Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620 (1927)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (18.39 MB)

XML (1.99 MB)

tekstbestand






Editeurs

C.R. de Klerk

B.H. Molkenboer

H.W.E. Moller

J. Prinsen J.Lzn

Leo Simons

J.F.M. Sterck



Genre

proza
poëzie
drama

Subgenre

emblematiek
verzameld werk
gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes
tragedie/treurspel
tragikomedie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

(1927)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
Regelnummers proza verbergen
[pagina 686]
[p. 686]

85. De Katt en de Ratten.Ga naar voetnoot*



illustratie

1 Alsulcken Kats-list heeft Mithridates ghebruyct, als hij Damatem, die teghen den 2 Coning Artaxerxem rebelleerde, wilde dooden. Want als hij mercte, dat hij hem in 3 een veldslagh niet sterck ghenoegh was, soo ghebruycte hij dese list. Hij maecte een 4 heymelijck bestandt met Artaxerxe, ende nam krijghs-volck an, ende stelde den dief, 5 als of hij oock, ghelijck Damates vanden Coning afghevallen ware. Nam oock inden 6 schijn, met goeden weten ende wille des Konings etlijcke Steden, ende vastigheden 7 in, ende gaf zick voor een vijand des Konings uyt: stond oock na een vriendlijck ghe- 8 spreck, ende alliantie met Damate te houden, ende zijn krijghsheyr bij het zijne te 9 voeghen, ende alsoo een heyrcracht uyt beyden teghen Artaxerxem te velde te bren- 10 ghen. Doch alsoo zij beyde sonder gheweer, ende wapen bij malkander quamen, ende 11 raedt hielden hoe zij de saeck souden aenlegghen, daerin Damates geern bewillighde, 12 soo verbergde Mithridates zijn wapen dicht bij haer t'samencomst. Na dat den raedt 13 nu, alst scheen, ghesloten was, scheyden zij van malkander: maer Mithridates comende 14 daer hij 't geweer ghelaten had, nam het, ende verberghd het onder zijn rock, keerde 15 terstond weder, ende riep Damatem te rugh, als of hij wat vergeten had, ende hem 16 noodigh had te spreken. Damates geen quaet vreesende, comt onghewapent, mey- 17 nende noch yet wat van hem te hooren: Mithridates grijpt het geweer, stoot het 18 Damati in't lijf, ende doode hem.

PLVTARCHVS.

[pagina 687]
[p. 687]
LXXXV
 
Een stock-oud Katten-vel met kreupelheyd behangen,Ga naar voetnoot1
 
Van oudheyd Ratten kon noch langer Muyzen vanghen:Ga naar voetnoot2
 
t'Langhsteertighe ghebroet alst hier de snuf van kreegh,Ga naar voetnoot3
 
Haer hongher boeten aen het meel, en aen den deegh.Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Dit heeft die oude Kol tot in het hert verspeten,Ga naar voetnoot5
 
Om datze haer wackerheyd door d'oudheyd had vergeten:Ga naar voetnoot6
 
Maer evenwel bedacht een raed vol argh en list,Ga naar voetnoot7
 
Zij voeghde haer bij het meel, en school haer inde kist.Ga naar voetnoot8
 
De dieren die bij nacht nae haer ghewoonte quamen,Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Zij d'een nae d'ander heeft verslonden al te zamen.
 
‘De magher armoe verr de zatte weeld verkloeckt,Ga naar voetnoot11
 
‘En in den bittren nood en anxt veel listen zoeckt:
 
‘Al tgeen in weelde niet kan ons ghedachten roeren,Ga naar voetnoot13
 
‘Weet d'armoe noch in nood scherpzinnigh uyt te voeren.Ga naar voetnoot14
[tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: r. 8 ghespreck, de oude uitgave heeft ghespreek.

voetnoot*
Onderschrift bij de Prent:
Regel 1 Alsulcken Kats-list: zo'n kattelist; Mithridates: veldheer van Artaxerxes II; Artaxerxes II: Perzies koning, kwam in 404 v. Kr. aan de regering. Volgens de geschiedenis werd Datames van Kappadocië (Damates is wel 'n verschrijving) die voortdurend tegen Artaxerxes in opstand was, door deze gevangen genomen en gedood; Damatem: Latijnse buigingsvorm: Damates (zo ook in r. 15). - r. 2 hem: tegenover hem (= Damates). - r. 3-4 een heymelijck bestandt: 'n geheime overeenkomst; met Artaxerxe: (Latijnse buigingsvorm) met Artaxerxes; nam.... an: nam aan, wierf aan; stelde den dief: stelde zich aan als oproerige, (deed alsof ie meedeed); (dief in algemener betekenis van booswicht). - r. 5-6 inden schijn: voor de schijn; vastigheden: versterkingen. - r. 7 zick: zich; stond oock na: legde 't er ook op aan 'n vriendschappelike bespreking en bondgenootschap met Damates te krijgen. - r. 10 Doch alsoo: maar toen; sonder gheweer ende wapen: zonder enige bewapening (zie blz. 610 r. 1). - r. 11 raedt hielden: beraadslaagden; daerin: waarin. - r. 12 verbergde: verborg (in 't 17e eeuws ook dikwels zwak vervoegd); haer t'samencomst: hun plaats van samenkomst; raedt: beraadslaging. - r. 13 alst: zoals 't. - r. 14 daer: waar; 't geweer: 't wapen; rock: mantel. - r. 16 noodich had te: noodzakelik moest. - r. 17 yet wat: iets. - r. 18 Damati: (Lat. buigingsvorm); Plutarchus: zie onder prent 36.
voetnoot1
Katten-vel: kat; met kreupelheyd behangen: met kreupelheid bezwaard, kreupel (behangen met: versierd met, opgeknapt met).
voetnoot2
Van oudheyd: van ouderdom (zo ook in vs. 6).
voetnoot3
ghebroet: gebroedsel, ongedierte; alst: zo gauw 't; de snuf van kreegh: de lucht van kreeg.
voetnoot4
boeten aen: (boette) voldeed, stilde met.
voetnoot5
oude Kol: ouwe heks; tot in het hert verspeten: diep gespeten.
voetnoot6
wackerheyd: vlugheid; vergeten: kwijtgeraakt.
voetnoot7
bedacht: (bedacht ze: 't onderwerp weggelaten; zie blz. 538 r. 6); een raed....: 'n plan vol listige boosheid, 'n arglistig plan (arg: boosheid, oorspr. vorm van erg).
voetnoot8
voeghde haer: zette, zich; school haer: verschool zich.
voetnoot9
nae haer: naar hun.
voetnoot11
verkloeckt: overtreft in voortvarendheid.
voetnoot13
roeren: opwekken (dus: waar we in weelde niet eens aan denken).
voetnoot14
uyt te voeren: uit te denken.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken