Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Sa wie 't sawat (1997)

Informatie terzijde

Titelpagina van Sa wie 't sawat
Afbeelding van Sa wie 't sawatToon afbeelding van titelpagina van Sa wie 't sawat

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.42 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

verhalen


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Sa wie 't sawat

(1997)–Rink van der Velde–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 161]
[p. 161]

19 Popels

Eins ha 'k in hekel oan populieren beammen. Se rûzje altiten, ek as it blakstil waar is. Ik waard der eartiids ûnrêstich fan en bytiden slim mankelyk. Letter is dat oerbettere. It kaam fansels ek fan dy godferlitten oarde, doe noch de Groote Veenpolder van Opsterland en Smallingerland neamd dêr't ik hjerstmis mei de angel achter de snoek oansiet. Neist elke pleats wie in brede wyk mei in bjinstap, by hast elk bjinstap lei wol in grouwe snoek, dus dêr pielde ik in heul skoft om. Mar om it hiem fan dy pleatsen hinne stienen ek hast altiten popels, oare beamsoarten woenen der yn dy farske, soere klyn fansels net groeie. En dy beammen rûzen mar, wat sei, by stoarm waar - en dan moasten je der wêze, want sokke tiden wie de snoek ropsk - raasden se deroer. De hu vers gyngen jo oer de rêch en it wie suver in ferromming as jo neitiid wer yn 'e Wâlden wienen.

Mar in lytse 35 jier lyn ha 'k sels popels boud. Ik krige se fan sweager Boate, dy hie syn hiem der mei beplante en in protsje oerholden. Se stienen mei de woartels yn 'e sleat neist hûs, polsdikke jonge beammen. Wat fergees is wolle de minsken net ha, wurdt der dan sein, mar it paste my wol. Dat ik plante dy popels om ús pôle hinne op 'e Feenhoop, oan wjerskanten in stik as tsien. As Wâldman wolle jo wat beammen om hûs en hear, dan byneed mar populieren.

Earder hie 'k it al mei wylgen besocht. De wylch is in maklike beam. Jo fykje wat prikken út de earste de bêste pôle dy't jo ûnderweis tsjinkomme, jo stekke dy prikken yn 'e grûn en jo hawwe it earste jier daliks blêd en skaad. It gyng dan ek foar wûnder, de twadde simmer koe it nijsgjir-

[pagina 162]
[p. 162]

rich folk ús arkje fan de dyk ôf net iens mear sjen. Mar doe begûn it lijen, de wylgen waarden suterich, der gyng in simmertwirre oer en se foelen samar om. Fan binnenút blykten se heulendal útfretten te wêzen en as jo dan de stobbe útpluzen, kamen jo in grouwe rûp tsjin, sa grut as myn pinke en mei in grouwe, reade kop.

Ik die sa'n rûp yn in jampotsje mei in stikje hechthout derop en dêr wer in bolstien op. Mei it doel om de h.h. biologen dat fenomeen te toanen. Mar de oare moarns hie de rûp him dwars troch dat hechthout hinne fretten. Doe ha 'k sa'n rûp in pear nachten oan in smytlyntsje yn 'e pet hân. Ik tocht: miskien fang ik der in grouwe iel oan, dan ha 'k dochs noch wat foar de skea. Mar der hat gjin iel nei taald. Hawar, dy rûpen ha yn twa jier al ús wylgen opfretten. Sadwaande ferfoel ik doe ta de popels, eins tsjin it sin dus. Dat hout mochten de rûpen blykber net en ek de bjirken, elzen en koetsebei, dy't ik der yntusken noch by boud hie, kamen se net oan.

 

No ha dy popels der yntusken 35 jier stien, de grousten kin 'k mei beide earms net mear omklamje. As de protters op 'e trek binne, sitte der yn elke krún wol tûzen te tsjotterjen en te skiten. En as de earste hjerststoarmen deroer geane dan is 't net oars as binne jo oan de seekant.

Dy beammen moatte der hast ôf, heite, jouwe de minsken dy't der doel oer ha my hyltiten faker te rieden. Want popels ha gjin pinwoartels, alteast net yn 'e klyn, se sette har fêst yn de boppegrûn, de bonkierde. De popel is sowieso net konsistint, as it tsjinsit jouwe se nei fjirtich jier al belies. En mines soenen dus fanwegen dy soere en moassige ûndergrûn noch earder ûnder de earste de bêste westerstoarm omteare en yn it slimste gefal ús ark mei de heule húshâlding deryn yn ien nacht ferpletterje.

