Regelnummers proza laten
vervallen | |
[p. 513] | |
Inhout.1 Alcitoë en haere zusters volharden stijfzinnigh in het lasteren van het wijnfeest, enr. 1 2 zulx dat ze op den vierdagh by den spinrok elkanderen verscheide geschiedenissen ver-2 3 haelden; ten deele van Apollo, die in Eurinomes schijn vermomt, Leukotoë bekroop,3 4 waerom Klitie uit naeryver in een zonnebloem veranderde: ten deele ook van Herma- 5 frodijt, en de bronmaeght Salmacis, tot een zelve lichaem aen een gegroeit. Hierna 6 werden de gezusters in vledermuizen, en haere webben in wijnstok en ranken hervormt.6 7 Toen Agave zich hierin verheughde, vervielze in groote droefheit: dewijl Ino en Atamas7 | |
[p. 514] | |
8 van dolheit in zee sprongen, en watergodtheên wierden. De Tebaensche vrouwen, hen8 9 als dooden beschreiende, verkeeren in steenen en vogels. Kadmus ook door deze elende 10 bewogen, verlaet Tebe, en reist met zijne gemaelinne in Illirikum, daerze beide in slangen 11 veranderen. Bacchus brengt Indiën onder zijne gehoorzaemheit. Akrizius niet geloovende11 12 dat Bacchus een godt, en Perseus Jupiters zoon was, by Danaë gewonnen, quam tot 13 berou. Perseus vloogh door de lucht, en quam by Atlas, en veranderde hem in eenen 14 bergh. Hy zagh Andromeda aen de steenrots geketent, en verlosteze van het zeegedrocht, Noch waent Alcitoë, Mineias telgh, zy hoorenvs. 1
De feest des wyngodts niet te sterken, en verdoemt2
Dat Bacchus d'afkomst van den dondraer wort genoemt,3
Al t'onwaerachtigh, 't welk haer zusters ook bezegelen.
5
De priesters heeten elk godtvruchtigh zich te regelen,5
Het feest te vieren, al de dienstboôn zich van werk6
Onthouden, elke vrou in bont het wynfeestperk7
Stoffeeren, 't losse haer in 't wilt te laeten waeien,
Het hooft bekranssen, en de wyngertspeer te zwaeien,
10
En slingren heene en weêr. zy spelden dat men voort7-10
d' Aenstaende plaegen van de godtheit, lang gestoort,
Kon schutten met deze eer. de moeders en gevryde10-12
Schoondochters zetten korf en hantwerk aen een zyde,13
Bewierooken den godt, en roepen overluit:
Van 't vier, herboren kint, en eenige geboren16
Van een paer moedren, zoon van Niza, noit geschoren,17
En zekere afkomst van Tione, d'eer van 't lant,18
Die wyn in kuipen perst, en blyden wyngert plant,19
| |
[p. 515] | |
20
Nachtlooper, huilebalgh, Iächus, Evan, storter
Van kroezen, en wat naem, het zy dan lang of korter,20-21
Uwe eer wort toegekeurt, waer 't volk, u onderdaen,22
Van verre toejuicht: en nu zingenze: koom aen.23
Gy blyft al even jong, onsterflyk, schoon van wezen.
25
O jongske, gy zult eens ten hemel hooggeprezen25
Opvaeren. telkens gy uw horens nederleght,26
Gelyktge een jonge maeght. gy eischte alom uw recht,
En overtrokt den gront der Indiaensche mooren,
Daer Ganges 't oost omringt. gy strafte in uwen toren,29
30
Aenbiddelyke godt, dien godeloozen aert30
Van Penteus, en Likurg, wiens byl geen' wyngert spaert.31
Gy schupte den Tuskaen, die overboort most springen.32
Gy breidelt met den toom twee panters, niet te dwingen,33
Voor uwen wagen, van paepinnen aengebeên,
35
En dartle satren, en het dronken hooft Sileen,35
Den ouden suffer, die van struikelende beenen36
En krommen stok gestut, al suizebollend heenen,
Den schuinen ezelsrug beryt, en knikt en schokt.38
Men hoorde een lantgeschrey, waer gy langs heenetrokt,
40
Geraes van wyven, galm van beuke pyp, en bommen,40
En holle cimbelen, klaroen, en keteltrommen.41
Tebaenen roepen om uw gunst, en uw gena,42
En eeren uw geboôn, behalve, tot haer scha,
Het bloet van Mineus, en haer sleep, te los van zinnen,
| |
[p. 516] | |
45
Die t'onty binnen 's huis, met weven, breiden, spinnen,45
Minerves hantwerk stout hanteeren, onbereit46
Ter feest, en houden haer gezin in arrebeit.47
Een wollespinster uit den hoop sprak heel vermeeten:
Terwyl alle anderen, hier ledigh, zich vergeeten,
50
En vieren 't nieuwe feest, laet ons, die onderdaen50
Ten dienst van Pallas, een veel wyzer godtheit, staen,
Den last des arbeits door vertellingen verlichten,
En met een nut verhael by beurte elkandren stichten,53
Tot leerzaem tytverdryf. dit voorstel stemmen al
55
De zusters. elk begeert datze eerst beginnen zal.
Zy, ryk van deze stof, begon zich te bezinnen,
En twyfelde ofze woude op dezen voet beginnen
Die, zoo 't gemeene volk in Palestyne praet,
60
Met schubben wert bekleet, en in een' visch verkeerde,
In wiens gedaente men haer offer boodt en eerde.
Gedenken zou, die in een duif verandert is,
En haere jaeren sleet op tinne en hoogen toren:
En door der kruiden kracht in stomme visschen snel
Veranderen van vorm, tot dat de plaegh haer fel
Ten lange leste trof: of hoe de lieden zagen
70
Besmet van jeughdigh bloet, een zwarte moerbayvrucht
Voortbrengen. deze stof, verbreit door lantgerucht,71
En vreemt en ongemeen, behaeght haer boven allen,
Zy ving dan, spinnende haer wol, dus aen te kallen.73
De schoone Piramus, en Tisbe, een eer in 't oost,+
75
Gebuurden huis aen huis, elkandere ten troost,75
| |
[p. 517] | |
Daer eer Semiramis, gelyk de faem ontvoude,
Het groote Babilon met hooge toornen boude,
En muuren van tiras. de buurschap onderling77-78
Holpze eerst aen kennis, eer de liefde hen beving.
80
De trek nam daeglyx toe, om met der tyt te paeren:80
Maer d'ouders hinderden die niet te hindren waren.81
Van wederzyde groeit de liefde wakker aen.
Zy vryden, zonder dat hen iemant kon verstaen,83
Door tekens en gewenk: doch hoeze 't vier meer dekken,
85
Te sterker komt de vonk het minnevier verwekken.
Toen eerst de scheimuur der twee huizen rees om hoogh,
Bleef eene dunne spleet, gemerkt van niemants oogh,87
In 't muurwerk: maer hoe zou de min de spleet niet merken?
Gy minnaers merkt dit eerst, en wist, om 't hart te sterken,
90
Hier door te spreeken, en in 't heimlyk na als voor
Elkandre minzaem iet te luisteren in 't oor,91
Ook veiligh. Piramus en Tisbe, van weêrzyen
Elkanders aêm en lucht inhaelende, onder 't vryen
En blaeken, zeiden dik: o muur, wat nydigheit,
95
Wat afgunst plaeght u, dat gy twee gelieven scheit?
Wat waer 't een kleenicheit liet gyze beide paeren!96
Of waer dees gunst te groot dat wy by wyl vergaêren,97
En ellekandre slechts eens kussen, mont aen mont!98
Ook zynwe niet zoo plomp, of weeten uit den gront99
100
Van 't harte u eeuwigh dank dat wy te zaemen spraeken.
Dan kustenze in gesprek vergeefs, en zonder raeken,
En wenschten 's avonts spade elkandre een' goeden nacht.
Vroegh morgens staenze weêr getrou op hunne wacht,
Zoo dra de dageraet, opryzende uit de kimmen,
105
't Gestarnte allengs verdreef, en schaduwen, en schimmen,
De zon den witten ryp en dau uit kruiden zoogh.
Zy klaegen momplende eerst, met traenen in het oogh,
Hun smart, en hartewee, zoo lang tot datze sluiten108
| |
[p. 518] | |
't Gezin heel stil by nacht t'ontglippen, en naer buiten109
110
Te sluipen op de straet, ja buiten wal en poort,
En datze, om niet te wyt te dwaelen van het oort,111
By hen bescheiden, stip te zaemen koomen zouden,112
En in de schaduw van een' boom, gelyk vertrouden,
Elkandre vinden by het heerlyk koningsgraf114
115
Van Ninus, die het oost beheerschte met zyn' staf.115
Hier stont een moerbayboom, gelaên met witte bessen,
By eene koele bron, gereet den dorst te lessen.
Dit stemdenze. de zon scheen traegh in 't ondergaen.118
Ten leste daeltze in zee. de nacht komt op de baen,
120
En Tisbe, het gezin bedriegende, geraekte120
By nacht ter deure uit, dat noch slot noch grendel kraekte.
Zy quam gesluiert aen het graf, en zette vroom122
Zich in de schaduwe van dien gemelden boom:123
Want liefde sterkte 't hart: en juist komt uit de bossen
125
Een dorstige leeuwin, verzaet van bloedige ossen,
Beschuimt om haeren muil, van rookend bloet begruist,126
Om in dees bron den dorst te lesschen, daerze ruischt.
De Babilonsche Tisbe, in maeneschyn haer ziende,
Zocht angstigh een spelonk, die tot lyfberging diende:
130
Doch onder 't vlugten viel de sluier haer van 't hooft.
De brullende leeuwin, die 't velt van vee berooft,
Wou, na het lessen van den dorst, weêr boschwaert peuren,132
En vont den sluier, Tisbe ontvallen. zy aen 't sleuren,
Besmet en verft het kleet met haer bebloet gebit.134
135
De vryer Piramus quam spader, om zyn wit
Te treffen, uit de stadt, en zagh de leeuweklaeuwen135-36
In bloedigh zant gedrukt, geraekt uit schrik aen 't flaeuwen,137
Besterft om 't hooft, en vint den sluier, warm van bloet.138
Och, steent hy, eene nacht moort gruwzaem en verwoet139
| |
[p. 519] | |
140
Van twee gelieven een, die langst verdient te leven!140
Och arme! dit's myn schult. om my quaemt gy te sneven,
Om my, die veel te spa hier aenquam. ik beval
Dat gy by duister u liet vinden in dit dal143
Van jammer en gevaer. och leeuwen, komtme aenranden.
145
Spelonkbewooners, scheurt met wreeden klaeuwe en tanden
Dit lichaem, en verslint myn godtloos ingewant.
Maer suffers wenschen om de doot, van schrik vermant.147
Hy raept den sluier, en genaekt den boom, wiens lommer
Haer dekken zou, die hem geduldigh wachte in kommer.
150
Hy kust den sluier, wringt dien, troostloos zonder moedt,150
In zyne traenen uit, en zeght: ontfang myn bloet.151
Hy stoot het blanke zwaert in zyne borst weemoedigh,152
En rukt het stervende ter wonde uit, root en bloedigh
Noch rookende, en stort voort in 't zant op zynen rug.154
155
Het bloet vlieght op, gelyk het dunne water vlug
Uit eene loode pyp, geborsten en gereeten,
Om hoogh met een geruisch en berst wort opgesmeeten.
De witte bay, van bloet besprengkelt, ziet nu root.158
De struik zuight bloet: de bay zuight purper uit dees doot.
160
Maer d'andre, naeuwelyx van schrik bedaert, keert weder,
Om niet haer' vryer, hier alree geploft ter neder,
Ter leur te zetten, en ziet wakker om in 't ront,162
Verlangende en belust hem, met haer' eigen mont,
Te melden wat gevaer zy tydigh noch ontvlugte.
165
Zy ziet de zelve plaets, den zelven boom, en duchte165
Of dit de zelve plaets en boom was, om de verf
Der moerbay, nu verkeert. terwylze menighwerf167
Hier twyfelt, zietze, met de beenen vast op d'aerde,168
Van 't warme bloet bespat, hem spartlen. dit vervaerde
170
Haer hart zoo byster, dat zy flux te rugge trat
Gedootverft, bleeker dan een beukeboomebladt.171
| |
[p. 520] | |
Z'ontstelt zich, als de zee van 't windeken gestreeken,
En na een poos haer lief, van zyn geweer doorsteeken,173
Met kennis ziende, slaet weemoedigh voor haer borst,174
175
Misbaert, en trekt het haer aen flarden, vuil bemorst.175
Zy valt op 's vryers lyk, weemoedigh, ongebonden,176
Mengt traenen met zyn bloet, giet traenen in de wonden,
En kust hem kermende voor zynen bleeken mont,
Begint te weenen: och myn Piraem, dus gewont!
180
Wat onheil heeftme van uw minne en troost versteeken?
Och antwoort my: gy hoort uw allerliefste spreeken.
't Is Tisbe die u roept. och hoorme toch. ay til
Uw aenzicht op, daer gy ter neêr leght stom en stil.
Hy hoorde Tisbes naem, schoon d'oogen zyn geloken,
185
Slaet d'oogen noch eens op. 't gezicht is schier gebroken.
Hy zietze eens deerlyk aen, maer luiktze wederom.186
Toen zy den sluier zagh en kende dootsch en stom,187
En ook d'ivoore schee, nu ledigh van het slaghzwaert,
Sprakze: och onzalige, die hier, van my gedaghvaert,
190
Uit min te mywaert leght gesneuvelt door uw hant,
Myn hant is kloek genoeg om 't hart in dezen stant191
Te priemen. min vermagh my krachten by te zetten,
Om eenen blooten dolk [wie zoume dit beletten?]
In 't hart te stooten. ik, een oorzaek van uw doot,
195
Wil 't lyk nastappen, en, gelyk een lykgenoot,195-vlg.
Dit lyk geleiden. gy, wel deerlyk om beschreien,
Die door de doot alleen van my vermoght te scheien,
Zult in de doot geensins van my gescheiden zyn:
En gy, onze ouders, in het bangste van uw pyn,
200
Laet evenwel u door ons bede toch beweegen,
Op datge hen, die van een' zelven pyl doorregen,201
Bestendigh in hun min, op eenen oogenblik,202
| |
[p. 521] | |
Zich paerden, niet benyt te rusten, vry van schrik,
In een en 't zelve graf. gy boom, die met uw takken
205
Dit eene lyk bedekt, strax twee, bewaer de vlakken
En 't bloet, de merken van ons al t'onrype doot.
Geef altyt bessen, bruin geverft en purperroot,207
Om onzen droeven rou naer 't leven uit te drukken,
Door dees gedachtenis van beide onze ongelukken.
210
Zoo spreektze, en duwt het spits in haere blanke borst,
En stort in 't lemmer, van zyn warrem bloet bemorst.
Hun wensch en bede kon de goden zelfs bewegen,
Beweeghde ook d'ouders: want de moerbay, uitgedegen213
Tot rypheit, valt noch zwart, en d'asch van beide rust214
215
In eene zelve kruik, die alle elenden sust.215
Hiermede staekteze 't verhael, en voor elx ooren
Begint Leukoot aldus, terwyl de zusters hooren,217
Te spreeken: min ontvonkt met heeten minnebrant218
De zon, wiens hemelsch vier de lucht en zee en lant,
220
En wat op d'aerde is voedt en koestert met haer straelen.
Nu laet ons 't vryen van de ryke zon verhaelen.
Dees godt was d'eerste, zoo de faem te melden plagh,
Die Mars en Venus op het bedt boeleeren zagh.+
Dees godt is d'eerste, die uit hemelsche gebouwen
225
Der menschen wandel kan ontdekken en aenschouwen.225
Hy zagh dees euveldaet met droevige oogen aen,
En toonde Junoos zoon, den wapensmit Vulkaen,
Gemael van Venus, die bedekte sluikeryen,228
En 't heimlyk sluikbedt, niet van Junoos zoon te lyen.
230
Uit groote onsteltenisse ontschoten zyne hant230-v.
De tang en hamer, en de herssens het verstant.
Hy smeet en vylt terstont een net van yzerdraeden,
Zoo dun, dat niemants oogh dit zien kan, en verraeden.
| |
[p. 522] | |
Het fynste dundoek, en het dunste spinneragh,234
235
Dat aen de balken hangt, is grof, by zulk een slagh
Van webbe: want geen hant noch vinger kan het voelen,236-v.
En 't is onhandelbaer. dit smeet hy, eer de boelen237-v.
Te bedde leggen in het bedde, zacht en warm.
Zy werden beide, heet van wellust, arm in arm,
240
In 't net gevangen, voor dees dartele boelinne
Met groote kunst gesmeet. de man van die godinne,
Een godt van Lemnos, sluit, eer 't iemant wort gewaer,242
d'Ivoore deuren op, laet al de goôn dit paer243
Die schendigh, borst aen borst, aen een gekoppelt lagen,244
245
Hier binnen zien. o schande! een onder al die 't zagen,245
Wenschte ook om 't zoet genot te steeken in dees schant.
