De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

Waerschvwing Aen Wybrant de Geest, Schilder.aant.aant.^*

O Geest, die, in het Vriesche hof,^{vs. 1}

Het leven geeft aan asch, en stof,²
En sweeft met geestige penseelen³
En verf op doecken en panneelen:

'k Geloof ghy terreght de natuur,

En durft de zon haar heiligh vuur
Ontstelen, en de vingers zengen,^6-7
Om leven in uw beelt te brengen.

Zie toe, Prometheus, wien ghy raackt,

Als ghy den mensch onsterflijck maackt,¹⁰
En, om op 't aardrijck 't licht te malen,
Den hemel plondert van zijn stralen.

Men ketende eertijts zulck een gast

In 't Noorden aan een steenrots vast,
En korte hem die stoute vlogels,¹⁵
Daar hy verstreckte een aas des vogels.^13-16

* Van 1644. Afgedrukt volgens de tekst in Vondels Verscheide gedichten 1644, blz. 222. Wybrant de Geest (geb. 1590) studeerde als schilder in Italië, verbleef te Parijs en te Antwerpen, en vestigde zich na tien jaar in Leeuwarden, waar hij 19 Aug. 1622 trouwde met Hendrickje Ulenburg, de zuster van Rembrandt's Saskia. Hij was hofschilder van de Friese stadhouders.

vs. 1 Geest: woordspeling met geest: vernuft, talent. In sweeft (vs. 3) wordt de woordspeling voortgezet.

2 asch en stof: het onbezielde.

3 geestige: kunstrijke.

6-7 de zon haar heiligh vuur ontstelen: gelijk Prometheus deed (vs. 9), die het vuur uit de hemel stal, toen Zeus het de mensen ontnomen had.

10 onsterflijck maackt: nl. door hem op het doek te vereeuwigen.

15 stoute: vermetele.

13-16 Dat lot onderging Prometheus, tot straf aan een rots geklonken, waar een adelaar zijn lever verscheurde, die elke nacht weer aangroeide.

[p. 590]

 

't Zijn geesten die de wolcken treên,

 

't Is waar, doch zonder vleesch en been.

 

Een yeder ken zijn staat, en waarde.¹⁹

20

De zichtbre geesten gaan op aarde.

 

Dus blijf ons hier beneden by,

 

Daar Noien, zittende aan uw zy,²²

 

V weet aan zijne tong te lijmen,

 

Met puick van heerelijcke rijmen.

25

Hy is gewoon zijn Poëzy

 

Te huwen aan uw schildery.

 

Ghy zuight zijn dichten met uw ooren.

 

Zijn oogen kussen uw Pandooren.²⁸

 

Zoo groeit ghy in malkanders gunst,²⁹

30

En wisselt t'elckens kunst om kunst.

 

In Vrieslant zijn geen twee gewassen

 

Die beter op malkander passen.

19 staat: rang.

22 Noien: blijkens het verband een dichter uit de omgeving van Geest.

28 Pandooren: de door u geschapen (geschilderde) vrouwen. Pandora was een door Hephaistos kunstmatig gevormde en door de goden begiftigde maagd, die naar de aarde gebracht werd.

29 groeit in malkanders gunst: geniet van elkanders genegenheid.