Mar nuver is 't, hoe hurder as de h.h. deskundigen roppe dat

[pagina 163]
[p. 163]

de popels derôf moatte namste dierberder wurde my dy beammen. Ik wol se eins net mear kwyt, al heulendal net yn de hjerst. Soms komt it yn dy snuorje sa út dat ik allinne op de pôle omslach. Inkeld treft it dan dat der in foech stoarmke opstekt mei út en troch in fikse pûster dêr't net te min rein útkomt. It swurk wurdt moai skiër, it wetter fan de pet poerswart en op 'e weagen komme skomkoppen. Dan krûp ik jûns betiid op bêd en belibje in loksillich skoft mei it harkjen nei it ûnlijige waar. Jo sitte der midden yn, jo hearre de popels tongerjen. Jo hearre tagelyk it wetter fan de pet dat tsjin it izer fan de ark klapt en de rein dy't op it tek en tsjin de ruten giselt.

Ik wit wol wêr't it fan komt dat sa'n minne slieper as ik sokke tiden almeast binnen in oere ûnder seil is. Sjoch, winterdeis wenje wy yn sa'n modern boargerhûs yn Drachten. O sa geryflik, dûbele ruten, frijwat isolaasje ûnder it dak, elke naad tichtplakt mei tochtstrip en gean sa mar troch. Jo hearre nachts neat. As ik moarns witte wol oft it reind hat, moat ik earst troch it finster sjen nei de eventuele puozzen op 'e dyk. En as it hurd waaid hat, dan hear ik dat letter foar de radio fan de waarman.

Soms smyt ik yn novimber it sliepkeamerrút wiid iepen. Omstrings dy tiid fleane nachts de earste guozzen oer. As se boppe Drachten binne, skrikke dy fûgels fansels, dat kin 'k my yntinke en dan roppe se lûd. Mar se komme mar krekt boppe it ferkearslawaai fan de A7 út.

Soks ha jo op 'e Feenhoop net. Dêr hear ik as it om blesguozzen giet it brimmen fan de âlde garren tusken it skelle roppen fan de piken. En fleant der in protsje pauguozzen mei op of in spantsje skieren mei dat aparte lûd fan skuorde klokken dan registreare jo dat.

En tagelyk bin ik dan goed fyftich jier werom yn 'e tiid. Sûnder guozzen, dy hienen wy dêr op 'e klaai boppe Dokkum net. Mar wol mei de stoarm en dy glûpend kâlde

[pagina 164]
[p. 164]

seewyn, de swypkjende rein tsjin de ruten, it sliepen ûnder it beskoaten mar lykwols sigerige dak ûnder de aldergrouste oerklaaide tekken, mei in gleone krúk op 'e fuottenein tsjin de dampigens. En dêr leinen jo dan yn grutte behaachlikens nei it geweld fan de natuer te harkjen.

Doe wie 't ris in winter - it sil dy fan '40 of '41 west ha -dat de snie oan 'e daksgoate ta opwaaid wie en der moarns in hurdferzen râne op de oerklaaide tekken lei. Dit kin sa net, sei ús heit, hy kin ús dêr wol deafrieze. Dat wy leinen de oare nachts yn 'e keamer om de hekjekachel hinne. Mar ik lei dêr lang sa noflik net.

 

Wat no de populieren beammen en de feanpolder oanbelanget, it is hurd feroare. De polder is in wetterskip wurden ûnder de namme Het Koningsdiep, it is slim mar it is net oars. Se bedoele der tink ik it Alddjip mei, ek wol bekend ûnder de namme de Boarn. Se ha der yn it ramt fan de ruilferkaveling heule bosken boud, as jo fan Nijbeets op de Tynje taride, sjogge jo dat doarp net iens mear lizzen. Om de pleatsen hinne binne mei fikse subsydzjes ‘boommantels’ plante. It is net ûnaardich en der wol op 't heden aardich mear groeie as eartiids. Hjir en dêr sjogge jo sels in hage fan konifearen. Konifearen op in boerehiem, it griist my oan. Op in tsjerkhou kin 't om my, fierders moast it ferbean wurde. Ik hoopje dat se by de earste de bêste strange winter allegear deafrieze, dy konifearen.

Der wurde hyltiten minder populieren plante, soks is my njonkenlytsen yn 'e wei. It sil him hjir wol oan lizze dat se neat mear opbringe as se derôf moatte. Eartiids wie 't klompehout, neitiid makken se der finear fan, op 't heden moatte jo jild tajaan om se omkapt te krijen. Mar se hearre neffens my by de feanpolder. Yn de Skriuwerskalinder 1994 stiet by july in reproduksje fan in skilderij fan Bonne Dykstra mei dêrop de skipperswinkel fan de Feenhoop middenmank heu-

[pagina 165]
[p. 165]

ge populieren. Dat skilderij jout krekt oan wat ik bedoel, de mankelikens en de iensumens dy't jin de huvers oer de rêch jaget.

Dat ik lit myn popels stean, as se mei de tiid omwaaie, moatte se fansels al de goede kant oer falle.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken