Sa wie 't sawat

[p. 138]

14 Argewaasje

Wêr't ik langer net mear oer kin, is it ôfrekken-ritueel yn guon eigentiidse winkels.

‘Een prettige dag verder,’ seit it famke of de jongfeint achter de kassa. Dan ha 'k oanstriid om te sizzen: ‘Dat sil 'k sels witte.’ Mar soks sis ik fansels net, ik brim: ‘Fan 't selde.’ Want dy famkes en jonges moatte soks sizze fan de baas. Sa ha se dat leard en al ha se de smoar yn en al meie se my net lije, se moatte my in prettige dag tawinskje. Wylst it om my heulendal net hoecht.

Okkerdeis, it wie op in saterdeitemoarn, ha 'k my even gean litten. Mar dat kaam fan dy eptige man. Hy hie in pears colbertjaske oan mei dêrûnder in spikkeld flinterstrikje op in sniewyt oerhimd. Ik woe in flesse âlde Bokma ha, dy drank jou ik my inkeld oan oer. Mar ik koe de fjouwerkante flesse tusken de stellings fol mei oanbiedings net fine. It rekket der blykber út, de oprjochte âlde kleare. Ik joech myn winsk troch oan dy man.

‘Doen we even,’ rôp er optein en draafde kwyk en fearjend op syn heechhakkige skuon nei de achterein dêr't se ûnder yn it skap noch in pear flessen fan dy âldfrinzige drank stean hienen. Werom by de kassa tearde hy der mei linige bewegings sa'n stikje tin floeipapier omhinne, toande dêrby noch even syn imitaasje-Rolex om de pols en rôp my nei it ôfrekkenjen ta: ‘Mag ik u een oprecht prettig weekend toewensen.’ Doe sei ik by 't fuort gean: ‘Keardel, waai op.’ Want ik hie om de ien of oare reden al in min sin en dan kinne jo soks der krekt net by ha. Mar it is my fansels wol yn 'e wei, hy seach sa sneu. Ik doar der net wer hinne.

[p. 139]

Ik begryp skoan dat dy man yn de drankwinkel de gerichte consumentvriendelijke opstelling naar de klant toe en sa yndruid is. Miskien stied er wol op it punt om salesmanager te wurden. Mar de grutte bazen seinen him oan dat syn flexabiliteit noch net rjocht sprekken lije koe. Dat se ha him in lang wykein het bos ingestuurd. Soks stiet foar in sensetivitytraining yn in konferinsje-oard op de Veluwe. Doe't er dêr weikaam, wie er sa flexibel wurden dat er yn alle bochten koe. Op it stuit dat ik by him kaam om dy flesse Bokma hied er krekt it gefoel dat er der troch wie en de taskforce fan unit-manager oan koe. Troch myn hufterige reaksje is dy man miskien alheul fan 't sintrum rekke en moat er noch ris nei dat strafkamp op 'e Veluwe. Soks pleaget my dan, want ik wol dat net. Mar ik kin sa min oer dy servile útsloverij.

Wêr't ik langer ek net mear oer kin, is dy wolwêzensyndustry. Okkerdeis hie 'k wer ris in akkefytsje, krekt even te diep in het glaasje gekeken, sa't it dan de oare deis o sa oarspronklik yn it pleatslike nijsblêd stiet. Eigen skuld, grouwe bult, net eamelje, boete dwaan en betelje en klear is 't. Ja, kinst begripe. Twa dagen letter al in brief yn 'e bus fan in buro foar alkoholisten en oarsoartige druggebrûkers mei it fersyk om ris del te kommen foar in praatsje. Dy minsken ha 'k doe yn in wrantelige opstiging te witten dien: Doch dat no net wer, oars rekrutear ik yn kafee Marktzicht in knokploech en kom ik echt del, mar dan net om te praten. Healwiis praat, ik hie der opslach spyt fan. Mar wêr bemuoie se har mei, lit my dan ek gewurde.

