Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1 (1906)

Informatie terzijde

Titelpagina van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1
Afbeelding van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1Toon afbeelding van titelpagina van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.34 MB)

Scans (27.73 MB)

XML (1.27 MB)

tekstbestand






Editeurs

Herman vander Linden

W.L. de Vreese



Genre

poëzie
non-fictie

Subgenre

kroniek
non-fictie/geschiedenis-archeologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

(1906)–Lodewijk van Velthem–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Vanden coninc van Ingelant ende Cornuaelge. xiij.

 
In desen tiden had orloge groetGa naar voetnoot916
 
Die coninc Edeward jegen sine genoet,Ga naar voetnoot917
[pagina 289]
[p. 289]
 
Om Simoens wille van Monfort.
 
Gi hebt gehord wel dat discord
920[regelnummer]
Hier vore in dit eerste boec.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot920
 
Nu woude [doen] te neuwe ondersoec
 
Die coninc, op die gene. daer naren,
 
Die met Symoen te voren waren,
 
So dat hi altoes wreken woude
925[regelnummer]
Waer hi toe quam met enigen scoude.Ga naar margenoot+
 
Om dit was nu hem aldaer
 
Een orloge groet ende swaer.
 
Want te Cornuaelge binnenGa naar voetnoot928
 
Omboet hi, dat hi [met] minnen
930[regelnummer]
Comen wilde met sinen gesinde;Ga naar margenoot+
 
Dies men hem daer wel gehinde.
 
Ende alse hi was daer in die stat,
 
So quamen altenen liede na dat
 
Met drien. met vieren, gewapent wele:
935[regelnummer]
So dat des geviel so vele.Ga naar margenoot+
[pagina 290]
[p. 290]
 
So dat die vander stat worden in vare
 
Dat hem die coninc goede dare,
 
Ende daden die porten sluten saen.
 
Ga naar margenoot+ Doen die coninc dit hevet verstaen,
940[regelnummer]
Ward hi verbolgen opdie stat,Ga naar margenoot+
 
Ende vraechde, waer om si daden dat
 
Si seiden: ‘al gelovet ons, here,
 
Met uwen gesende ende nemmere
 
In dese stat te comen binnen,
945[regelnummer]
Ende dat oec soude sijn met minnen,Ga naar margenoot+
 
Nu comen hier gewapent liede
 
Al even dicke, die uwer meysniede
 
Niet behoren, dat wi dochten
 
Dat si ons quaet doen mochten.’
950[regelnummer]
- ‘Ja,’ seide die coninc ten lesten,Ga naar margenoot+
 
‘Sone betroudi mi niet ten besten,
 
Ende tiet mi verraetnesse an?
 
Dit seldi beteren, bi sent Jan!
 
Dat gi mi dit nu an tiet!’
955[regelnummer]
Om dese word so es gescietGa naar margenoot+
 
Groet gevecht in gene stede.
 
Die gene, die de coninc mede
 
Hadde heten volgen, dat verstaet,
 
Also alse vore droech sijn raet,
960[regelnummer]
Doe si vernamen, dattie porten...Ga naar margenoot+
 
Vor in worden dus besloten,
[pagina 291]
[p. 291]
 
Gaderden si hem in .i. dal,
 
Alsoe alse hem die coninc beval:
 
Want alte male dese dade
965[regelnummer]
Waren [gedaen] met enen vorradeGa naar margenoot+
 
Vanden coninc, diet hadden vorsien
 
Om dat in die stat waren van dien,
 
Die hem scaren jegen hem vord
 
Met heren Symone van Monfort,
970[regelnummer]
Doen hi jegen hem hilt strijt.Ga naar margenoot+
 
Dese soudi gerne te dier tijt
 
Hebben, sinen wille met te doene
 
Dus was hi comen daer omt gone,
 
Ende hadde dus sinen lieden bevolen
975[regelnummer]
Dat si in die stat dus souden dolenGa naar margenoot+
 
Met drien, met vieren, op dese saken
 
Of hi yet mochte comen te wraken.
 
Entie oec in niet mochten comen,
 
Dat si hem buten so begomen
980[regelnummer]
Ende gaderen hem an ene side,Ga naar margenoot+
 
Dat si anders margens betide
 
Die stat mogen stormen an;
 
Dan sal hi ende sine man
 
Tere porten comen, meer ende min,
985[regelnummer]
Ende selense alle laten in.Ga naar margenoot+
 
‘Oec sele wi belegge[n] so die strate,
 
Dat niemen sal mogen comen te bate.’
 
