Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Melibeus.
Zevenste Herderskout.aant.

Inhoudt.

1 De stof van dezen Herderskout is geschept uit Theokrijts Herderszangen. De Poeet 2 voert hier Melibeus den herder in, die het wedtspel tusschen Korydon en Thyrsis ver- 3 haelt, waer over hy, zijnen verdwaelden geitebock zoeckende, by geval op slagh quam,r. 3 4 en van Dafnis tot zeghsman over het wedtspel geroepen wert, dat hy Korydon toewees,4 5 gelijck in 't einde des Herderskouts gezeit wort: Ick heb 'er opgelet, en hoe Thyrsis, die 6 't verloor, vergeefs hier tegens aen zong. Want men wil gelooven dat by Korydon Virgi-6 7 lius; by Thyrsis Theokrijt, of iemant anders betekent wort.7
 
Toen Melibeus vast den bock der kudde zocht,8
 
Riep Dafnis hem in 't groen, daer m'om den zangprijs twiste:
10
Hy sloot, dat Korydon ruim Thyrsis over moght,10
 
Welck vonnis het geschil van 't zangers wedtspel sliste.11

Melibeus. Korydon. Tyrsis.

12 Me. Dafnis zat, by geval, onder een' ruischende eeckelboom, en Korydonr. 12 13 en Tyrsis hadden hun vee by een gedreven; Tyrsis zijn schapen, Korydon 14 zijn geitjes, van melck overladen: beide Arkaders, beide in hun bloejende14 15 jeught, even veel meesters in 't zingen, en bereit hun beurt te houden. Ter-15 16 wijl ick hier de jonge myrten voor de koude beschutte, verdwaelde mijn 17 geit, zelf het manneke van de kudde; en ick zie Dafnis, die my oock zagh,17 18 en terstont toeriep: hou Melibeus, kom herwaert, uw geit en bocken zijn18 19 geborgen, en magh het u beuren, rust wat in deze lommer. Hier komen de 20 runders door de beemden aenstreven, om te drincken: hier boort Mincius20 21 den groenen oever met dunne rieboorden, en de byezwarm bromt op den21-22 22 gewijden eick. Wat zou ick doen? Ick had geenen Alcip, nochte Fyllis, die22 23 mijn gespeende lammers in de koy sloot: en tusschen Korydon en Tyrsis

Melibeus.
Zevende Herderskout.

[De Zevende Herderskout geeft het verslag van een zangwedstrijd tussen Corydon en Thyrsis met Daphnis als scheidsrechter, al wordt dat aan het slot niet uitdrukkelik verteld (vgl. Vondels opvatting in de Inhoudt). Corydon en Thyrsis wisselen bij Vergilius strophen van 4 regels; strophe en tegenstrophe houden weer verband met elkaar, maar tussen de strophenparen bestaat weinig of geen samenhang. Het is Meliboeus, die eerst aankwam, toen de wedstrijd op 't punt stond te beginnen, die ons verhaalt, wat hij, als toehoorder, heeft onthouden. Ook hier ontbreekt het weer niet aan allegoriese verklaringen. Servius verzekert, dat Corydon Vergilius zelf is (vgl. V.'s Inhoudt) en dat men in Thyrsis Bavius of Maevius (zie de Derde Herdersk.) of misschien Anser (zie de Negende Herderskout) heeft te zien; weer anderen hebben in Thyrsis zelfs Theocritus willen zien. Ook met Codrus (r. 28) zou een dichter-tijdgenoot van Vergilius bedoeld zijn. Men is in de laatste tijd over 't algemeen geneigd alles als fictie te beschouwen: de hoofdpersonen zijn Arcadiese herders, geen historiese personen, Arcadiese herders, die zingen in de buurt van de Mincio; de landschapsbeschrijving is, hier zowel als in andere Eclogae, enigszins vaag en verward. - Ook in deze Ecloga ontleent Vergilius weer veel aan Theocritus, vooral aan zijn achtste en zesde Idylle.]

