Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

846. Iemand een hart onder den riem steken,⁸⁴⁶

d.w.z. hem bemoedigen, hem moed inspreken, hem het hart opdraaien (in Zuid-Nederland), eene spreekwijze ontleend aan het soldatenleven. Onder hart moet men verstaan moed (vgl. Heb het hart eens dat te doen). Een soldaat die onder zijn riem (die schuin van den schouder over zijne borst loopt) geen hart heeft, geen moed, is een lafaard; zoo iemand moet een hart onder den riem gestoken worden. Vgl. Sartorius III, 3, 38: daer steeckt ghy my 't hert weder onder den riem, waarvoor men in de middeleeuwen zeide: enen een herte in 't lijf spreken, enen 't herte waken, enen een herte geven. Zie verder Pers, 402 a; 382 b; Bank. I, 298; Hooft, Ned. Hist. 457; Brieven, 170; 230; 343; 477; enz. Ook komt bij Hooft, Ned. Hist. 231, voor ‘iemand een hart onder den gordel steken’. Vgl. Taalk. Mag. III, 497; Harrebomée III, 218; Ndl. Wdb. VI, 11; XI, 457. Vgl. fr. (re)mettre le coeur au ventre à qqn; donner du coeur à qqn; hd. einem ein Herz geben, machen, einstecken,

846 Een riem onder 't hart steken wordt (werd?) ook gebruikt onder zeelui, als zij een drenkeling een roeiriem toesteken.

[p. 325]

einreden; eng. to put heart into a man. Door invloed van het hart zinkt hem in de schoenen is later deze uitdr. veranderd in: iemand een riem onder het hart steken.