Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.89 MB)

ebook (6.82 MB)

XML (2.97 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 339]
[p. 339]

Geuse Vesper of Siecken - Troostaant.aant.Ga naar voetnoot*

Voor de Vierentwintigh.
Op de wijse: Brande Partinice.

 
I.
 
Hadt hy Hollandt dan ghedragen,
 
Onder 't hart,Ga naar voetnootvs. 2
 
Tot sijn afgeleefde dagen,
 
Met veel smart,
5[regelnummer]
Om 't meyneedigh swaert te laven,Ga naar voetnoot5
 
Met sijn bloet,
 
En te mesten kray en raven,Ga naar voetnoot7
 
Op sijn goet?
 
 
II.
 
Maer waerom den hals gekorven?Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Want sijn bloet
 
Was in d'aders schier verstorven:
 
In sijn goet
 
Vontmen noyt de PistolettenGa naar voetnoot13
 
Van 't verraet,
15[regelnummer]
Wtghestroyt, om scharp te wettenGa naar voetnoot15
 
's Vollecks haet.Ga naar voetnoot16
[pagina 340]
[p. 340]
 
III.
 
Gierigheyt en wreetheyt beyde,Ga naar voetnoot17
 
Die het swaert
 
Grimmigh ruckten uyt der scheyde,Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Nu bedaert,
 
Suchten: Wat kan ons vernoegen
 
Goet en bloet?
 
Och, hoe knaecht een eeuwigh wroegen
 
Ons ghemoedt!Ga naar voetnoot23-24
 
 
IV.
25[regelnummer]
Weest te vreen, haelt Predikanten,Ga naar voetnoot25
 
West en Oost:
 
Gaet en soeckt by Dortsche santenGa naar voetnoot27
 
Heyl en troost:
 
'T is vergeefs, de Heer koomt kloppen,Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Met sijn Woort.Ga naar voetnoot30
 
Niemandt kan de wellen stoppenGa naar voetnoot31
 
Van die Moort.
 
 
BESLUYT.
 
Spiegelt, spiegelt u dan echter,Ga naar voetnoot33
 
Wie ghy zijt:
35[regelnummer]
Vreest den worm, die desen rechterGa naar voetnoot35
 
't Hart afbijt.Ga naar voetnoot36
 
Schent uw' handen aen geen Vaders,Ga naar voetnoot37
 
Dol van haet.
 
Scheldt gheen Vroomen voor verradersGa naar voetnoot39
40[regelnummer]
Van den staet.
voetnoot*
Van omtrent 1631? (Vergelijk voor de datering de Aantekeningen achterin dit deel). Afgedrukt volgens de tekst van de uitgave in plano, zonder Vondels naam verschenen. Unger: Bibliographie, nr. 747.
In de titel: Geuse Vesper: Geuzen: Calvinisten. - Vesper: in de oude betekenis (avonddienst). Vondel denkt aan het plechtig avondgebed, dat de dag besluit, en waarbij men, inkerend tot zich zelf, zijn zonden bedenkt. Hij past dat toe op het einde des levens. - Siecken-Troost slaat hier op de siekentroost, achter de oude Bijbels gedrukt: een reeks bijbelteksten, bestemd om aan de stervenden voorgelezen te worden, zo mogelik door een predikant, om de mens tot inkeer te brengen. Ironies bestemt Vondel deze ziekentroost voor de gewetenszieke rechters van de Lands-Advokaat. - In 1650 veranderde Vondel de titel in Krancke troost, waarin een woordspeling schuilt (kranck: zwak). - De wijze Brande (een soort dans) Partinice, is niet meer bekend.
voetnootvs. 2
Onder 't hart: als een moeder het kind.
voetnoot5
't meyneedigh swaert: in dienst van een vonnis, willens en wetens geveld in strijd met de wetten des Lands (vgl. Palamedes vs. 1850); te laven: het zwaard wordt als bloeddorstig voorgesteld.
voetnoot7
kray en raven: (enkelv. vorm): de vogels die op de lijken azen; hier voor de rechters, die een honorarium van ƒ2400 onvingen, betaald uit de onrechtmatig verbeurd verklaarde goederen van Oldenbarnevelt.
voetnoot9
gekorven: doorsneden.
voetnoot13
de Pistoletten: Spaanse muntstukken. Oldenbarnevelt werd in pamfletten valselik beschuldigd, als landverrader Spaans geld te hebben aangenomen.
voetnoot15
Wtgestroyt: slaat terug op Pistoletten (eig. op het gerucht dat die Pistoletten aangenomen waren).
voetnoot16
om de bestaande afkeer onder het volk te verscherpen.
voetnoot17
Gierigheyt: hebzucht.
voetnoot19
eenmaal vol grimmigheid, nu tot rust gekomen.
voetnoot23-24
't Zeggen was, weinige jaren na de terechtstelling reeds, dat verscheidene hunner van berouw en wroeging geplaagd en gepijnigd werden (vgl. Brandt's Historie van de Rechtspleging van Joh. van Oldenbarnevelt blz. 196-202).
voetnoot25
Weest te vreen: Kalmeert u; haelt Predikanten: om u de Sieckentroost te doen voorlezen.
voetnoot27
Dortsche santen: heilige mannen, doorkneed in de Dordtse leer.
voetnoot29
kloppen: n.l. ‘aen de deure onser conscientie’ (Kanttekening bij Openb. III, 20).
voetnoot30
Met sijn Woort: de bijbelteksten van de Sieckentroost, die hun de begane zonden te binnen zouden brengen.
voetnoot31
wellen: zijn plaatsen in de bodem, waar bij het graven voortdurend water opborrelt. De eigenlike bron van hun zieleangst, die uit het bedrijven van die moord voortkwam, kan door niemand gestopt worden.
voetnoot33
De laatste strofe wordt in 't algemeen gesproken tot hen die zich met die rechters solidair rekenen; echter: in 't vervolg.
voetnoot35
Vreest de knaging van het geweten.
voetnoot36
afbijt: knaagt aan. Uit dit vers heeft men willen afleiden dat het gedicht ontstond, nadat in 1626 een der rechters, de gehate Dordtenaar Muys van Holy, gestorven was, omtrent wiens dood allerlei verhalen liepen, o.a. dat hij door wormen zou zijn verteerd (vgl. P. Leendertz in Tijdschr. v. N.T. en L. XXXV, blz. 19-vlg.). De knagende worm kan echter ook een bijbels beeld zijn (vgl. Marcus IX, 44).
voetnoot37
Schent uw' handen....: schandvlek uw handen niet, sla uw handen niet op schandelike wijze aan; Vaders: bestuurders van het gemenebest.
voetnoot39
Vroomen: rechtschapen mannen.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • C.G.N. de Vooys

  • J.F.M. Sterck

  • H.W.E. Moller

  • C.R. de Klerk

  • B.H. Molkenboer

  • J. Prinsen J.Lzn

  • Leo Simons


Over dit hoofdstuk/artikel

lied

  • Naar de Nederlandse Liederenbank