Gedichten (2 delen)

[212] Fooi (p. 356)

toelichting	Vergelijk de toelichting bij de voorgaande brief. Het gedicht is een Pindarische ode, bestaande uit een tweetal triaden (strofe, antistrofe, epode). Het staat op p. 268-270 van Six' Poësy.
annotatie
1	't OostIndisch huis: dwz. De voc (zetelend in het zgn. Oostindisch Huis, nabij de hoek Kloveniersburgwal-Oude Hoogstraat)
3	katsjou: katsjoe of catechu, een Aziatisch plantenextract, onder meer gebruikt in de geneeskunde
4	Dat ik gegraaven hou: Waarvan ik geloof dat het uit de bodem is gegraven. In Europa meende men aanvankelijk dat katsjoe een soort aarde was, vandaar de benaming terra Japonica (wnt vii, i, 1858, deze plaats).
5	Als Lemnosche aard: Evenals de ‘aarde van Lemnos’, nl. de zegelaarde (terra sigillata) die op het vulkanische Lemnos werd gewonnen. Ook zegelaarde werd in de geneeskunde toegepast (zie wnt iv, 2172-2173 onder gezegelde aarde).
	rand: omtrek
7	wit, en geel: Six zal dus de gele (en niet de bruine) katsjoe gezien hebben. Gele katsjoe werd bereid uit de bladeren en jonge scheuten van

[p. 365]

	de gambirheester, de bruine uit het kernhout van de catechu-acacia (wnt vii, i, 1858).
8	In 't eerste: Aanvankelijk
9	zoo bitter niet: (nog net) niet zo bitter
10	jongst: uiteindelijk (wnt vii, i, 393: ‘In deze opvatting alleen bij six v. chand. aangetroffen’)
11	den dubblen top: de tweetoppige Parnassus, de dichterberg. In regel 11-14 verwerkt Six elementen uit Persius' Prologus tot zijn Satiren. In dat gedicht rekent Persius rigoureus af met de hoge aspiraties van de dichters.
12	Kastaalisch sop: vocht uit de bron Kastalia (op de Parnassus)
13	Voor weinigh tyds: Slechts genoeg voor een kleine tijdsspanne of: Kort geleden?
14	My docht: Ik dacht, dat
	wyse stroom: nl. van de dichterlijke inspiratie
15	Naso: Ovidius. Over welk eigen gedicht Six het heeft weet ik niet en ik kan dus ook niet uitmaken naar welk gedicht van Ovidius dat gemodelleerd zou zijn. De passage kan naar mijn mening niet betrekking hebben op dit gedicht fooi.
16	een worm: een rups
17	wreed: ruw, stroef
18	stram: stijf, stug
	naa: nadat
18-19	gekneedt, En wat gehaavent: chiastisch verbonden met respectievelijk
	stram en wreed; gehaavent: gekamd, gehekeld (wnt vi, 141)
19	vondt men ras: oordeelde men weldra
20	ergens quam te pas: ergens op sloeg, enige waarde had
21	Zoo: Dus
23	vies, en wrangh, en hard, en wreed: vgl. de katsjoe uit de eerste Keer
24	die: al wie
	ter loop: vluchtig, in het voorbijgaan
25	handelt: behandelt, benadert
25-26	als ... heeft: als een ‘dier met rede’, een mens (sluit niet aan bij het, maar bij wie)
27	sonneveesjen: nietig zonnestraaltje (vgl. wnt xviii, 1310)
28	de keer, of weederkeer: de delen van dit gedicht
30	Wat: Welke
	konstigh: vaardig, bekwaam
31-32	Gaat ... meen: Zal nu dat rijmwerk van mij in ieders handen komen, terwijl ik het slechts wil bestemmen
33	Aan 't Spaaren: Aan het Spaarne, In Haarlem
34	ik 't winters heb gespaart: ik het de winter heb ‘overgehouden’, dwz. ik het in de uitgespaarde tijd van deze winter heb gemaakt (nl. de winter van 1648-1649)
35	O neen. Ik acht nochtans van jaa: O neel (dat wil ik niet), maar toch denk ik van ja (nl. dat het toch maar publiek moet worden gemaakt)
36-38	Wie ... ongeval: Voor eenieder die blindelings wil vertrouwen op de discretie van de boekdrukker, namelijk dat die ‘zwijgen’ zal (het niet voor ieder bestemde werk ongedrukt zal laten), zal de hoop (op die discretie) geheel averechts uitlopen op narigheid

[p. 366]

39-40	De ... voor: dwz. (En) zodra de buurman (van de drukker) hoort dat er iets gedrukt wordt, heeft hij een nieuwtje te vertellen (wnt xxii, ii, 1199). M.a.w.: nog voordat de drukker de tekst openbaar heeft kunnen maken, is de inhoud al doorgekletst. In dit soort omstandigheden heeft geheimhouding geen enkele zin, daarom maar gelijk een eigen publikatie. Het lijkt er dus op, dat Six zijn gedicht (en de begeleidende brief?) heeft laten drukken. Zo kan het ook dat Six in de volgende tweede Teegenkeer zijn (toch naar Haarlem gezonden) vaarsjes oproept door Amsterdam te vliegen.
41	vry: gerust
42	slechte vaarsjes: eenvoudige (nederige) dichtregeltjes
43	den Keulschen Fenix: Vondel
44	hem: nl. Jan Vos
	Titus: het treurspel Aran en Titus of Titus Andronicus (vgl. Six' lofdicht op dat stuk, no. [183])
	gedouwt: doen vloeien
46	hem: nl. Jan Six (1618-1700, vgl. ook gedicht no. [625])
47	jongst: onlangs (wnt vii, i, 393)
	Mede herschiep: Seneca's Medea bewerkte. Jan Six' treurspel Medea verscheen in 1648 (Vgl. Worp, 1892, p. 251-253).
48	teegenliep: tegenkwam. Reyer Anslo was dus (volgens Six) nog in Amsterdam. Hij zou omstreeks half november 1649 in Rome arriveren. Anslo is niet in Nederland weergekeerd (Knippenberg, 1913, p. 235).
51	de nyd: de Afgunst
53	een dichter: nl. een van de heuschlik begroete dichters
54	Sien: Ervoor zorgdragen
58	Voor wien ik nooit, maar naamaals schreef: ik denk dat Six bedoelt: Voor wie ik nog nooit had geschreven, maar voor wie ik (nu dan) heb geschreven na een (gemeenschappelijke) maaltijd. Blijkens schreef kan naamaals bezwaarlijk naar de toekomst verwijzen. Volgens mnw iv, 2156 zou namaels ook de betekenissen ‘vroeger’ (olim; Kiliaan, 1599) en ‘ooit’ (quondam; Gemma vocabulorum, 1494) kunnen hebben, maar die zijn moeilijk in deze context in te passen. Namaels als ‘na een maaltijd’ komt al voor bij Van Maerlant (vgl. mnw iv, 2156).
correctie	Op p. 269 van de bundel van 1657 staat in r. 32 van dit gedicht weiden. In de lijst met Drukfeilen achterin de bundel is dit verbeterd tot wyden.