Ja, wêr bemuoie se har mei. It wurdt noch slimmer as jo âlder wurde en út it wurk reitsje. Dan binne jo in doelgroep, dêr't ik sa'n wurd om sis, fan minsken dy't bang binne dat jo je ferfele sille. It buerthûs ropt my op om op de doe-mid-dag te ferskinen. Dêr wolle se my fan alles bybringe, byneed

[p. 140]

bridgen, it skutjassen foar de betere standen. Bridgen, hie 'k tocht, it weewetter komt my al yn 'e mûle as ik deroan tink. En wy krije krantsjes thús besoarge, ornearre foar 55-plussers, mei tips oer sûn libje en âld wurde sûnder problemen en sa. Der steane foto's by fan âlde keardels en wiven dy't mei de kramp yn it gesicht fan it ferplichte glimkjen oan fitness dogge. Se ha fan dy bûnte pakken oan mei nuvere teksten en fan dy rare gymnastykskuon mei grutte flappen op it krop. En it is allegear nagelnije, sniewite keunstgebitten. Siet der mar ris ien brune tosk tusken of in briken-ien en wie der mar ien man by mei switplakken yn 'e oksels of ien frommes mei blauwe spatieren op 'e billen. Mar nee fansels. En ik wol heulendal net te trimmen, ik wol op 'e kont sitte en krantlêze en sa stiif wurde as in doar.

Wêr't ik langer heulendal net mear oer kin, dat is de dierenliefde fan guon minsken.

Op in moarn wjukkele der by ús in ein oer de dyk, oanriden, stikkene flerk, seach ik wol. Ik sei tsjin in man dy't de hûn útliet: ‘As jo hontsje dy ein no even snipt dan draai ik him de nekke wol om, dan is dat bist út syn lijen.’

It hontsje woe wol, it wie sa'n ferbastere stabij, feroardiele ta twa kear deis in kuier oan 'e line en fierders neat. O sa begrutlik dus, mar ja, soks is gjin dieremishanneling. En hy mocht fan 'e baas dy einfûgel net pakke. Dat ik moast der sels achteroan en ik ha al sa'n minne pûster. Doe hie 'k him dan en soe 'k it fonnis útfiere en dêr komt de dierenambulance oanstowen, telefoanys alarmeard troch in taskôger achter de ruten fan de rige nijbouwennings tsjin it skoutoaniel oer. Twa grutte minsken yn in bestelwein.

‘Stikkene flerk,’ rapportearde ik. ‘Ik soe him krekt de nekke omdraaie, mar dat moatte jo no mar dwaan, jim binne op 't lêst bistefreonen.’

De man seach my mei ôfgriis oan. Hy naam de einfûgel fan

[p. 141]

my oer en die in deeglik ûndersyk. ‘Kan gespalkt worden,’ stelde er fêst.

De oare man hie yntusken de swaailjochten oandien. Ik tocht earst ek noch dat er de brancard foar 't ljocht helje soe, mar dat foel ta. En sa is dy healdeade ein doe ôffierd. It wie ek noch in jerk. Dêr tilt it fan op yn dy Drachtster fivers. As it goed wie moast de helte der by wei, want maitiids binne der te min wyfkes en moardzje se by trijen tagelyk op de eintsjes om. Ik sei dat noch tsjin dy man, mar hy sei dat soks de natuer wie. Toe dan mar.

Dat is al jierren lyn. Ik stie op 'e Ulesprong mei Anne Hof te praten. Der stode in hazze de dyk oer, krekt foar de fjillen fan in auto. De auto yn 'e berm en mefrou derút, heulendal oerstjoer, want de hazze raasde jammerdearlik. ‘Kunt u niet wat doen?’ rôp se Anne ta.

Dat koe dy wol. Hy pakte de hazze op en striek him mei de platte kant fan de rjochterhân achter de earen. Doe wie 't razen oer en de hazze dea.

‘En wat doet u nou met dat diertje?’ frege se.

Anne sei: ‘As de frou der gjin belang by hat, dan nim ik him mei.’

‘En eet u hem dan op?’

Anne sei: ‘Wy bakke him earst, jo tinke dochs net dat wy himrau opfrette.’