De literaire manifesten van het fin de siècle in de Zuidnederlandse periodieken 1878-1914

-68- ‘Onze Tijd’

Onze tijd bevat de kiem eener uiting naar eene zedelijke opbeuring der menschheid door het machtige wapen der kunst. Dagelijks wordt die uiting sterker en krachtiger en welhaast zal ze hare algeheele ontwikkeling bereikt hebben. Waar men het oog ook wende, overal ontwaart men de kenmerken van dat trachten, dat pogen dat willen naar iets dat we tot nog toe niet gezien of gehoord hadden. Gaan we slechts even na wat we zoo al op onzen weg ontmoeten, en we zullen welhaast tot de overtuiging komen dat de banale verlammende concerten van vroeger, neigen naar een ander rijk, naar een zaliger oord waar de toonen zich gevoelvoller, gepaster, kleurrijker en frischer ontvouwen. Reeds bezitten we menige flinke orkestvereeniging en anderen zullen langs om meer hun tot op den draad versleten programma, door nieuwe krachten verjongen. De richtende stand zoo vergroeid als verstijfd dat ze was in dat alledaagsche en wereldsche klepelmuziek, vraagt naar wat anders, en de ‘bon ton’ vereischt dat er van niemand anders meer stukken ten gehoore worde gebracht dan degenen door Wagner, Beethoven, Weber, Mozart, Reyer, Gounod, Nicolai, Smetana, ja en waarom niet Benoit, Blockx, Wambach en meer anderen onderteekend. Hier dienen we dien ‘bon ton’ een goed punt toe te kennen. Als overgangsperiode - zoo wil het de evolutie - kan dan de kruieniersmuziekske nog wel eens dienen, en zoo hooren we nu en dan een broksken uit Massenet, Offenbach, Verdi, Meyerbeer en Mascagnie die dan nog de grootste helden zijn van die legerbende notenteelers die ons gewoon waren een kostje te bereiden dat wel is waar pikant was, maar niet voedde, en zeker het menschenhart niet verbeterde, maar veeleer het karakter, de personnaliteit van het individu en de ziel van de massa, in eene kwade neiging herschiep.

Dat muziek streelt de zinnen en niet het hart, omdat het wordt voortgebracht, niet uit het hart, maar door eene buitengewone krachtinspanning der zinnen. - Net zoo als we in de letterkundige beweging der geheele geschaafde wereld nog dagelijks typen tegenkomen genre Dumas zoon - deze laatste is door de fine fleur der fransche letterbeoefenaars, officieel als een mager schrijvertje erkend geworden - en meer andere bacleurs de feuilletons, die zedelijk reeds verdwenen zijn nog vóór hun stoffelijk afsterven. Eene nieuwe zon is echter opgestaan die ons den gezichteinder heel wat verlengt en nog meer zal verbreeden.

Ook den opsmuk onzer straten en openbare plaatsen wordt door onze kunstenaars en kunstliefhebbers niet uit het oog verloren. Hier en daar glijden de blikken van den attenten wandelaar met een zeker welgevallen over de roode- harde- of zandsteenen gevels die zoo gelukkig afbreken met het eentonige en vermoeïende dat ons uit lange ver opeenvolgende witte huizen tegengrimt. Zoo'n witte stad gelijkt een kerkhof. Waarom dat bonte kleurgewemel in huizen en menschen niet herschapen, dat onze aloude

[p. 298]

Vlaamsche gemeenten in den vreemde zoo beroemd maakte? Gelukkig heeft men de hand reeds aan het werk geslagen, en dien aanvang verdient ons aller ieverigste medewerking. Hier dient opgemerkt te worden dat men somtijds van iets dat goed was, restaureerender wijze iets afschuwelijks heeft gemaakt, en in strijd ofwel met de overlevering, ofwel met den aard het karakter van het gebouw zelven. Wanneer het herstellen geldt van een zwaren logge burg uit den tijd der Noormannen, dan mag er natuurlijk niet aan gedacht worden uit die steenmassa een Zwitsersch paviljoen te houwen, om den fantaisie geest van dit of dat heerschap te behagen, maar wel om die puinhopen zoo getrouw en gewetensvol weer te schenken, wat de Tijd hun ontstal, en niets meer. Doet men het omgekeerd, wat blijft er dan van die heilige relikwie uit verre tijden die ons den smaak, het leven, de ziel van dàt volk spiegelgetrouw moest weergeven? De uit- en innerlijke bouw moet volgens oorspronkelijke plannen verjongd worden; de omgeving eveneens, zoodat ons uit den omtrek van die eeuwenoude schim een aartsvaderlijke lucht, van 't lief en leed 't lijden en strijden harer lang vergeten bewoners nog zwanger, aangenaam tegenwaai[t].

Op 't gebied van aanplakbrieven is er eenen geheelen ommekeer waar te nemen, 't Zijn geen eentonige prentjes meer, zooals men schreeuwende kinderkens voorlegt of ook geen plakbrieven genre mannekensblad, die de plakborden onzer steden versieren en de aandacht trekken van den voorbijganer, maar ware kunstwerken, waar men niet alleen de hand van den drukker maar veeleer die van den kunstenaar in herken[t]. Fijne zacht afwisselende platte tonen op kunstige wijze aangewend, geven hen een artistiek voorkomen.

Hier drukken we den wensch uit de kunst zooveel mogelijk op de nijverheid toegepast te zien. - Duitschland en Frankrijk zijn ons voor op dat gebied. - Prachtige affiches zijn ons onlangs nog door beide landen geschonken. Ook hier dient de nijveraar hand in hand te gaan met den kunstenaar zoals in alles trouwens. Op dat samengaan van handel en nijverheid met de kunstven de verschillende kunstvakken onderling, kan niet genoeg aangedrongen worden. Dat verstonden onze oude Vlaamsche Meesters zoodanig goed, dat men op geen enkel hunner reuzengewrochten kan wijzen of men ontdekt bij den schilder den beeldhouwer, bij den beeldhouwer den bouwkundige, en bij dezen laatsten opnieuw de beide eersten. Zoo'n handelwijs sticht veel goeds, en kan niet anders dan tot eene algeheele broederlijkheid bij dragen, die men nu ten dage helaas! zoo weinig of bijna niet aantreft. Hier en daar een trachten, een pogen, een willen naar iets, waar men gansch vreemd aan is, van enkelen die gelukkiglijk - de evolutie draagt het in haar schoot - eene beweging in 't leven roepen, naar iets beters, iets schooners, iets edelers, en waardoor zachtjes aan iedereen zoo wat zal meegesleurd worden. - De tijd is nakende.

a.	Spectator. Aanvankelijk heette dit tijdschrift anvers. attractions. Vanaf 1^e jg., nr 21, 4.7.1896, werd de titel gewijzigd.
b.	Geen ondertitel.
c.	Antwerpen.
d.	Drukker: De Vos & Van der Groen, Jezusstraat 22, Antwerpen.
e.	‘Onze Tijd.’
f.	1^e jg., nr 27, 15 aug. 1896,p. [1-2].
g.	Ondertekend: Wolfram.

[p. 299]