Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1787. Hoe dichter bij den Paus (of bij Rome), hoe slechter christen.

Deze zegswijze komt sedert de latere middeleeuwen voor, blijkens Prov. Comm. 798: Zo nader den paeus so quader kersten, vita peiores

[p. 145]

sunt qui pape propiores. Zie verder Bebel, 65: quo Romae propiores, tanto Christiani tepidiores; De Brune, 361: Te naerder Roomen datmen is, te minder houdt men van de mis; Tuinman I, 30: hoe nader Romen, hoe slimmer Christen; Harrebomée III, 149 a; II, LIV: hoe digter bij Rome, hoe minder Paapsch; Wander II, 1341; III, 1178: je näher dem Papst, je schlimmere Christen. Syn. is: hoe nader bij de kerk, hoe verder van God (Halma, 260); nabij de kerk, ver van God (Sewel, 384); vgl. hd. je näher der Kirche, je weiter von Gott (oder je später hinein); je näher Rom je schlimmer Christ: fr. près de l'église et loin de Dieu: eng. the nearer the church, the farther from God; zie Joos, 211: onder den toren wonen de meeste Geuzen; hoe nader Rome, hoe slechter Christenen; hoe nader de kerk, hoe meerder Geuzen; De Bo, 511; Antw. Idiot. 1043; Tuerlinckx, 530; Waasch Idiot. 255 a; Eckart, 436 en vgl. in Twente: dee oender d' toorn woont, bint de besten nig; in Limb.: hoe korter bij Rome, hoe slechter katholiek ('t Daghet XII, 126).