Koridon. Thyrsis. Melibeus.

 
By avontuure zat eens Dafnis onbeladenvs. 1
 
In schaduw van eene eicke en ruischende eicke bladen,
 
En herder Thyrsis dreef, als Koridon, zijn vee
 
Te hoop, en dicht by een op eene zelve ste,
5
De herder Koridon zijn geiten, Thyrs zijn schaepen,
 
In 't bloeien van hun jeught, en beide Arkaders knaepen,6
 
In 't zingen meester, en op hunne beurt gereet.
 
Terwijl ick hier ter ste de jonge myrt voor 't leet
 
Der felle kou beschut, quam mijne geit te dwaelen,
10
Het manneken der kudde: ick zie hier in de dalen
 
Oock Dafnis, die my zagh, en toeriep: Melibé,
 
Koom herwaert: uwe geit en bocken zijn alree
 
Geborgen: magh het u gebeuren, vry van kommer,13
 
Zoo koom hier dicht by my, en rust in deze lommer.
15
Hier spoeden runders op de groene beemden aen
 
Om drincken. Mincius boort hier met smalle blaên,
 
En riet den oever, en men hoort de byen brommen
 
Op Godts gewijden eick. hoe kon ick dit ontkommen?18
 
'k Had geen' Alcip, noch oock geen Fyllis, die ter noot19
20
Mijn lammers, lang gespeent, in hunne schaepskoy sloot:
tekstkritische noten

24 was een groot krackeel; nietemin liet ick, om hun spel, mijn werck drijven;24 25 dies hievenze beide om strijt hun gedicht aen, en wouden beide by beurte25 26 zingen het geen zy kosten. Korydon zong dit, Tyrsis dat, op zijne beurt.26

27 Ko. O Libetronsche Veltgodinnen, mijn vermaeck, laet my een liedt27 28 zingen, zoo schoon als mijn Kodrus, de beste naest Febus, dichte: of zijn2828-29 29 wy alle zoo veel meesters niet, laet ons de schelle fluit hier aen den pijn-29 30 boom ophangen.

31 Ty. Ghy Arkadische herders, bekranst uwen aenkomenden Poeet met 32 veil, dat Kodrus hart van spijt berste: of zet hy my te hoogh, zoo bevlecht32 33 mijn hooft met hazelwortel, op dat zijn bitse tong den aenkomende dichter33 34 niet hindere.

35 Ko. O Diane, kleene Mykon offert u dien geborstelden zwijnskop, en35 36 deze getackte horens van een langklevende hart. Verwerf ick mijn bede,36 37 zoo zal men u een schoon marmerbeelt oprechten, met purpere laerzen37 38 aen de beenen.

39 Ty. O Priaep, ghy moet u jaerlijcks met een schotel melck en dezen39 40 koeck vrolijck maecken: want ghy zijt slechts een arm Tuinheiligh. Wy40 41 wijdden u naer den tijt een marmerbeelt toe: maer zoo ras de kudde draght-41-42 42 baer wort, zal men u een beelt van louter gout gieten.

43 Ko. O Galatea, Nereus dochter, my aengenamer dan Siciliaensche tym,43 44 blancker dan een zwaen, schooner dan wit veil; draeght ghy noch een luttel44 45 zorgh voor uwen Korydon, zoo koom hem by, zoo dra de zatte stieren te 46 stal zijn.

 
En Koridon en Thyrs geraeckten aen 't krackeelen.
 
'k Liet niettemin, hun spel ten dienst, om twist te heelen,22
 
Mijn werreck drijven, dies zy beide, nu ter baen
 
Geraeckt, aldus om strijt hun zangdicht vingen aen.23-24
25
Het lust hun bey by beurt te zingen wat zy konnen,
 
En Koridon heeft dit, en Thyrsis dat begonnen.
 
