Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1624. Iets in den neus krijgen (of hebben),

d.w.z. iets in de gaten, in 't snotje krijgen (Waasch Idiot. 600 b: iets in 't slotje? krijgen), in den snuf hebben (Schuerm. 408), den reuk hebben van iets¹⁾, er de lucht van krijgen, iets neuzen (Halma, 380), eig. van een jachthond gezegd. Vgl. ook het adjectief neuswijs, hd. naseweis, dat oorspr. gezegd werd van dieren²⁾, vooral speurhonden, eine feine Nase haben; fr. avoir le nez fin; zoo nog in Zuid-Nederland; zie De Bo, 739: De jachthonden zijn neuzewijze beesten; ook de snof, de lucht, de vonk(en) in den neus krijgen (Ndl. Wdb. IX, 1894; Harpoen, vs. 98). Zie voor het bestaan der uitdr. in de 17^de eeuw Pierlep. 18; Van Moerk. 294; voor de 18^de eeuw vgl. C. Wildsch. III, 327; Halma, 380: Iets in den neus krijgen of hebben, ergens de lucht van weg krijgen, avoir le vent de quelque chose; Harreb. II, 125: Ik had hem dadelijk in den neus; Villiers, 87. In het Friesch: hwet yn 'e noas krije; in Zuid-Nederland: iet in de neuze krijgen of hebben (De Bo, 738 b; Claes, 159; Rutten, 153; Tuerlinckx, 410; Joos, 85); iet in den neus of in 't neusken hebben (Antw. Idiot. 853); iet in 't snuitjen hebben (Antw. Idiot. 1144). Vgl. n^o. 1438.

1) Tijdschrift XIV, 300.

2) Vgl. Barth. 782 b: Dese ezel (veldezel) is wijs in den ruken.