Gedichten (2 delen)

[288] Op geschildert marmer, door Michiel Soetens (p. 482)

toelichting	Over Six' reisgenoot Michiel Soetens zijn enkele gegevens opgenomen in de Toelichting bij gedicht no. [286]. Hij was kennelijk ook bedreven in het nabootsen van marmer met verf. Ook dit gedicht zal dateren uit de tijd van Six' tweede reis naar Italië, in het najaar en de winter van 1651. Het gedicht staat op p. 360-361 van zijn bundel.
annotatie
1	dat marmer: nl. dat marmer, dat ik hier zie
1-2	met een veer, Op doek, papier, of hout: met een penseel op doek, papier of paneel. In r. 16 denkt Six uitsluitend aan schilderwerk op doek. Mijn verklaring vat veer op als een metafoor, maar het is niet onmogelijk dat Soetens zich bediende van een vogelveer als penseel om daarmee een bepaald schilderkunstig effect te bereiken.
3	holla: ho 's even
3-4	maar geen braaver Sach iemand: maar geen mens heeft ooit marmer gezien ... dat mooier was
4	wed ik: ‘en zweer ik dus niet!’
	van den Genueeschen graaver: door de Genuaan opgedolven. Six doelt op het beroemde Ligurische marmer.
5	Nu loove ik: Nu kan ik geloven
5-6	dat ... bedroogh: dat Parrhasius, toen hij met een schilderij werd uitgedaagd, de schilder van dat schilderij zelf wist te misleiden met een geschilderd gordijn. Bij een wedstrijd trachtte de vermaarde Antieke schilder Zeuxis zijn rivaal Parrhasius de loef af te steken met een schildering van druiven, die zo natuurgetrouw waren afgebeeld dat de vogels eropaf kwamen. Hij verlangde toen dat de voorhang voor Parrhasius' werk opzij zou worden geschoven, opdat beide schilderingen vergeleken konden worden, maar deze voorhang, dit gardyn, bleek door Parrhasius bedrieglijk echt geschilderd te zijn. Zeuxis gaf de eer aan zijn concurrent (Plinius, Naturalis historia xxxv, xxxvi, 65).
7-10	dat ... broek: misschien: dat die (welbekende?) vent, die in een oosters zijden gewaad was afgebeeld op papier (?), de maaltijd waagde te bespotten, terwijl hij echter zelf bovenal werd bespot (door de gasten aan de maaltijd?), omdat een splinterige hoek van de (ook afgebeelde) bank had veroorzaakt dat hij te kijk stond met een gat in zijn broek.

[p. 512]

	Het beschrevene zou dus betrekking kunnen hebben op een zeer realistische afbeelding die spottend commentaar leek te leveren op de realiteit buiten de voorstelling, maar ik kan de anecdote niet thuisbrengen. Op Zeuxis of Parrhasius lijkt de passage niet te slaan, al is van beiden gezegd dat zij zich in kostbare kleding hulden.
11	veenigh: slechts veen in zijn bodem dragend
	roem nu: gij kunt nu trots verklaren
12	de moeder: de moederschoot
13	daar: nl. in het geberght (r. 12). Men hoeft hierbij niet speciaal aan Genua te denken.
14	om slechts te bouwen een gevaart: slechts om een kapitaal gebouw op te bouwen (nl. met het opgedolven marmer)
15	stoffert: voorziet, of: verfraait (wnt xv, 1804 en 1806)
	alleen: in contrast met Veel duisend zielen (r. 13)
	uw: nl. van het vaaderland
16	van lyne kleeden: die bestaan uit linnen stoffen
17	slapt: heeft ... minder aftrek
	Sollemans goud leer: het goudleer van Soliman (nl. uit Turkije; Soliman de Grote (zestiende eeuw) was een zeer beroemde sultan van de Turken). Goudleer gebruikte men veelal als behang.
18	Lydt minder neeringh: Wordt minder verkocht
	om dees nieuwe kaamereer: dwz. wegens deze mooie nieuwe vorm van stoffering (ik trof de samenstelling niet aan in het wnt)
19	als 't slanghoofd van Meduse: als het slangenhoofd van Medusa bezit. De blik van Medusa, wier haar bestond uit bossen slangen, kon mensen tot steen doen verstijven.
20	Sy maakten marmersteen, van hem, en myne Muse: Dan maakten zij (op mijn wenschen) hem en mijn muze tot marmersteen, dwz. Dan bezorgden zijn lyne kleeden hem een durende faam die ook op mijn dichtkunst zou afstralen (nl. omdat ik zijn werk heb bezongen)