Ko. O Libetronsche rey, Veltgodtheên, mijn vermaeck,
 
Vergunme dat ick zinge een liet, dat harten raeck',
 
En schoon is, als het liet dat Kodrus, d'allerbeste
30
Naest Febus, dichte: of zijn wy alle in dit geweste
 
Noch zulcke meesters niet; laet ieder zijn schalmey31
 
Aen dien gewijden boom ophangen in de wey.
 
Tir. Arkader herders, kranst den dichter, nu aen 't rijzen,33
 
Met veil, dat Kodrus berst van spijt, als wy hem prijzen:
35
Of zet men hem te hoogh, en daer zijn deught niet streckt,34-3535
 
Zoo past dat gy zijn hooft met hazelwortel deckt,
 
Op dat de bitse tong van Kodrus wat vermindere,
 
En 't groeiende vernuft des dichters niet en hindere.
 
Ko. De kleene Mykon wydt dat zwijnshooft, ruigh en zwart
40
Van borstelen, Diaen, en van 't langlevend hart
 
De horens, net getackt. verwerf ick mijne bede,
 
Men zal een marmerbeelt oprechten, hier ter stede,
 
Met purpre brozen aen het eene en andre been,43
 
Uw naem tot eer en prijs, ten prijs van 't algemeen.44
45
Tir. Priaep, gy moet u jaer op jaer, oock zonder wroegen,45
 
Met eene schotel melck en dezen koeck genoegen:
 
Naerdien gy meer niet dan een arme tuingodt zijt.
 
Men wijdt een marmerbeelt uw godtheit naer den tijt:48
 
Maer als de kudde draeght, eer wy het jong genieten,49
50
Dan zal men u een beeldt van louter berghgout gieten.
 
Ko. O Galaté, gy spruit van Nereus staet my aen
 
Als Siciliaensche tym, zijt blancker dan een zwaen,52
 
En ruim zoo schoon als veil. zijt gy met zorgh bevangen
 
Om uwen Koridon, genaeckt hem met verlangen,
55
En koom uw' minnaer t'huis, indien hy u gevalt,55
 
Zoo dra de zatte kudde en stieren zijn gestalt.

47 Ty. Ja ick moet u bitterder schijnen dan Sardinisch kruit, scherper dan47 48 muisdoren, ongeachter dan wier, aen strant gesmeten; zoo my dees dagh48 49 niet langer dan een geheel jaer valle. Ghy runders, is 'er schaemte, gaet49 50 hene, gaet hene zadt naer huis.

51 Ko. Bemoschte bronnen, kruiden, zachter dan de slaep, en ghy groene51 52 haeghappelboomen, die u met luttel schaduwe bedeckt, beschut het vee52 53 voor den brandenden Kreeft: de zomerzon begint al te steecken; de groene53 54 wijngert al te botten.54

55 Ty. Hier is een warmen haert, en grenen hout genoech; hier wort altijt55-5855 56 aengestoockt, en de posten zien altijt zwart van roet: hier passen wy zoo56 57 veel op den Noorden wint, als de wolf op de menighte, of stroomende57 58 vlieten op d'oevers.

59 Ko. Hier wassen oock geneverbezien, en ruige kastanjen: overal leggen59 60 d'appels onder de boomen: alles lacht ons nu toe: maer verlaet schoone 61 Alexis deze bergen, zoo zult ghy de beecken zien uitdroogen.61

62 Ty. Het velt verdort; het quijnende gras versmacht, naerdien de lucht 63 bedorven is: Bacchus benijt den heuvelen de schaduwe der wijnrancken:63 64 maer komt onze Fyllis eens weder, zoo zullen alle bosschen bloejen, en64 65 Jupijn in eenen gewenschten regen neder dalen.65

