Wie komt daar aan op die olifant? (2000)

Wie komt daar aan op die olifant?

(2000)–Nicoline van der Sijs– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

bron

Nicoline van der Sijs, Wie komt daar aan op die olifant?. L.J. Veen, Amsterdam/Antwerpen 2000

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr sijs002wiek01_01

logboek

- 2024-01-12 SB colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Wie komt daar aan op die olifant? van Nicoline van der Sijs uit 2000.

redactionele ingrepen

De eindnoten zijn in deze digitale editie direct bij de bijbehorende nootverwijzingen geplaatst. De volgende pagina’s zijn hierdoor komen te vervallen: 177, 178, 179, 180, 181.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (binnenkant voorplat, 2, 58, 64, binnenkant achterplat) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[ voorplat]

151E EDITIE

Wie komt daar aan op die olifant?

Een zestiende-eeuws taalgidsje voor Nederland en Indië, inclusief het verhaal van de avontuurlijke gevangenschap van Frederik de Houtman in Indië

Hertaald en toegelicht door Nicoline van der Sijs

Het Taalfonds

[pagina 1]

‘WIE KOMT DAAR AAN OP DIE OLIFANT?’

[pagina 3]

‘WIE KOMT DAAR AAN OP DIE OLIFANT?’

Een zestiende-eeuws taalgidsje voor Nederland en Indië, inclusief het verhaal van de avontuurlijke gevangenschap van Frederik de Houtman in Indië

Hertaald en toegelicht door Nicoline van der Sijs

Uitgeverij L.J. Veen Amsterdam/Antwerpen

[pagina 4]

Met speciale dank aan Piet Verhoeff

© 2000 Nicoline van der Sijs

Omslagontwerp Zeno

Typografie Sander Pinkse Boekproductie

Kaarten Hester Schaap

isbn 90 204 5890 6

d/2000/0108/740

nugi 943/470

[pagina 5]

inhoud

Lijst van illustraties		8

Woord vooraf		9

Leven en werk van Noël van Berlaimont		11
De auteur Noël van Berlaimont		11
Het taalgidsje van Noël van Berlaimont		13
	Het ontstaan	13
	De verschillende drukken	14
	Uitbreiding van de inhoud in de verschillende drukken	16
	De woordenlijst	20
	Uitbreiding van het aantal talen in de verschillende drukken	20
	Vertalingen	23
	Overname van delen van het taalgidsje in andere boeken	24
	Voorgangers	25
De didactische methode van Van Berlaimont		26

Leven en werk van Frederik de Houtman		33
De auteur Frederik de Houtman		33
Het Kort verhaal over de avonturen in Indië		36
Het taalgidsje van Frederik de Houtman		39
	De inhoud van de dialogen	41
	De woordenlijsten	44
	Het sterrenboek	45
	Herdrukken en vertalingen van het taalgidsje	46

Verantwoording van deze heruitgave		48

Literatuur		52

De heruitgave van het taalgidsje van Noël van Berlaimont		57
Het boek tot de kopers		59

[pagina 6]

Aan de welwillende lezer		61
Tot de lezer [hertaald]		62
Totten Leser [letterlijke tekst uit 1656]		63
Inhoudsopgave		65
Het eerste deel		67
	1. Een maaltijd met tien personen	67
	2. Om te leren kopen en verkopen	76
	3. Om een schuld te vorderen	79
	4. Om naar de weg te vragen, en andere algemene zinnen	81
	5. Gewone gesprekken in een herberg	83
	6. Gesprek bij het opstaan	86
	7. Zinnen over de handel	87
	8. Om brieven, overeenkomsten, schuldbrieven en kwitanties te leren opstellen	92
Het tweede deel		97
	Inleiding	97
	Woordenlijst	97
	Vervoegingen	114
	De uitspraak van het Nederlands	117
	Verkleinwoorden in het Nederlands	119

Kort verhaal van wat Frederik de Houtman is overkomen in Atjeh op het eiland Sumatra in de zesentwintig maanden die hij daar gevangen is geweest		122
	Verklarende noten	176

De heruitgave van het taalgidsje van Frederik de Houtman		183
Uittreksel uit het privilege		184
Opdracht		185
De auteur tot de welwillende lezer		188
Taalboek		189
	1. Een gesprek over de aankomst van een schip, waarvan de kapitein zich aan de koning voorstelt, en hoe dat gebeurt in Oost-Indië	189
	2. Wanneer men voor het eerst aankomt in een vreemd land om verversing te kopen	194
	3. Om in Indische landen verversing te kopen	196

[pagina 7]

	4. Over iemand die in een bos verdwaald is en aan wie de weg gewezen wordt	198
	5. Om te leren kopen en verkopen [gebaseerd op Van Berlaimont 2]	200
	6. Om een schuld te vorderen [= Van Berlaimont 3]	203
	7. Om naar de weg te vragen, en andere algemene zinnen [= Van Berlaimont 4]	203
	8. Om peper te laten wegen en te ontvangen	204
	9. Een maaltijd met tien personen [= Van Berlaimont 1]	206
	10. Zinnen over de handel [vergelijk Van Berlaimont 7]	206
	11. Een gesprek tussen twee personen	209
	12. Over de scheepvaart	212
Woordenboek		216
	Woorden in het Nederlands, Maleis en Malagasi [niet herdrukt]	216
	De belangrijkste leden van de mens, zowel van binnen als van buiten	216
	De namen van de twaalf maanden	218
	De namen van de dagen van de week	218
	Het tellen	219
	De vervoegingen [= Van Berlaimont]	219
	Woorden in het Nederlands, Arabisch en Turks [niet herdrukt]	219
De declinaties van vele vaste sterren die rond de zuidpool staan [niet herdrukt]		220

[ achterplat]

151E EDITIE

In 1527 gaf Noël van Berlaimont in Antwerpen een Nederlands-Frans taalgidsje uit. Het werd in twaalf talen vertaald en zo'n honderdvijftig maal herdrukt. Het boekje was bedoeld voor kooplieden en reizigers en bestaat uit een serie dialogen waarin beschreven wordt hoe je kunt afdingen, hoe je de weg vraagt en hoe je een gesprek voert aan tafel of in een herberg. Toen Frederik de Houtman eind zestiende eeuw als een van de eersten de lange reis naar Indië ondernam, stak hij zijn ‘Berlaimont’ bij zich. Dat kwam goed uit, want eenmaal in Indië aangekomen, werd hij bijna twee jaar gevangen gehouden op Atjeh. Hij leerde daar Maleis en hij vulde Van Berlaimonts taalgidsje aan met nieuwe dialogen waaruit Oost-Indiëvaarders konden leren hoe ze specerijen en andere koopwaar konden kopen, wat ze moesten doen als ze verdwaalden en hoe ze zich moesten gedragen tegenover de sultan. Als introductie van zijn taalgidsje schreef Frederik de Houtman voor prins Maurits een verslag over zijn gevangenschap. In deze heruitgave vindt u een hertaling van de Nederlandse tekst van het taalgidsje van Van Berlaimont en de aanvullingen daarop van Frederik de Houtman, inclusief het verhaal van zijn avontuurlijke gevangenschap. Uit de teksten rijst een verrassend maar soms ook zeer herkenbaar beeld op van de toenmalige maatschappij in Nederland en Indië.

isbn 90 204 5890 6

Vorige Volgende