Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.89 MB)

ebook (6.82 MB)

XML (2.97 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 315]
[p. 315]

Medaellie
Voor de Gommariste Kettermeester en Inquisiteur te Dordrecht.aant.aant.Ga naar voetnoot*

 
Bijtschaep in het geuse Trenten,Ga naar voetnootvs. 1
 
Moeyt u met u sacramenten,
 
Die geknaeght sijn van de Muys,Ga naar voetnoot2-3
 
Grooten lantsdief, Hollants kruys.Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Wilje wat van hangen kouten,Ga naar voetnoot5
 
Hangt de jong en ouwe Smouten,Ga naar voetnoot6
 
Hangt haer aen u rechte leer,Ga naar voetnoot7
 
Datse rusten in den Heer.
 
Hangt een van u ledematen,Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Die tot nadeel vande Staten
 
Voor den duyvel heenen seylt,Ga naar voetnoot11
 
En het lant aen Vranckrijck veylt,Ga naar voetnoot12
 
Die veel schatten heeft verswolgen,
 
En staech toeleyt op vervolgen.
15[regelnummer]
Hangt de paep die d'ondersaetGa naar voetnoot15
 
Eerloos van stadts eedt ontslaet.Ga naar voetnoot16
 
Vraechje na de narren-stoelen,
 
Soeckt die op de Dortse doelen,Ga naar voetnoot18
 
Daermen van een papeveest
20[regelnummer]
Maeckt den wissen heylgen geest.Ga naar voetnoot19-20
[pagina 316]
[p. 316]
 
Kanmen beter kroegen vijnenGa naar voetnoot21
 
Als de stapel vande wijnen,
 
In broer Gommers paradijs,
 
Om te leppen sonder cijs.Ga naar voetnoot23-24
25[regelnummer]
Rijnsche vocht in 't lijf te slorpen
 
Is verkiesen en verworpen.Ga naar voetnoot26
 
Gommer is 't verkoren kint,Ga naar voetnoot27
 
Wy sijn negen dagen blint,Ga naar voetnoot28
 
Even als de jonge honden.
30[regelnummer]
Sijnt geen fraeye pape-vonden,Ga naar voetnoot30
 
Daermen dus om steent en sucht?
 
'K stop mijn neus voor dese lucht,Ga naar voetnoot32
 
Die ons stont veel duysent gulden,Ga naar voetnoot33
 
Doen al Gommers priesters brulden
35[regelnummer]
Recht als tigers in het wout,
 
Doenmen dreck woegh tegen goudt,Ga naar voetnoot36
 
Doen mijn heer in 't prekers net sat.Ga naar voetnoot37
 
'K nam geen paep voor een civet-kat,Ga naar voetnoot38
 
Daermen noch wat hoofs van ruycktGa naar voetnoot39
40[regelnummer]
'T elckens sy haer poort opluyckt.Ga naar voetnoot40
 
Nu stinkt Gommer als een ander,
 
Die 't niet ruyckt die is niet schrander.Ga naar voetnoot42
 
'K hoor nu dat de Dortse maecht
 
Gommers dreck van 't raethuys vaecht:Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Maer wat raet om hem te sussen,
 
Want hy yvert weer om 't kussen,
 
Hy wil met een vuylen beck
 
Treen sijn meester op de neck,
 
En dit heet hy 't werreck Godes,
50[regelnummer]
Daerom janckt hy om 't Sinodes.Ga naar voetnoot50
 
Maer ghy vorsten van ons landtGa naar voetnoot51
 
Hout den rekel kort aen bandt,
 
Of hy bijt u in de hielen.
[pagina 317]
[p. 317]
 
Wacht u van die truggel-fielen,Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Want sy knorren staech om meer
 
En verslinden hunnen heer.
 
Sonder knorren sonder klaegen
 
Kunnen sy een been niet knaegen.
 
Elck die hapt om 't grootste deel,
60[regelnummer]
D'een siet boven d'ander scheel.Ga naar voetnoot60
 
Drincken, plengen, swelgen, brassen,
 
Op Synoden en in klassen,Ga naar voetnoot62
 
Met een wel gebaeckert lijf,Ga naar voetnoot63
 
Dat is al hun tijdt-verdrijf.
65[regelnummer]
Veel van suyverheyt te roemenGa naar voetnoot65
 
Vrome luyden te verdoemen
 
Is by hun het reetste werck.Ga naar voetnoot67
 
Lijckt dat oock een Christen kerck?

