Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2462. Voetstoots,

in de uitdrukking voetstoots verkoopen, d.i. verkoopen zonder dat de koopers het te voren mogen onderzoeken; eig. zonder uitkiezen, zooals men het vindt, of liever het eerste, het beste stuk, perceel, kavel nemende, dat zich voordoet, dat op het voorafgaande volgt, naast, onder enz. het vorige ligt, in 't kort zonder bewuste of opzettelijke keuze door den auctionaris. Vgl. voor de hand, waarbij men meer denkt aan artikelen, die op een tafel of een bank liggen uitgespreid, terwijl bij voetstoots gedacht moet worden aan zaken (‘kavels’ hout of ‘koopen’ visch), die op den grond liggen gevlijd of geschikt²⁾, dus voor den voet (Antw. Idiot. 1392; Tuerlinckx, 701) of voor de(n) voet weg (Draaijer, 47 a; V.d. Water 147), stomp op (Twente) of zooals men vroeger zeide voorvoets, mnl. vorvoets, veurvoets, voortvoets, dadelijk, onmiddellijk³⁾; Jongeneel, 69: vuerdevoots, de rij langs, voetstoots; Tuerlinckx: veur de voet, zonder overslaan; Tuinman I, 134; Halma, 738: Voetstoots, onbezien, goed of quaad, tel qu'il est, en bloc ou en tâche; iets voetstoots verkoopen, vendre quelque chose dans l'état où il est; sans qu'on puisse plus rien prétendre, vendre à la boule-vue; Sewel, 903: Voetstoots, zonder uitstel of uitzondering; boeken of andere waar en voetstoots verkoopen, to sell books or other wares at random; C. Wildsch. I, 70: iets voetstoots nemen; W. Leevend II, 20; VIII, 249: voetstoots inpakken⁴⁾.

2) Deze verklaring ben ik verschuldigd aan Dr. A. Beets.

3) Jacobs, Verouderde Woorden bij Kiliaen, 198 en 241; Sart. II, 6, 69.

4) Als adjectief in W. Leevend VII, 163: Ik zal u mijn geheel hart, zo voetstoots als het is, maar laaten zien; V, 133: Een heeleboel voetstoots vernuft.