Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

179. Een ongelikte beer,

d.w.z. een onbeschoft, ongemanierd mensch; hd. ein ungeleckter Bär; fr. un ours mal léché; eng. an unlicked cub. Deze uitdr. heeft haar ontstaan te danken aan het oude, reeds bij de Romeinen³⁾ bestaande, volksgeloof, dat de jonge ontijdig geboren beertjes hun fatsoen krijgen, doordat de moeder ze gestadig likt. Vgl. Bartholomeus den Ingelsman, bl. 800 a: ‘Ursus dat is een beer,.... hi syn jonghen formeert mit sinen monde, als Ysidorus seit, want si sijn eerst als een stuck vleysch, dat die moeder al leckende vormt alst wesen sal, ende dat is daerom want die vrucht en blivet niet langhe ghenoech inder moeder lichaem’. Ongeveer hetzelfde leest men bij Maerlant, Nat. Bl. II, 3793: Die moeder scept die jonghe lickende met hare tonghe; Vondel II (ed. Thijm-Unger) bl. 281, vs. 302. De uitdr. zelve is het eerst in de 17^de eeuw aangetroffen. Zie verder Borchardt bl. 49; Verdam in de Handelingen v.d. Maatsch. der Nederl. Letterk. 1897-98, bl. 66-68; Ndl. Wdb. X, 1617; II, 1321.

3) Zie Ovidius, Metam. 15, 379-381.