Gedicht door een vyant vande Loevesteynsche Inquisiti.Ga naar voetnoot*

voetnoot*
Van 1630. Afgedrukt volgens de eerste uitgave in plano (hg. 274 mM., br. 147 mM.). Unger: Bibliographie, nr. 187. Gedrukt met Gotiese letter; de komma's van onze tekst zijn in het origineel streepjes.
Opschrift: de Gommariste Kettermeester: ‘zeker predikant te Dordrecht’, volgens de Amerfoortse uitgave. Daar de aanleiding tot dit hekeldicht niet bekend is, zal Unger's gissing dat Ds. Gosewinus van Buytendijk bedoeld is, moeielik te bewijzen zijn.
voetnootvs. 1
Bijtschaep: wolf; de schapen zijn de weerloos vervolgde Arminianen; het geuse Trenten: Dordrecht. De synode wordt beschouwd als een Protestantse tegenhanger van het Concilie van Trente.
voetnoot2-3
Deze regel zal betekenen: bemoei u alleen met uw kerkelike plichten, onthoud u van politiek. Maar dan blijft het verband met de volgende regel duister. Of had de beruchte Dordtse regent Hugo Muys van Holy (vgl. Roskam, vs. 166), zich ook ten koste van de kerk verrijkt?
voetnoot4
Dit slaat op de malversaties, in het bekende pamflet aan de kaak gesteld.
voetnoot5
Waarschijnlik had de bewuste predikant gezegd of geschreven dat de Contraremonstrantse leiders maar opgehangen moesten worden.
voetnoot6
de jonge Smout: ‘Men zeide, daer ik geen zekerheit van heb, dat er een bastaert van C. Smout te Dordrecht was gehangen’ (A.). Vgl. het gedichtje op de jonge Smout in de Aant. achter dit deel.
voetnoot7
u rechte leer: woordspeling met leer: ladder van de galg, en de rechtzinnige leer.
voetnoot9
een van u ledematen (lidmaten van uw Kerk): ‘François van Aerssen, een wrek en gierig man, die zich tot alles met geschenken liet omkoopen, een bitter vijant van Barnevelt en de Remonstranten’ (A.). Hij is de Ulysses in Vondels Palamedes (zie vs. 1132).
voetnoot11
Voor den duyvel heenen seylt: zelfs voor de duivel niet bang is?
voetnoot12
veylt: te koop biedt, voor geld verraadt.
voetnoot15
de paep: de predikant; nml. Cloppenburg, die het verzoekschrift aan de Synode opgesteld had, en zijn geestverwanten.
voetnoot16
Dit slaat weer op de eed van de Amsterdamse schutters.
voetnoot18
de Dortse doelen: de plaats waar de Synode gehouden werd.
voetnoot19-20
papeveest: grove spotternij; vgl. de donderveest in het gedicht op blz. 180, vs. 2.
voetnoot21
vijnen: vinden.
voetnoot23-24
broer Gommers paradijs: men lasterde dat de vergaderden ter Synode zich aan wijn te buiten gingen, die te Dordrecht, de stapelplaats van wijnen, goedkoop, zonder belasting (cijs) te krijgen was; leppen: drinken.
voetnoot26
verkiesen en verworpen (verwerpen): zinspeling op de te Dordrecht gehandhaafde praedestinatieleer. Het verband met het drinkgelag moet bedoeld zijn als een hatelikheid die mij ontgaat.
voetnoot27
't verkoren kint: de uitverkorene.
voetnoot28
Waarop Vondel in dit vers zinspeelt is mij niet duidelik.
voetnoot30
vonden: vondsten, bedenksels.
voetnoot32
dese lucht: de papeveest (vs. 19).
voetnoot33
stont: te staan kwam op. Dit slaat op de kosten van de Synode.
voetnoot36
dreck tegen goudt: de verderfelike praedestinatieleer tegen de Remonstrantse beschouwing; woegh met oe-klank.
voetnoot37
Toen Oldenbarnevelt gevangen zat.
voetnoot38
'K nam...: ik zou geen predikant willen ruilen tegen.
voetnoot39
wat hoofs: een fijne geur, nl. het reukwerk, dat de civet-kat levert.
voetnoot40
poort: gat; opluyckt: open doet.
voetnoot42
schrander: fijngevoelig.
voetnoot44
Gommers dreck: vgl. vs. 36.
voetnoot50
't Sinodes: de Synode (het onz. geslacht ook elders); uit Synodos.
voetnoot51
vorsten van ons landt: de regenten.
voetnoot54
truggel-fielen: schooiers (truggelen: bedelen).
voetnoot60
De een ziet afgunstig naar de ander.
voetnoot62
klassen: meerv. van classis, in kerkelike betekenis.
voetnoot63
gebaeckert: gekoesterd, vertroeteld.
voetnoot65
roemen van: zich beroemen op.
voetnoot67
reetste: het meest voor de hand liggende, het meest beoefende.
voetnoot*
Loevesteynsche Inquisiti: de inquisitie, gericht tegen de aanhangers van de Loevesteinse gevangenen.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • C.G.N. de Vooys

  • J.F.M. Sterck

  • H.W.E. Moller

  • C.R. de Klerk

  • B.H. Molkenboer

  • J. Prinsen J.Lzn

  • Leo Simons