Gedichten (2 delen)

[182] Wensch des Eenhoorns (p. 318)

toelichting	In dit gedicht verwerkt Six een aantal toespelingen op de uithangtekens van het derde, vierde en vijfde huis vanaf de Dam aan de westzijde van de Kalverstraat en op de naam van enkele bewoners van die huizen. Het gedicht spreekt over een zekere animositeit tussen Six en zijn buren ter rechterzijde, maar die kan ik niet nader toelichten. De drie huizen zijn inmiddels afgebroken. Hun plaats is ingenomen door het complex van de zgn. Groote Club (Gimpel, 1913). In het middelste huis, De Vergulde Eenhoorn, woonde de familie Six van Chandelier. Het gedicht staat op p. 237-238 van Six' Poësy.
annotatie
1	slinks: ter linkerzijde. Het uithangteken van de Eenhoorn zag vanaf de hijsbalk uit naar de overzijde van de Kalverstraat. Aan zijn linkerzijde lag De Meermin, het derde huis, dat in 1647 en 1659 in bezit was van een Frederik van Geel. De naam van de huurder is niet vermeld in de bronnen (Gimpel, 1913, p. 126-127).
2	een silvere rivier: de rivier die was afgebeeld op het uithangbord van De Meermin
3	galm: zang
	uit waater: vanaf het water van die rivier
4	Vry: Heel wat
6	queelende: zingend
	terwyl se spiegelt, en sich kamt: een spiegel en een kam waren vaste attributen van de op uithangborden afgebeelde meerminnen (Van Lennep en Ter Gouw i, p. 396).
7	Niet van natuur, gelyk: Zonder de aard van
8	maar die, om vyandschap, vergramt: maar juist van een zeegodinne die boos wordt als er ergens tweedracht is
9	Ter rechter pronk ik, langs: Ik pronk met aan mijn rechterzijde
	twee schoone boogaard landen: dwz. de mooie ‘landerijen’ van twee boomgaarden. Six doelt op het vijfde huis in de Kalverstraat, dat bewoond werd door de broers Govert en Pieter Bogaert (de opgave is van 1659). Zij waren de zoons van de omstreden regent en zeepzieder Jan Willemsz Bogaert (1577-1638), die in 1629 voor twee jaar uit de stad verbannen werd en op wie Vondel zijn hekeldicht Eer-Dicht, Op 't vertreck van Jan Willemsz. Bogaert maakte (Gimpel, 1913, p. 137, Elias, Vroedschap i, p. 281-282 en wb Vondel iii, p. 258).
10	midden in het ys, ook groenen eeven fris: ook als het hartje winter is, nog even fris in blad staan. Wil Six in deze raadselachtige passage benadrukken dat men niet aan heuse boomgaarden moet denken?
11-12	Maar ... Verschuilen: Maar die een valse slang en een adder met dodelijke beet verborgen houden. Doelt Six op de broers zelf of op leden van hun huisgezin?

[p. 331]

12	als, in gras, de groene haagedis: zoals de groene hagedis in gras verborgen blijft
13	schroom: ben ... bang
	blaauwe: giftige (wnt ii, ii, 2792)
14	goud yvoor: vergulde hoorn
15-16	Door ... het: Berooft, als het ertegenaan gedrukt wordt, het fenyn van zijn kracht, doordat het op ondoorgrondelijke wijze werkt als tegengif (wnt xx, 623, deze plaats; vgl. voor deze geheimzinnige kracht van de hoorn van de eenhoorn: Van Andel, 1928, p. 5-25. Men verkocht wel de tand van de narwal als eenhoornhoorn.)
16	een Moor: een woeste Afrikaan
17	Korinthen: de stad Corinthe. Een epitheton van Corinthe was bimaris, ‘aan twee zeeën gelegen’ (vgl. bijvoorbeeld Horatius, Ode i, vii, 2).
18	oopen diepte: een wijde zee (nl. de Golf van Corinthe en de Golf van Aegina)
	teegenspeelt: tegenaan klotst
19	de Zeegod: Neptunus (die over zulke zaken kan beschikken)
20	Noch een Meirminne: nl. ook aan de rechterzijde (in plaats van de boogaard landen)
	zoo: even
21	Ik ... daaler: ‘Ik zou een lieve som willen missen’. Het precies omschreven bedrag (een daaler is een daalder, een Taler) speelt nader toe op de buren die Six wel kwijt zou willen zijn: het huis van de gebroeders Bogaert heette De Drie Kroonen en de familie was afkomstig uit het land van Kleef (uit Wezel). In een wel aan Vondel toegeschreven hekeldicht Op Jan Willemz Bogaert wordt op die afkomst uit Wezel gewezen. Ook zou de vader van Six' buren een ‘Kleefschen hoedt’ gedragen hebben. Volgens Vondel zelf zou dat gedicht ‘het maaksel van Henrik Hooft, broeder des Drossaarts’ zijn (Vondel, Poëzy, 1682, ii, p. 677-678 en vgl. Penon, 1873, p. 23-28).
22	een spotter, en een smaaler: vgl. het serpent en de draak (r. 11). Hun boose tongen (r. 13) krijgen hier een nadere toelichting.