Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.89 MB)

ebook (6.82 MB)

XML (2.97 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 111]
[p. 111]

Een Niew Lietgen van Reyntgen de Vos,aant.Ga naar voetnoot*

Op de Wijse: Van Arent Pieter Gijsen, &c.

 
1.
 
Nou iens van't loose Raintgen
 
Ghesonghen dattet klinckt
 
Daer Nickertgen en HaintgenGa naar voetnootvs. 3
 
De wellekoemst of drinckt
5[regelnummer]
Nou dat schalcke diefjen stinckt,Ga naar voetnoot5
 
Hoe ist benart, hoe hangt sijn start
 
Nou sijn pooten zijn verminckt.Ga naar voetnoot7
 
 
2.
 
De vrye Amstel Boeren
 
Die hadden ienne Hen
10[regelnummer]
Daer sy soo wel by voeren
 
As ick gien angder ken
 
Mit een kakelbonte pen,Ga naar voetnoot12
 
Dees leghen siet, langs welvaert hietGa naar voetnoot13
 
Datte Duyvel 't Vosse schen.
 
 
3.
15[regelnummer]
Dees Hen lay alle daghe
 
Soo ficxse gouue Ay
 
Het was gheen tijdt van klaghen
 
Soo lang als 't beesje lay
 
Was het kermis in de way,
20[regelnummer]
De rijcke Boer, uyt melcke voer
 
'tWas al Botter, Room en Klay.
[pagina 112]
[p. 112]
 
4.
 
Maer 'tlecker Vosse muyltgeGa naar voetnoot22
 
Op hoender vlays belust
 
Quam cruypen uyt sijn kuyltgen
25[regelnummer]
By d'Amster langse kust
 
Daer de Boerman sat gherust,
 
Wel say het langst, hebt vrees noch angstGa naar voetnoot27
 
Raintgens deucht is jou bewust.Ga naar voetnoot28
 
 
5.
 
Wat maeck jy mit dit prijtgeGa naar voetnoot29
30[regelnummer]
Licht brengtse 't Landt vol pest
 
Die uuyle Meer beschijtgeGa naar voetnoot31
 
'tIs jammer 'treyne nest
 
Gheeft de broetse Teef, die rest,Ga naar voetnoot33
 
Ick weet ien aer, say Raintgen vaerGa naar voetnoot34
35[regelnummer]
En die dient jow alderbest.Ga naar voetnoot35
 
 
6.
 
Die nescke Koetges HarderGa naar voetnoot36
 
Dacht voort dat is niet beusGa naar voetnoot37
 
Die Kinckel sach niet verder
 
Niet verder als sijn Neus
40[regelnummer]
Hy docht Raintgen vaer is Geus,Ga naar voetnoot40
 
Ia docht de Vos, nou binge losGa naar voetnoot41
 
Want jy weet niet van de leus.Ga naar voetnoot42
 
 
7.
 
De Vos namt eele beesge
 
En vattet by de keel,
45[regelnummer]
En scheurdent 'tleckere vleesge
 
En gaf van elck een deelGa naar voetnoot46
 
Aen sijn Vosjes even veel,
 
En leefden luy, de Boer dronck huyGa naar voetnoot48
 
Want Noem Raintgen was te eel.Ga naar voetnoot49
[pagina 113]
[p. 113]
 
8.
50[regelnummer]
Maer doe de Boeren misten
 
De daghelijckse Rent,Ga naar voetnoot51
 
Begon het Dorp te twisten
 
Gans duysent sackrementGa naar voetnoot53
 
Dat de duyvel 'tVosjen schent,Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Ons Hen is doodt, en 'tDorp lijdt noot
 
Isset niet een groot elent.Ga naar voetnoot56
 
 
9.
 
De Boeren teghen weer knapGa naar voetnoot57
 
Na Raintgen wilt en ru,
 
Die say kiest mijn ierst heerschapGa naar voetnoot59
60[regelnummer]
En maeckt mijn Soon BelguGa naar voetnoot60
 
Schout en Schepens op een nu,Ga naar voetnoot61
 
Ick sal jou voort, voldoen mijn woordt
 
Wat jy maeckt mijn ang en schu.Ga naar voetnoot63
 
 
10.
 
De Boer sach uyt sijn ooghen
65[regelnummer]
Daer kenden hy de Guit,Ga naar voetnoot65
 
Hy riep ick ben bedroghen
 
Het komt op loghens uyt
 
Waer het ons die schelm ekruyt,Ga naar voetnoot68
 
Langs welvaert och, had ick jou noch
70[regelnummer]
'tHiele spul dat is verbruyt.
 
 
11.
 
Doe ginch Noom Raintgen druypen
 
Hy sach de Boer was dol,
 
Noom Raintgen die ginch sluypen
 
Ging cruypen in sijn hol
75[regelnummer]
En sijn kop liep als een Tol,
 
En om gien smart te voen in 't hart
 
Dronck hy staech sijn buyckge vol.
 
 
12.
 