Dus was dese dinc gevisiert
 
Ga naar margenoot+ Daer te voren ende wel geordiniert,
[pagina 292]
[p. 292]
990[regelnummer]
Ende des en wiste niet die stat.Ga naar margenoot+
 
Daer om moesten si bliven mat.

voetnoot916
In desen tiden. De gebeurtenissen die staan verhaald te worden, grepen plaats in 1266.
voetnoot917
coninc Edeward. Eduard I, zoon van Hendrik III en Eleonora van Provence, geboren te Westminster den 17den of 18den Juni 1239, regeerde van den 20sten November 1272 tot den 7den Juli 1308 (verg. de aanteekening bij I, 5551). In 1266 was hij dus nog geen koning (hij voerde den titel van graaf van Gaseogne); maar ook in het eerste boek, vs. 3896, betitelt Velthem hem toch aldus. Wel had Eduard toen reeds, dank zij zijn wilskracht, beleid en moed, de koninklijke macht hersteld.
[tekstkritische noot]921 Het kan moeilijk anders, of in dit vers moet een werkwoord ontbreken, en zulks te meer daar ondersoec doen een vaste uitdrukking is. Ook Verdam heeft hetzelfde werkwoord reeds ingevoegd, maar vragenderwijs (zie Middelnederl. Woordenb. 5, 417). - ondersoec hs.: onder soec 926-927 aldaer: swaer in het hs. voluit. 929 Omboet in het hs. voluit. - [met] minnen De invoeging van het voorzetsel dringt zich op: minnen comen levert geen zin op. Dat met uitgevallen is, wordt ook bewezen door vs. 945, waar 's konings woorden nogeens herhaald worden.
margenoot+
(5)
voetnoot920
Hier vore enz. Zie boven I, 3544-4015.
margenoot+
(10)
voetnoot928
Cornuaelge = Cornwallis. In de middeleeuwen schijnt er in het graafschap Cornwallis maar één versterkte stad geweest te zijn, waar de graaf van Cornwallis dan ook verblijf hield, en die stad was niet Cornwallis, maar Launceston (zie de mededeeling bij N. Marais Hoogenhout, Untersuchungen zu Lodewijk van Velthem's Spiegel Historiael, p. 36 vlg.). Aangezien Velthem's verhaal ontwijfelbaar een versterkte stad onderstelt, kan dus de bedoelde stad niet Cornwallis geweest zijn, daar deze niet ommuurd was. Nu is niets bekend van gebeurtenissen, zooals die welke door Velthem verhaald worden, te Launceston; wel echter te Kenilworth, in het graafschap Warwick, waar de jonge Simon van Montfort, na den slag bij Evesham, met een aantal aanhangers een toevlucht gezocht had. Daaruit werden zij verdreven door Richard van Cornwallis en zijn zoons (zie over deze gebeurtenissen Rishanger, Chronicon de Bellis, p. 52 vlgg.). Zou Velthem, als zoo vaak, uit een titel als Richard van Cornwallis den naam eener stad gedistilleerd hebben?
margenoot+
(15)
margenoot+
(20)
[tekstkritische noot]938 porten: de -t- is in het hs. verbeterd uit een d: het boven den regel uitstekende deel is uitgekrast. 956 Groet in het hs. voluit. - gene door den kopiïst verbeterd uit deene: het boven den regel uitstekende deel der d- is uitgekrast en het been van de eerste -e- is gebruikt om er het oog eener g van te maken; daarbij is het oog dezer -e- onaangetast gebleven. 960-961 Aangezien het rijm in de war is, is het waarschijnlijk dat hier weer een paar verzen zijn overgeslagen, ook al schijnt in den samenhang geen leemte te zijn. Van deze laatste onderstelling uitgaande, stelt Verdam voor, het rijm te herstellen door te lezen * roten (dus = wegen) in de plaats van porten, waarbij dan nog in vs. 961 Vor in moet vervangen worden door * Dar in (zie het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 10, 266 en Middelnederl. Woordenb. 6, 591). Het lijkt mij voorzichtiger, aan de lezing van het hs. niet te tornen, ook omdat in dit en in 't volgende hoofdstuk telkens weer porten en nooit wegen genoemd worden.
margenoot+
bl. 19 b.
margenoot+
(25)
margenoot+
(30)
margenoot+
(35)
margenoot+
(40)
margenoot+
(45)
[tekstkritische noot]963 hem in het hs. voluit. 965 Waren [gedaen] met enen vorrade Dat er een deelwoord ontbreekt, is zeker. Of gedaen wel degelijk dit ontbrekende deelwoord is, staat niet boven allen twijfel. Beneden vs. 1160 lezen we met vorrade maken; in III, 466: met vorrade doen; in III, 2792: met vorrade besetten - vorrade hs.: vor rade 983 Dan hs.: Dat 986 belegge[n]: het verkortingstreepje boven de slot-e is den kopiïst in de pen gebleven.
margenoot+
(50)
margenoot+
(55)
margenoot+
(60)
margenoot+
(65)
margenoot+
(70)
margenoot+
bl. 19 c.
margenoot+
(75)

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken