Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.89 MB)

ebook (6.82 MB)

XML (2.97 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Vyfde bedryf.

FARAO. IOSEF. IUDAS. REY.
Farao:
1315[regelnummer]
Na dat ick u geluck gewenscht heb, koom ick meê
 
Begroeten uw gemael, die haer geslacht alreeGa naar voetnoot1316
 
Door zulcke swagers ziet in naem en glans vermeeren.Ga naar voetnoot1317
 
Men kan uw deughden niet met dancks genoegh vereeren.
 
'k Bezit in vreê dit Rijck, dat door u veiligh is.
1320[regelnummer]
Egypten weet u danck voor zijn behoudenis,
 
En ick voor mijne rust. Ghy zijt mijn vast betrouwen,
 
En d'eenige oirzaeck, dat men d'ackers hoopt te bouwen,
 
Die anders zouden woest en ledigh staen: dies wy
 
V eeren willen, met die eer en lof, dat ghy,
1325[regelnummer]
Na d'Asiaensche wijse, om uwe braeve daeden,
 
Gezet word in den Stier, in 't veld dat overlaedenGa naar voetnoot1326
 
Van schoone starren staet, op dat men aen uw deughd
 
En groote weldaed denck: gelijckze noch met vreughd
 
Aen Mesors vader zelf den ouden Hammon dincken,Ga naar voetnoot1329
1330[regelnummer]
Zoo dickmael zy by 't Rams gestarrent hem zien blincken.
[pagina 480]
[p. 480]
Iosef:
 
Grootmogende Monarch, 'k heb van uw majesteit
 
Genoten zoo veel goeds, en gunst en waerdigheid,
 
Dat ick uw gaven wil veel liever zien besnoeien,
 
Dan dat die in getal vermeerderen en groeien:
1335[regelnummer]
Nochtans word hartelijck dees bede aen u verzocht,
 
Dat vader, met mijn' broers, oock herwaert komen moght
 
Vit Syrien: zy hoên het vee, om van te leven.
 
Ontrent de stad, wiens naem de zon haer heeft gegeven,Ga naar voetnoot1338
 
Daer leit een grasrijck land, dat op zijn weiden roemt,
1340[regelnummer]
En Gozen word geheel Egypten door genoemt.
 
Dit land werd noit gebruickt van uwen onderzaeten,
 
Om datze onlustigh zijn tot vee, en 't weiden haeten.Ga naar voetnoot1342
 
Indien men ons geslacht die lege beemden gun,
 
'k Blijf borge, dat het den Egyptenaer en hun
1345[regelnummer]
Tot voordeel strecken zal. Het geen wy u vertoogen,Ga naar voetnoot1345
 
Dat bidden zylien meê, ter aerde neer gebogen.
Iudas:
 
Dat God den koning van Egypten lange spaer!
Farao:
 
Staet op, het grasrijck land dat schenck ick u, om daer
 
Te zaemen neer te slaen. De wagens, om te gaderGa naar voetnoot1349
1350[regelnummer]
Te voeren 't huisgezin en uwen ouden vader,Ga naar voetnoot1350
 
En spijze dieghe tot de reis hoeft voor een wijl,Ga naar voetnoot1351
 
En 't edelst dat 'er wast aen onzen grooten Nijl,
 
Die zijn den ouden man geschoncken na uw wenschen.
Iosef:
 
Vergunme dan oock dit, dat deze vrye menschen
1355[regelnummer]
(Die ghy hier voor u ziet, en zich gewillighlijck
 
Begeven onder u) doch nimmermeer in 't RijckGa naar voetnoot1356
 
Gedwongen werden, om van hun godsdienstigheden,Ga naar voetnoot1357
 
Geërft van hand tot hand, noch van hun wet en zeden,
 
En overoud gebruick te wijcken eenen voet:
1360[regelnummer]
En als 't hun elders lust te trecken; 't zy het doet
 
De zwaerigheid, die hen in 't einde moght beloopen;Ga naar voetnoot1361
 
Of dat zy elderwaert op yet wat beters hopen;Ga naar voetnoot1362
[pagina 481]
[p. 481]
 
Dat niemant hen belet te volgen hunne zucht.
 
Zoo waerlijck hebb' dit land altijd gezonde lucht:Ga naar voetnoot1364
1365[regelnummer]
Zoo waerlijck hou de Nijl zijn peil in 't overvloeien:
 
En dat het Rijck in tal van kindren aen magh groeien,
 
En nimmermeer zijn' staf ontwring uw oud geslacht.Ga naar voetnoot1367
Farao:
 
Ick zweere by den God, die 't al heeft in zijn maght,
 
En alle ding bestiert, en zet daer voor te pandeGa naar voetnoot1369
1370[regelnummer]
Mijn hoofd en erfgenaem, dat binnen dezen landeGa naar voetnoot1370
 
't Hebreeusche volck altijd zal blijven by zijn wet,Ga naar voetnoot1371
 
En trecken waer 't zich lust in vrede en onverlet.Ga naar voetnoot1372
 
Indien mijn nazaet koom dien hoogen eed t'ontwyen,Ga naar voetnoot1373
 
Zoo moet de Nijl, in bloed verkeert, na zee toe tyenGa naar voetnoot1374
1375[regelnummer]
Met ongestuimigheid; en aerde en water meê
 
Van wormen grimmelen; en pest 't vergiftight veeGa naar voetnoot1376
 
Vernielen; kruid en gras verdorren, 't zaed verzengen;
 
De kaele boomen loof noch vrucht te voorschijn brengen;
 
De menschen met gezwel en zweeren zijn bevleckt;
1380[regelnummer]
Met helsche duisternis het aerdrijck overdeckt;
 
De nachten zonder dagh vervolgen op malkandren;Ga naar voetnoot1381
 
De huizen kinderloos hun vreughd in rouw verandren.
 
Is dat noch niet genoegh, dat dan de zoute sprinckGa naar voetnoot1383
 
Geen strand en kenne, en al mijn volck te hoop verdrinck.Ga naar voetnoot1384
Iosef:
1385[regelnummer]
O rijck Egypten, 't zal u tot veel winst gedyen,
 
Dat ghy 't Hebreeusche volck, in dees benaeude tyen,
 
In uwen schoot ontfangt: want alzoo lang ghy tracht
 
Te koesteren dit vroom godvruchtige geslacht,
 
En uitverkoren volck, zult ghy in glori bloeien,
1390[regelnummer]
En boven uwen wensch u alles toe zal vloeien,
 
Natuur u staen ten dienst. De tijd zal komen, dat
 
De koningen des Nijls, zoo rijck van naem als schat,
 
Zich zullen in verbond met ons geslacht begeven,
[pagina 482]
[p. 482]
 
En een Egyptse vrouw, op Isrels troon geheven,Ga naar voetnoot1394
1395[regelnummer]
Zal baeren eenen zoon, die Israel regeer.
 
Daer tegens zullen dan in Faroos Rijcken weêr
 
Verplaetzelingen uit Hebreeuschen stamme komenGa naar voetnoot1397
 
Bewoonen nieuwe steên. Wanneer, tot troost der vromen,
 
De vader van den vrede en van Godvruchtigheid,
1400[regelnummer]
En 's weerelds heiland, lang verkondight en voorseit,
 
Vit 's hemels schoot gedaelt, op aerde koomt verschijnen,
 
Zal hy, na zijne vlught door wouden en woestijnen,Ga naar voetnoot1402
 
Hier in zijn ballingschap huisvesting zoecken gaen.
 
