Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

817. Iemand of iets onder handen hebben (of nemen),

d.w.z. met iemand of iets bezig zijn; onder behandeling hebben; iemand duchtig de les lezen, iemand à faire nemen (wat geen Fransch is¹⁾); mnl. in hande of onder hande(n) hebben; lat. habere in manibus

1) De uitdr. wordt verklaard als contaminatie van faire son affaire à qqn en iemand onder handen nemen (Salverda de Grave, Franse Woorden, 33).

[p. 314]

aliquid naast habere inter manus aliquid; eng. to have in hand. Geldt het een persoon, een zieke, dan staat de uitdr. gelijk met iemand onder het mes hebben. In het mnl. lezen wij in den roman van Lanc. II, 19040: Dar hi enen riddere vant ene joncfrouwe hebbende onder hant (haar mishandelende, duchtig onder handen nemende). Volgens Gallée, 29 a zegt men in het Geld.-Overijs. dialect: iemand onder de middelen nemen, iemand de les lezen (zie Ndl. Wdb. IX, 670), waar men in denzelfden zin in het Ndl. gebruikt iemand onder handen nemen; in Zuid-Nederland onder (de) handen pakken of nemen (zie o.a. Teirl. II, 13). Zie verder Ndl. Wdb. V, 1825; Mnl. Wdb. V, 310; vgl. hd. unter der Hand oder den Händen haben, met iets bezig zijn = eng. to have in hand; in den zin van iemand duchtig de les lezen zegt men in 't oostfri. iemand in de make hebben (Ten Doornk. Koolm. II, 561 b) = eng. to take a p. through hands.