Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

[p. 256]

tekstkritische noten

Cap. 6, opschrift, tweede hs.: derde 411 dan den hs.: danden.

Die tweede prophesie van Daniele, wat hi sach in visione .vi.⁺

Int derde jaer dat regneren was⁴⁰⁴
Baschaser die coninc, alsict las,⁴⁰⁵
Sagic, Daniele, in visione,⁺
Enen weder staende scone,⁴⁰⁷
Vore een boec, ende hadde vele
Langer horne tsinen dele,
Ende den enen hoger daer int passen
Dan den anderen, ende langer gewassen.⁺
Daerna sagic comen den weder,
Waiende met sinen horne seder⁴¹³
Jegen occidente, ende jegen nort,
Ende jegen middach also vord;
Ende en geen dier en mochte⁺
Desen wederstaen in gedochte,⁴¹⁷
Hine dede sinen wille in allen kere,
Ende ward gemerrent ende groet here.

Doe quam een boc van occidenten,

Entie hadde, na sinen atenten,⁺⁴²¹
Tusscen sijn ogen een horen staende.
Dese quam jegen den weder gaende,

+ Cap. 6. Zie Daniël 8: 1-14

404 regneren was = sijn + infinitief is gewoon mnl.; zie F.-A. Stoett, Mnl. Spraakk., Syntaxis, 2^de uitg., § 259

405 Baschaser = Belsazar, koning van Babylonië, zoon van Nabonid. Van 551 tot 543 was hij mederegent. In 539 werd hij bij Opis aan den Euphraat door de Perzen verslagen en in hetzelfde jaar werd hij in zijn hoofdstad gedood.

+ (5)

407 weder = ram

+ (10)

413 waien = zwaaien (deze passus is een bewijsplaats uit teksten, voor de in M.W., IX, 1518 en I, 1284 slechts uit Kiliaen vermelde uitdrukking: blaeyen oft waeyen een sweerd: vibrare, ventilare gladium)

+ (15)

417 in gedochte = zelfs niet in schijn, d.i. in gedachte, in voornemen; gemerrent = syn. van groet here, d.i. grooter in aanzien (eig. ‘gemeerd’)

+ (20)

421 na sinen atenten = overeenkomstig zijn bestemming. Zie echter ook M.W., I, 483, waar Verdam aanteekent: ‘wellicht moet gelezen worden na minen atenten; vgl. Daniël 8, 5: ego intelligebam. In dat geval behoort deze plaats bij 1)’, d.w.z. bij de beteekenis verwachting, aandacht, enz.

[p. 257]

 

Ende stiet hem twee horne daer

425

Ute den hoefde, ende daernaer

 

En was niemen die den weder⁺

 

Vanden bocke verloeste seder.

 

Die boc ward daerna al te groet,

 

Ende sijn horen wies albloet,

430

So groet ende lanc oec mede,

 

Ende vier horne wiessen oec gerede⁺

 

Uten enen, ende uten vieren

 

Wies weder een horne daerna scieren,⁴³³

 

Die clene was, ende daerna

435

Groet ward, alsict versta,

 

Jegen meridien, jegen orient.⁺

 

Ende sine hoecheit ward omtrent^437-438

 

Datten hemele verre sceen,

 

Ende toten prinse overeen^439-441

440

Der mogentheit sine macht

 

Dochte mi hebben haer cracht.⁺

 

Dus hordi heyligen secgen dat:

 

‘Wine weten hieraf secgen wat,

 

Tot dattie iuge offerande slaet,⁴⁴⁴

445

Ende heyldoem set in sinen staet’.

 

Doe seidi: ‘Toten vesperen met⁺

 

⁺ Ende smergens .ii^M. dusent .iii^C. geset,

 

So ward geheylicht theylichdoem’.

 

Dit es van Daniele den droem.

+ (25)

+ (30)

433 scieren = snel, welhaast

+ (35)

437-438 = zijn hoorn werd ongeveer zoo (groot), dat het ten hemel verre (reikende tot den hemel) scheen (vgl. vs. 576 vlg.)

439-441 = zijn macht scheen overeen te komen met die van den prins; vgl. vss. 521-527; Vulgata: usque ad principem fortitudinis magnificatum est

+ (40)

444 iuge offerande = euige, ‘eeuwige’, gedurige offerande; Vulgata: usquequo visio, et iuge sacrificium, et peccatum desolationis, quae facta est: et sanctuarium, et fortitudo conculcabitur? Een i i. pl. v. ê heeft in het Middelbrabantsch bestaan. Daarenboven kan in de spelling i[u]ge een reminiscentie schuilen aan het iuge van den Latijnschen Vulgaattekst.

+ (45)

+ bl. 80 f.

426 die den hs.: dieden 444 iuge hs.: inge.