Hy zal Egyptenaers en mijn Hebreen doen staenGa naar voetnoot1404
1405[regelnummer]
Op eenerhande wet; den godesdienst vermengen,
 
En leerenze op een wijs Gode eer en offer brengen.Ga naar voetnoot1406
Rey:
 
Laet ons dat groot geluck doch meê deelachtigh zijn.
 
Een heiligh hemelsch vier, hetwelck den zonneschijn
 
In klaerheid overtreft, bestraele deze landen,
1410[regelnummer]
En doe der Mooren hart tot God in yver branden.

EYNDE.

voetnoot1316
gemael: gemalin.
voetnoot1317
swagers wordt gebruikt voor alle aangehuwde familie.
voetnoot1326
Gezet word in den Stier: een plaats krijgt in het sterrebeeld de Stier, waar hij na zijn dood vereerd zal worden. Op dat gebruik wordt ook gewezen in de Hippolytus.
voetnoot1329
Mesor: de reeds vroeger (vs. 975) genoemde oude koning van Egypte: dincken: in het rijm gebruikte bijvorm voor dencken (vgl. bringen naast brengen).
voetnoot1338
nl. Heliopolis, de zonnestad.
voetnoot1342
onlustigh tot vee: niet geneigd tot veeteelt.
voetnoot1345
u vertoogen: oorspr. vertonen, dus: onder uw aandacht brengen.
voetnoot1349
neer te slaen: u te vestigen.
voetnoot1350
't huisgezin: daaronder zijn alle huisgenoten, ook de dienaren, begrepen.
voetnoot1351
voor een wijl: gedurende enige tijd.
voetnoot1356
zich begeven onder u: uw onderdanen worden.
voetnoot1357
godsdienstigheden: de uitoefening van hun godsdienst.
voetnoot1361
zwaerigheid: moeielikheden; beloopen: overvallen.
voetnoot1362
elderwaert: ergens anders heen; in dit verband: elders.
[tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 1365, de oude uitgave heeft achter Nijl een komma.
voetnoot1364
Zoo waerlijck...: bekrachtigingsformule (vgl. het eedsformulier), die reeds vooruitloopt op de eed die Pharao zal zweren (vs. 1368). In het Latijn: Ita, gevolgd door een conjunctief.
voetnoot1367
Onderwerp blijft: het Rijck: uw oud geslacht onttroont (Latijn: et sceptra numquam posteris abeant tuis).
voetnoot1369
ding had oudtijds een meervoudsvorm gelijk aan het enkelvoud.
voetnoot1370
erfgenaem: in het Lat. het meervoud: nepotes; dus: en (het leven van) mijn nakomelingen.
voetnoot1371
wet heeft hier nog de oude betekenis van: geloof.
voetnoot1372
Het reflexieve zich in plaats van hem is een Latinisme; onverlet: ongehinderd.
voetnoot1373
ontwyen: ontwijden, d.i. schenden.
voetnoot1374
moet: moge. De volgende verzen (tot 1384) zijn verwensingen, voor het geval van eedschending. Deze straffen zullen inderdaad, als de ‘zeven plagen’, later volgen; tyen: trekken, stromen.
voetnoot1376
wormen: monsters, ongedierte; grimmelen: wemelen.
voetnoot1381
vervolgen op: opvolgen.
voetnoot1383
sprinck: springvloed uit zee.
voetnoot1384
te hoop: te zamen.
voetnoot1394
een Egyptse vrouw: de echtgenote van Salomo.
voetnoot1397
Verplaetzelingen: landverhuizers.
voetnoot1402
zijne vlught: als pasgeborene, met Jozef en Maria.
voetnoot1404
doen staen op eenerhande wet: een grondslag doen vinden in eenzelfde geloof (Latijn: leges communes ponet).
voetnoot1406
één wijs: dezelfde wijze.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • C.G.N. de Vooys

  • J.F.M. Sterck

  • H.W.E. Moller

  • C.R. de Klerk

  • B.H. Molkenboer

  • J. Prinsen J.Lzn

  • Leo Simons