De Boeren Raintgen histen
 
De Honden oppet lijf,
80[regelnummer]
Die Raintgen vaer bepisten
[pagina 114]
[p. 114]
 
Om 't eelements bedrijfGa naar voetnoot81
 
Raintgen claechdent aen sijn Wijf,
 
Vaer jy hebt schult, draecht met ghedult
 
Sayse al dit ongherijff.
 
 
13.
85[regelnummer]
Iy Boeren neemt exempel
 
En wachtge voor de Vos,
 
En sit hem op sijn tempelGa naar voetnoot87
 
En jaecht de schalck in 't Bos
 
Is hy swart of is hy ros,
90[regelnummer]
Ghelooft hem niet, die 't Dorp verrietGa naar voetnoot90
 
Stoot den dief sijn tanden los.
voetnoot*
Van 1627. Afgedrukt volgens de uitgave in plano (hg. 226 mM., br. 127 mM.). Unger: Bibliographie, nr. 157. De zeer slordige spelling en interpunctie bewijzen dat Vondel deze tekstuitgave niet verzorgde. De drukker gebruikte een Goties letttertype; de Gotiese komma, in onze uitgave door een gewone komma vervangen, heeft soms de waarde van een punt of een punt-komma.
Met Reyntgen de Vos is bedoeld de oud-burgemeester Reinier Pauw, de voorzitter van de rechtbank die Oldenbarnevelt veroordeelde, en de vader van de Pensionaris, die Vondel in de Palamedes-zaak naar Den Haag had willen uitleveren. - De wijze is die van Bredero's bekend Boeren-gheselschap (Werken III, blz. 219). In de latere uitgave is aan de titel toegevoegd: ‘Gemaeckt om op de brug te zingen; al zouw' er Reintje uyt zijn vel om springen’.
voetnootvs. 3
Nicker (eigenl. naam voor een Germaanse watergeest) en Hein zijn schertsende namen voor de duivel.
voetnoot5
schalck: boosaardig.
voetnoot7
sijn pooten zijn verminckt: zijn macht verminderd is. Hij werd namelik in 1624 niet herkozen als burgemeester.
voetnoot12
pen: veren.
voetnoot13
langs: 's lands.
[tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 31, de oude folio heeft besitge. Of was deze vervorming van 't platte woord misschien opzet?
voetnoot22
lecker: gesteld op lekker eten.
voetnoot27
say het: tussen komma's te plaatsen; langst = lanst: vriend, kameraad.
voetnoot28
is jou bewust: daarvan ben je overtuigd.
voetnoot29
prij: kreng (als scheldwoord).
voetnoot31
Meer: scheldnaam voor heks, lelik oud wijf (vgl. Teef in vs. 33). Volgens het Ned. Wdb. identiek met de diernaam merrie; mogelik ook met de inwerking van maar: nachtelike kwelgeest; beschijtge = beschijt je; met dezelfde spelling tg = tj als bij de verkleinwoorden.
voetnoot33
die (later: de) rest geven: de genadeslag toebrengen (Van Dale).
voetnoot34
ien aer: een ander (ter vervanging).
voetnoot35
dient: komt te pas.
voetnoot36
nesck: dwaas.
voetnoot37
niet beus: niet kwaad.
voetnoot40
Geus: Contraremonstrant; hij behoort tot de kerkelike partij.
voetnoot41
nou binge los: nu heb ik je te pakken.
voetnoot42
niet van de leus weten: niet op de hoogte zijn (leus oorspr. = wachtwoord)
voetnoot46
van elck: van elk stuk.
voetnoot48
huy: dunne melk.
voetnoot49
Noem: oom (ontstaan uit de verbinding: m'n oom); te eel: te voornaam (voor zo sobere kost).
voetnoot51
Rent: inkomsten.
voetnoot53
Gans duysent sackrement: bastaardvloek (gans vervormd uit Gods).
voetnoot54
schent voor de conjunctief: schende. Latere lezing: Reintje 't spit in d'asse went.
voetnoot56
elent: bijvorm van: ellende, ramp.
voetnoot57
knap (Noord-Hollands): vlug.
voetnoot59
mijn ierst heerschap: mij eerst tot burgemeester.
voetnoot60
Belgu (g-spelling voor j-klank): baljuw.
voetnoot61
op een nu: dadelik.
voetnoot63
Wat: als men hierachter een uitroepteken denkt, behoeft het niet vervangen te worden door de latere lezing wangt; ang: bang.
voetnoot65
Guit: schavuit.
voetnoot68
ekruyt: heengebracht.
voetnoot81
eelements: vervloekt, schandelik.
voetnoot87
tempel: lijf (vgl. tabernakel in dezelfde zin).
voetnoot90
verriet: in 't ongeluk stortte.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • C.G.N. de Vooys

  • J.F.M. Sterck

  • H.W.E. Moller

  • C.R. de Klerk

  • B.H. Molkenboer

  • J. Prinsen J.Lzn

  • Leo Simons


Over dit hoofdstuk/artikel

lied

  • Naar de Nederlandse Liederenbank