66 Ko. De populier behaeght Herkules boven al, de wijnstock Bacchus, de 67 myrt de schoone Venus, de laurier Febus; maer Fyllis bemint den hazelaer: 68 zoo lang Fyllis den hazelaer bemint, zal de myrt nochte Febus laurier den 69 hazelaer verdoven.69

70 Ty. D'esscheboom spant de kroon in het bosch, de pijnboom in den tuin,70 71 de populier aen den stroom, de denneboom op hooge bergen: maer zoo71

 
Tir. Dat ick u bitterder dan ons Sardijnsche kruiden
 
Moet schijnen, scherper dan muisdoren, dat men huiden58
 
Besnoeit, en min geacht dan wier aen strant en wal,59
60
Zoo my dees dagh geen jaer en vry noch langer vall'.60
 
Gy runders, is 'er schaemt, gaet heene, zonder beiden,
 
Gaet heene zadt naer huis, en packt u uit de weiden.
 
Ko. Bemoschte bronnen, kruit, noch zachter dan de rust,
 
Haeghappelboomen, groen van loof, en schaers bewust
65
Van schaduwen, beschut het vee voor zieckte en plaegen,64-65
 
Voor 't branden van den Kreeft, in deze heete dagen:
 
De zomerzon begint te steecken op het hooft:
 
De vruchtbre wijngert bot, dat ons de druif belooft.68
 
Tir. Hier is een warme haert, en greenen hout by hoopen.
70
Hier stoockt men altijt aen. de posten zien bedroopen
 
En zwart van bitter roet. wy passen hier zoo veel
 
Op noordewinden, en den blaesbalgh van hun keel,
 
Gelijck de wolven op getal, en stercke stroomen
 
Op d'oevers, als zy met geschal ten berge afkomen.74
75
Ko. Hier groeit geneverbees, kastanje, ruigh van bast.75
 
't Geboomte stroit alom den appel, die hier wast.
 
Hier lacht ons alles toe wat oogen kan vermaecken:
 
Maer schoone Alexis, die zoo menigh hart kan blaecken,
 
Verlaet dees ons geberght, dat naer zijn schoonheit ooght,79
80
Zoo vint gy bron en beeck verdort, en uitgedrooght.
 
Tir. Het quijnend gras versmacht, het velt, als uitgestorven,
 
Verwelckt alom, nu lucht en hemel is bedorven.
 
De Wijngodt zelf benijt den heuvel zijne ranck,
 
En schaduw van de ranck: zoo Fyllis haeren gangk
85
Eens weder herwaert zet, zal 't bosch geen groeien faelen,85
 
Jupijn in eene wolck en regen nederdaelen.
 
Ko. De populier behaeght Alcides boven al,87
 
De wijnstock Bacchus, en de myrt aen Venus dal,
 
Laurier Apollo. staen de hazelaeren boven
90
By Fyllis; geen laurier noch myrt zal die verdooven.89-90
 
Tir. In 't bosch spant d'esch de kroon, de pijnboom in den hof,
 
De populier aen stroom: de den om hoogh krijght lof:92
 
Maer schoone Lycidas, wilt gy my dickwijl groeten,93
 
De pijnboom in den hof, en d'esch in hoven moeten
95
U wijcken: want gy zijt my aengenaemer dan95
 
De pijn en esch den hof en bosschen wezen kan.
 
Me. Ick heb 'er op gelet, en merckte met mijne ooren97
 
Hoe Thyrsis, die met zang den zangstrijt heeft verlooren,
 
Vergeefs met zijnen zang wou tarten dien het won.99
100
Voortaen blijft Korydon by ons wel Korydon.
tekstkritische noten

72 ghy, o schoone Lycidas, my dickwils begroet, zoo moet d'esscheboom in72 73 het bosch, de pijnboom in den hof, voor u wijcken.

74 Me. Ick heb 'er opgelet, en hoe Tyrsis, die 't verloor, vergeefs hier tegens74 75 aen zong: Korydon zal voortaen onder ons wel Korydon blijven.75


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs