Gedichten (2 delen)

[398] Aan het bierglas (p. 679)

toelichting	Six volgt in dit gedicht Horatius' Ode iii, xxi na, een aanspraak aan een wijnkruik (Arens, 1961, p. 21). Het staat op p. 514-515 van Six' Poësy.
annotatie
1	Doorschynigh ys: Doorzichtig ijs (wnt iii, ii, 3038, deze plaats), als omschrijving voor: glas. De aantrekkelijke emendatie is al voorgesteld door Frederiks, 1883, p. 228. Van Es, 1953, p. 92 handhaaft de lezing glas uit Six' bundel. Men vergelijke echter het contrast met ooven, de omschrijving blank kristallyn en de annotatie bij r. 8. Genoemde elementen verliezen hun zin als geen emendatie wordt aangebracht.
	's glashuis ooven: de oven van de glasblazerij
3-4	Zoo ... is: Voorzover uw binnenste niet tot bovenaan is volgeschonken (dus: voorzover uw glazen wand uitsteekt boven het bierschuim)
4	Ceres wyn: bier. Ceres is de godin van het graan.
5-6	van ... boôm: van het schuim, dat zijn belletjes allengs uiteen laat spatten, naar beneden tot op de bodem (wnt xx, ii, 581, deze plaats)
8	Van Weesper hiacinthe toogen: Van Weesper teugen met hun hyacintkleur. De ‘winter’ van het op ijs lijkende glas (r. 1) is bij het inschenken dus veranderd in een ‘lente’ van fleurig bier. Six' hiacinthe zal op de kleur van het Weesper bier slaan. In Pers' Suyp-Stad (1628) is het bier vermeld als ‘Weesper bloemen’ (Pers, 1978, p. 120, r. 458).
9-10	in de halve maan, Met krytgestarnte: in de Weesper brouwerij ‘De drie Sterren met de Halve Maen’ (Salomons, 1982, p. 33). Van Es, 1953, p. 173 verklaart kryt- met: wit. Misschien kan een krytgestarnte echter ook een ‘kring van (drie) sterren’ zijn (vgl. wnt viii, i, 253-254).
10	vol gewassen: vol ‘gegroeid’, vgl. ‘volle en wassende maan’
11	Ten tyde, dat: dwz. In de wijnmaand oktober, wanneer. Six vergelijkt hier bier en wijn en laat blijken dat hij het eerste verkiest. Bier is bovendien vroeger in het jaar te drinken. In r. 18 is het aanroepen van Wyngaardgoon dan ook min of meer plagerig bedoeld.
12	Om: Om ... te oogsten
	druifkabassen: druivenmanden (wnt vii, i, 784, deze plaats)
16	Verborgen draaght: In u verborgen houdt
	in 't vloedend lyf: binnen uw ‘vochthoudend lijf’
17	een: één
19	steene: kreun
	sinken: over mijn wangen lopen

[p. 695]

20	Alleens of: Net alsof
21	besinnen: wensen, begeren (vgl. wnt ii, ii, 2478)
22	kop: bokaal, coupe
23	Fiaskoons, of Malgaas sop: vocht van de Montefiascone of uit Málaga (vgl. Michels, 1964, p. 198). De Montefiascone ligt ongeveer 80 km ten noord-westen van Rome. Men verbouwde er de muskadeldruif.
28	Verduuwen: Verteren
29	Wat: Waarom
	vergeefs: nl. zonder dat ik naar hem luister
	Hippokrates: ik vond het advies wel vermeld in Plinius, Naturalis historia xxiv, xli, 67-68, maar niet in Hippokrates' werken. Staat Hippokrates hier misschien voor ‘de medische stand’?
30	Tamriskbier: Bier dat enige tijd in tamariskhouten vaatwerk heeft gestaan, zodat in het bier stoffen uit het hout zijn opgelost. Plinius raadt het middel vooral aan miltlijders aan.
31	's nachts: dwz. een nacht lang
	verwaaijen: vervluchtigen, bederven in de open lucht
32	Om hulp: Met het oog op de geneeskrachtige werking
	Straasburghs houte fles: dwz. een tamariskhouten kan uit Straatsburg.
	De kruidkundige Dodoens, die miltlijders het middel ook aanraadt, meldt: ‘[...] Clusius seydt, dat hy in Duytschlandt tonnekens oft kroeskens van den Tamarisch-boom, die aen den Rhijnstroom wast, gemaeckt heeft ghesien; [...]’ (Dodoens, 1644, p. 1201).
33	dat schryven: dat voorschrift
34	werd: zal ... worden
35-36	ellendigh blyven, Om: in de ellende (van mijn ziekte) blijven ter wille van mijn liefde voor Weesper bier (zonder tamarisk)
36	varschen: frisse
37	Eer: Nog liever (nl. dan dat Tamriskbier)
	moer: modder, een modderpapje
38	Kolloquint: kolokwint, een zeer vuil smakend en zeer krachtig purgeermiddel (wnt vii, ii, 5137, vgl. ook Dodoens, 1644, p. 622-625)
39	En na de werkingh Ceres glas: En dan, na de medicatie, een glas bier (dus: liever gebruik ik het bitterste middel en drink daarna fris bier, dan dat ik het kostelijk bier bederf tot geneesmiddel)