachte dat onder den hemel is. Doe dese stemme gheschiet was, vergaderde die ghemenichte ende is int ghemode van verwonderen confuys, want een yeghelich hoerde die lude spreken in sijnre tonghen. Si worden versaghet ende verwonderden hem alle ende seyden: Siet, en sijn dit niet alle, die daer spreken, Galileeuschen? Ende hoe hebben wij een yeghelich ghehoert onse tonghe, daer wij ingheboren sin, Parthi ende Medi ende Elamiten ende die wonen te Mesopataniam, Judeam ende Capadociam, Pontum ende Asiam, Frigiam ende Panphiliam, Egipten ende die lande van Libien, dat omtrent Cirenen is, ende die Romeynsche toecomelinghe, Joden ende die vyt den heydenenen Joden geworden sijn, Cretes ende Arabes, wy hebben si in onsen tonghen horen spreken die grote dinghe Gods? Sy versagheden alle ende verwonderden ende seyden: wat wil dat wesen? Ende andere bespottense ende seyden: Dese sijn nu des wijns vol!

Mer Petrus stont mit den elven ende hief sijn stemme op ende seyde hem: Ghy Joedsche manne ende alle, die te Iherusalem woent, dat sy ju kundich ende verneemt mijn woerde mit den oren. Dese en sijn niet droncken als ghy waent, want het is die derde ure van den daghe, mer dit ist dat overmids den prophete Johel ghesproken is:

Het sal in den lesten daghen wesen, spreect die Here, ic sal van mynen gheeste vyt storten over alle vleysch, ende juwe sonen ende juwe dochteren sullen prophetiren, ende ju jonghe sullen visione sien ende juwe oude sullen drome dromen, ende op myne knechte ende op myne deernen sal ic in den daghen van mynen gheest vyt storten ende sy suellen prophetiren. Ende ic sal wonder in den hemel upwaerts gheven ende teyken nederwarts inder eerden: bluet ende vuer ende vuchticheyt des roecs. Die sonne sal in duysternissen gewandelt warden ende die mane in blode, eer dat comet des Heren dach groet ende openbare.

Ghi Israheelsche manne, hoert dese woerde: Ihesum Nazarenum, van Goede den gheprijsden man in ju, in moghentheyden ende in wonderen ende in teykenen, die hy ghewrocht heeft als ghi weet in middel van ju, vanden besloten rade ende der voerwetentheyt Gods, so heb ghi desen overmids der boser hande over ghelevert ende ghenaghelt ende verslaghen, den welken God verlosset heeft ende ontlosset der hellen rouwe, na dattet onmoghelic was hem van haer ghehoelden te wesen.

Want David spreect in hem: Ic hebbe den Here voer my altoes voer ghesien, want hy te mijnre rechter siden is, op dat ic niet beweghet en worde. Daer om is mijn herte verblijt ende mijn tonghe is vervroghedet, ende voertmeer sal mijn vleysch in hope rusten, want du en salste mijn siele inder hellen niet laten, noch du en salste dinen hilghen die verdervinghe niet gheven te siene. Du hebste my die weghe des levens kundich ghemaket, du salste my mit dinen aensicht mit vrolicheyden vervollet.

Ghy manne, ghy broders, het is gheoerloft coenlich tot ju te spreken van den patriarcha David, dat hy ghestorven is ende begraven is, ende sijn graf is by ons tot inden daghe van huden. Daer om, want hij een propheet was ende wistede, dat God dien al swerende ghesworen hadde vander vruchte

[fol. 138v]

sijnre lendene te sitten op sinen stoel, al voersiende hevet hy vander verrisenisse Cristi ghesproken, want hy en is niet inder hellen ghelaten noch sijn vleysche en sach die verdervinghe niet. Desen Ihesum hevet God verwecket, wien wy alle ghetuych sijn. Hy is vander hant Gods verheven ende ontfinch vanden vader die beloefte des Hilghen Gheests, dien gheest hevet hy vyt ghestort, die ghy hoert ende siet. Want David en clam in die hemele niet, mer hy sprect: Die Here seyde mynen Heren: sitte tot mynre rechter siden hent ic dine viande sette to enen voetschemel dijnre voete. Daer omme elc huys van Israel wete sekerlic, datten God Here ende Cristum makede, desen Ihesum, dien ghy ghecruyst hebt.

Doe sy dit ghehoert hadden, sijn sy beweghet van herten ende spraken tot Petrum ende totten anderen apostelen: Ghy manne, ghy broeders, wat suelen wij doen? Petrus seyde tot hem: Doet penitencie ende een yeghelich van ju werde ghedoept in den name Ihesu Cristi in verlatenisse juwer sunden, ende ghy suelt die gave des Hilghen Gheestes onfanghen. Want ju ende juwen kinderen is die weder loefte belovet ende alle den ghenen die vere sijn, soe wien onse Here God toe gheropen hevet. Mit ander voel woerden ghetughede hijt mede ende troeste se toe ende seyde: Wert behouden van desen quaden gheslachte.

Daer om die sijn leringhe ontfenghen, sijn ghedoept ende in den daghe sijnre sielen toe gheset omtrent driedusent. Si waren volherdende inder apostel leringhe ende in mede deylinghe der brekinghe des broets ende in bedinghen.

Ende in elker zielen wert ontsich, ende vele wondere ende teyken ghescieden overmids den apostelen in Iherusalem, ende groet ontsich was in hem allen. Oec alle, die gheloveden, waren te gader ende hadden alle dinch ghemeyn. Die besittinghe ende dat guet vercochten sy ende deylden die hem allen, also als enen yegheliken noet was, ende daghelics volduerden sy eendrachtelich in den tempel ende braken by den husen dat broet ende nament mit vrouden, ende in eenvoudicheyden des herten laveden si Goede te gader ende hadden gracie tot allen volke. Ende die behouden worden vermeerrede die Here daghelics in dat selve.