Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

559. Een ezelsbrug,

d.w.z. een hulpmiddel (ook met de lat. benaming pons asinorum genoemd), waardoor een werk al te gemakkelijk wordt gemaakt; zoo is eene vertaling van een schooljongen de ezelsbrug om de moeilijkheden van den oorspronkelijken tekst te boven te komen. Zie Wander I, 880; Schrader, 79 en Borchardt, n^o. 305. Zie ook Antw. Idiot. 412: ezelsbrug, rekengids; Harreb. I, 98 b; V. Janus I, 312; Ndl. Wdb. III,

[p. 222]

4332; eng. an asses' bridge; fr. le pont aux ânes, chose si facile qu'elle est à la portée des esprits les plus obtus ou qu'elle n'arrête que les esprits obtus; hd. die Eselsbrücke, bequemes Hilfmittel, namentlich zum Verständnis eines Schriftstellers, früher dagegen Schwierigkeit, wovor dumme Leute stutzen (Paul, Wtb. 153). Deze twee door Paul vermelde beteekenissen zijn hieruit te verklaren, dat men omstreeks 1500 onder een ‘pons asinorum’ o.a. ook verstond een zeer ingewikkelde figuur, een zeshoek, die diende als hulpmiddel bij de studie der logica, om den middenterm van een syllogisme te vinden, een middel ‘inveniendi medium’, doch die door haar ingewikkeldheid tevens een middel was om de schranderen van de minder begaafden te onderscheiden. Zie het artikel van A. Greebe in Tijdschrift, XXXVII, bl. 65-79, alwaar ook een afbeelding der figuur is te vinden¹⁾.

1) Adagiarius, Lat. termen, 148; Woordenschat, 277 b en Murray I, 498 a. In Zuid-Nederland verstaan de schooljongens onder de ezelsbrug, het theorema der meetkunde, waarin bewezen wordt, dat het vierkant van de hypotenusa gelijk is aan de som der vierkanten op de twee andere zijden (problema van Pythagoras). In Engeland werd het woord gebruikt om de 5de stelling van het eerste boek van Euclides aan te duiden ‘partly from the figure of the diagram, and partly because it presents the first great difficulty to the beginner.