Gedichten (2 delen)

[289] Schetse van Venecie, opgedraagen aan Jan van Aalst, Jan Druivestein, Pieter Sluijer, Jan van Uffele, en Abraham Heirmans, kooplieden aldaar (p. 483)

toelichting

Met dit gedicht draagt Six zijn schetse van Venecie (no. [97]) op aan een vijftal Hollandse kooplieden in Venetië. Het is in het najaar van 1651 geschreven. Over Six' vrienden heb ik weinig nadere bijzonderheden kunnen vinden. Een Van Aelst was in 1668 koopman in Smyrna, de Druivesteins waren een invloedrijke Haarlemse familie. Vele leden van de familie Van Uffelen hadden belangen in de Levanthandel en ook Abraham Heirmans' naam komt voor in de uitgave van de Bronnen tot de geschiedenis van den Levantschen handel (Elias, Vroedschap ii, p. 763, Heeringa, i, i, 1910, p. 84, noot 3; i, ii, 1910, p. 1167; ii, 1917, p. 143, noot i). Dit opdrachtgedicht staat op p. 361-363 van Six' bundel.

[p. 513]

annotatie
2	huiswaard: gastheer (wnt vi, 1258), nl. bij wie ik logies heb genoten
	als noch eens geweest: zoals u voorheen al eens bent geweest (nl. bij Six eerste bezoek aan Venetië, rond de jaarwisseling 1650-1651)
3	Onthaalende: Die mij hebt onthaald
	beleefde: allervriendelikste
4	den prys: nl. van dat onthaal
5	niet min doortrapt: even bedreven (wnt iii, ii, 3082: ‘In beslist gunstigen zin’)
6	By: Aan
	beklapt: verraadt, verklikt
7	wan: als
9-11	saam ... alls: die woning, tafel, handelsfirma en firmanaam delen en op elk gebied compagnons zijn
11	wat: wat ... ook maar
13	de denchd: de ondervonden goedheid
14	den vyfden: nl. Abraham Heirmans
15	Korts: Nog onlangs
	schaffer: leverancier, importeur
16	Nu, aan den Genuees, vertrouwt: Nu betrouwbare leverancier van zout aan Genua. Of (Van Es, 1953, p. 150): Nu in een vertrouwelijke handelsrelatie tot Genua.
17	wyl: nu
	reisree staa: op het punt sta af te reizen
18	langs Hadria: aan de Adriatische kust, dwz. te Venetië
20	Te laaten: Achter te laten
21	laat: laat ... achter, schenk
22	met die pen: in het gebruik van de pen van een rijmer
23	krummel: kruimeltje, flintertje
26	Het is Veneci, maar in schets: Het is slechts een (ruwe) schets van Venetië
27	beworpen: getekend, ‘gekalkt’ (wnt ii, ii, 2412, deze plaats)
27-28	op ... penceel: op het paneel dat zoveel eerder het penseel van de dichter Sannazaro (1458-1530) verdient. Waarschijnlijk verwijst Six naar Sannazaro's gedicht De Mirabili Urbe Venetijs, waarmee de dichter veel eer had ingelegd: ‘Het Gemeene best van Venetien [...] schonk hem tot een eeregift, voor iedere regel, die hy opde stadt dichte, volgens Aldus Manutius, hondert scudi, dat, in onze munt, omtrent zoo veel ducatons bedraegt’ (Vlaming, 1730, p. 293). Six heeft Sannazaro's vers nagevolgd in zijn op amsterdam (no. [270]).
29-30	gaa te mart, Met danken: ‘loop heen met je bedankjes’, m.a.w. wat heb ik aan je ‘dank-u-wels’
30-31	hoe ... verstaat: hoe zou het hart kunnen laten blijken wat de mond slechts kan zeggen (verstaat: ‘kan’. Van Es, 1953, p. 150 verklaart verstaat echter met: ‘doet verstaan’, mededeelt, bedoelt of: wil). Six bedoelt dat een dankwoord weliswaar ‘waardeloos’ is, maar dat het hart geen middelen ten dienste staan om een ‘dankdaad’ bij het dankwoord te voegen.
32	Al eer het aankomt op de daad: Voordat de gelegenheid tot een daad (een wederdienst) zich voordoet

[p. 514]

33	Dan: nl. als die gelegenheid zich wèl voordoet
	geen slechte rymery: dwz. wel wat meer dan onbetekenende rijmelarij
34-35	Dat ... werden: Die anders, als het poëzie was, wèl enige waarde zou kunnen hebben
35-36	weer goed Betoonen: opnieuw (dwz. na dit onbetekenende bedankje) van mijn dankbaarheid getuigen
36	dan met hartebloed: dwz. dan met een daad die meer recht doet aan de dankbaarheid van mijn hart
38	Des Heeren heilige aadem: de Heilige Geest
	hel: moge neigen, moge neerdalen (vgl. wnt vi, 516)
40	Op zielen, van u al gelyk: Gelijkelijk naar (of: op) al uw zielen
41	wy zullen ons nooit sien: wij zullen elkaar nooit meer ontmoeten. Six weet dus al min of meer zeker, dat hij niet meer zal terugkeren in Venetië (vgl. gedicht no. [97], r. 326-328).
43	Wie ... geschiet?: Wie weet, wat met ieder van ons (‘tussen ons’) nog te gebeuren staat? Six sluit de kans op een weerzien dus niet geheel uit, al acht hij die gering.
44	Geberghte ontmoet geberghte niet: dwz. Al zullen de bergen elkaar niet gaan opzoeken. Six refereert aan uitdrukkingen als: ‘d'Een mensch den ander wel ontmoet, Dat gheen gheberght’ of heuvel doet’ (De Brune, 1636, p. 224) en ‘Menschen gemoeten malkanderen meer dan de vaste Bergen’ (Vande Venne, 1635, p. 195). Hij zal bedoelen, dat het wel zeer onwaarschijnlijk is dat hij de vrienden nog ooit zal weerzien, maar dat de kans op een ontmoeting tussen gebergten nòg geringer is. Er blijft dus altijd een, zij het geringe, kans op een weerzien bestaan.