Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

X

Het was een man in Cesaria, die Cornelius heyte, ende was over hondert ridderen gheset, die vyt Ytalien ghecomen waren; hy was gheestelic ende den Here ontsiende mit alle sinen ghesinde, ende dede den volke veel aelmoesen, altoes biddende den Here. Hy sach openbaerlic in enen visioen den enghel Gods tot hem in comende ontrent der neghender uren van den daghe ende hy sprach hem toe: Corneli! Ende hi sachen aen ende was van vresen vervaert ende seyde: Here, wie bistu? Ende hy antworde hem: Dijn bedinghe ende dijn almoesen sijn in ghehoechnisse in den aensichte Gods op gheclommen. Nu sent manne in Joppen ende ontbied tot dy Simon, die Petrus toe ghenaemt is. Dese is gheherberghet by Simon den ledertouwer, wes hues nevens dat meer is. Dese sal dy segghen wat dy behoert to doen! Ende doe die enghel, die hem toe ghesproken hadde, van dan sciet, riep hi twe van sinen huysghenoten ende enen ridder, die den Here ontsach, van dien, die hem onderdanich waren. Doe hy hem alle dinghe vertellet hadde, sende hi se in Joppen.

Des daghes daer na, doe si haren wech makeden ende der stat nakeden, clam Petrus op in dat overste ende bedede omtrent der sester uren. Ende doe hem hongherde, wolde hi eten, ende doe sijt hem bereydeden, viel over hem een overtredinghe des ghemoedes ende hy sach den hemel open ende een vat nederdalende als een groet linen cleet, mit vier hoken neder ghelaten vanden hemel in der eerden, in welken alle viervoete ghedierte ende crupende der eerden ende voghelte des hemels waren, ende een stemme ghesciede tot hem: Petre, stant op, slach doet ende et! Doe seyde Petrus: Here, dat si verre, want ic en hebbe nie alle ghemeen noch dat onreyne ghegheten. Ende anderwerve sprach die stemme tot hem: Die dinghe die God ghesuvert hevet, dat en heet niet ghemeen te wesen. Ende dat is te driewerven ghesciet ende rechtevoert is dat vat in den hemel ghegrepen.

Ende doe Petrus in hem

[fol. 145r]

selven twivelde, wat dat visioen ware, dat hi ghesien hadde, sich, doe stonden die manne, die van Cornelio ghesendet waren, ende sochten Simons huys ende stonden voer die dore. Ende doesi gheropen hadden, vragheden si, of Simon, die Petrus toe ghenamet was, al daer die herberghe hadde.

Doe Petrus dochte van den visioen, sprach die gheest Gods tot hem: Sich, drie manne soeken dy. Stant op alsoe ende ganc mit hem, ende twivel niet, want ic hebse ghesendet. Doe clam Petrus neder totten mannen ende seyde: Siet, ic bint, dien ghy soeket, wat is die zake, daer ghy omme ghecomen sijt? Si seyden: Cornelius, centurio, een gherechtich man ende Gode ontsiende ende van al den volke der Joden tghetughe hebbende, die ontfinc een antworde van den hilghen enghel dy te doen halen in sijn huys ende woerde van dy te horen. Doe leyde hy si [in] ende ontfinc si in die herberghe.

Des anderen daghes stont hy op ende reysde mit hem ende somich van den bruederen volchden hem na, op dat si Petro ghetughe souden wesen. Des anderen daghes ghinc hy in Cesariam. Ende Cornelius verwachtedse ende hadde sine maghe ende sijn noetdruftighe vriende te gader gheropen. Ende het ghesciede, doe Petrus in ghinc, dat hem Cornelius te ghemoete quam ende viel te sinen voeten neder ende groeten. Mer Petrus hiefen op ende seyde: Stant op, ic bin selve oec een mensche. Ende al sprekende ghinc hy mit hem in ende vant daer veel, die daer vergadert waren, ende hy sprach tot hem luden: Ghy weet, hoe boesliken dattet ghedaen is, wanneer een Jode gaet ende versellet hem mit den heydenen, mer God heeft my vertoent, datmen ghenen menschen ghemeen schelden en sal noch onreyn. Daer om quam ic sonder twivelinghe, doe ic gheropen was. Daer om vraghe ic: Om wat sake heb dy my ghehaelt? Cornelius antworde: Het is huden die vierde dach, dat ic te deser tijt van den daghe bedende was in minen huze te noentide toe, ende doe stont voer my een man in blenckenden clederen ende seyde: Corneli, dijn ghebede is ghehoert ende dijn almosen sijn ghedacht in den aensichte Gods. Daer om sent in Joppen ende doe Simon roepen, die Petrus toe ghenaemt is, ende hi is gheherberghet in Simons des ledertouwers huys by den meere. Daer om sende ic thant tot dy ende du hebste wal ghedaen dattu quameste. Ende nu si wy alle voer dijn aensicht vergadert om te horen alle die dinghe die di van den Here gheboden sijn.

Doe dede Petrus sinen mont op ende seyde: Ic hebt inder waerheyt ondervonden, dat God der personen ontfangher niet en is, mer soe wie Gode vreset ende gherechticheyt werket, die is hem ontfanclic, van wat volke hi ghecomen si. God hevet den kinderen van Israel dat woert ghesendet, vrede boetscappende overmids Ihesum Cristum. Dese is een Here alre creaturen. Ghy wetet, hoe dat wort gheganghen is doer al Judeen, want beginnende van Galileen na den doepsel, dat Johannes Ihesum van Nazaret predicte

[fol. 145v]

, hoe datten God mitten Hilghen Gheest ende mitter moghentheyt ghesalvet hevet. Ende hi ghinc tlant al omme ende dede wal ende makedse alle ghesont, die beseten waren van den vianden, want God was in hem. Ende wy sijn tghetughe alle der werken die hy in der Joden lande dede ende in Iherusalem, den welken si versloghen hanghende in den holte. Desen verweckede God des derden daghes ende gaffen openbaer te waerden niet allen volke, mer den ghetughen, die van Gode gheordiniert worden, daer toe ons, die mit hem aten ende droncken na dat hy verresen was vander doet, ende hy gheboet ons den volke te prediken ende te ghetughen, dat hijt is, die van Gode gheset is een rechter der levendigher ende der doden. Desen gheven alle propheten tghetughe, dat alle, die in hem gheloven, overmids sinen name ontfanghen sullen verlatenisse der sonden.

Doe noch Petrus dese woert sprekende was, viel die Hilghe Gheest op hem allen, die twoert hoerden. Ende die ghelovighe, die mit Petro vytter besnidenisse ghecomen waren, verwonderden, dat die ghenade des Hilghen Gheests oec vyt ghestort was onder die heydene menschen, want si hoerden se spreken mit alrehande tonghen ende grotelike Gode loven. Doe seyde Petrus: En is hijr gheen water? wie macht verbieden, dat dese niet ghedoept en worden, die den Hilghen Gheest ontfanghen hebben alse wy? Ende hi hietse doepen in den name Ihesu Cristi.

Doe baden sy hem, dat hy een deel daghe by hem bleve.