Toen loegh al 't godendom om 't koelen van dien brant.
De hemel wist noch lang van deze klucht te spreeken.
Maer Venus wrokkende zocht zulk een' smaet te wreeken,
250
En strafte Febus, den aenbrenger, los van zin,250
Die 't sluikbed had beschaemt, met een gelyke min.
Zoon van Hiperion, wat baet u 't heerlyk blaeken,252
Uw schoonheit, en uw glans, en 't blozen van uw kaeken?
Gy, die al 't aertryk brant met uwe heldre toorts,
255
Leght nu en brant van minne in uwe nieuwe koorts.255
Gy, die het al behoort t' aenschouwen met uwe oogen,
Hangt aen Leukotoë geduurigh opgetogen.257
Gy, die uw hemelsch licht de werrelt schuldigh zyt,
Vergaept u aen een maeght alleen, terwylge vryt.
260
Nu rystge vroeger uit den oosten, en daelt laeter260
Ten westen, en verlengt, eer uw gespan te water
Beneên de westkim zinkt, den kouden winterdagh.
| |
[p. 523] | |
By wylen wortge flaeu. gebrek van oordeel ach263
Slaet u in d' oogen, en verschrikt alom de menschen,
265
Die, lang in duisternisse, om uw schoon aenschyn wenschen.
Gy wort niet bleek, vermits de maen veel laeger staet266
Aen 't aertryk, en belet dat gy het aenzicht slaet
Ter aerde, maer verbleekt gedootverft van de liefde.267-68
Gy mint deze eene alleen, die u in 't harte griefde.
270
Klimeen, noch Rodes legt u nu niet in den zin,270
Noch Persa, moeder der Eësche toverin,271
Noch Klitie, die, schoon zy meer wert afgeslagen,272
Met u boeleeren woude, en u alleen behaegen,
Te diep in 't hart gewont. Leukotoë leerde u
275
De vrysters voor als na vergeeten, koel en schuw.
Zy wert uit Eurinoom geboren, en gerekent276
De bloem van Persenlant, in wierookgeur uitsteekent.277
Dees dochter groeide allengs in schoonheit, ryk van lof,
En zulx dat zy hier door de moeder overtrof,279
280
Gelyk haer moeder verre alle andren ging te boven.
De vader Orchamus beheerschte steên en hoven281
Van 't Achemeensche ryk, en zat ten troon gewyt282
Met lof, de zevenste na koning Belus tyt.283
In Hesperye weit het avontpaert zyn straelen,284
285
Gevoedert met ambroos, om na het onderdaelen285
| |
[p. 524] | |
En daeglyx zweeten 't lyf, vermoeit van arrebeit,286
Te sterken tegens last, den dieren opgeleit.
Terwyl de rossen daer verpeistrende zich voeden288
Met hemelsch voêr, begint de naere nacht te spoeden,289
290
En Febus treet, in schyn der moeder, heet van min290-v.
En brandende, Eurinooms gewelfde kamer in.
Hy ziet Leukotoë, by 't licht der lampe, binnen
Met zes paer deernen kloek de fyne webben spinnen,
En nu alleens, gelyk de moeder doorgaens heen,294
295
De dochter kussende, sprak: dienstboôn, laetme alleen.
Vertrekt, de moeder hoeft haer kint alleen te spreeken,296
En moetze heimlyk iet ontdekken. hierop weeken
De dienstboôn, en de godt bleef onbeluistert by298
Het maeghdeken, en sprak: hier zynwe alleen en vry.
300
Ik ben het eenigh oogh der weerelt, hoogh gezeten
Om 't al t'aenschouwen, en het ronde jaer te meeten.
De sterfelyken zien door my al wat'er is.
Vertroume toe, 'k heb zin in uwe beeltenis.303
Zy schrikte, en van dien schrik quam haer de spil t'ontvallen
305
En spinrok. zelf de schrik betaemt haer boven allen.305
Hy vryt niet lang, of trekt zyn klaerheit weder aen306
En eigen aenschyn. schoon zy langsaem in 't beraên,307
Om d'ongewente van dees klaerheit staet verslegen;
Noch kan de glans des godts haer trekken en beweegen.309
310
Zy lydt terstont gewelt, en kermt en kryt niet luit.
Maer Klitie benyt afgunstigh dat dees spruit
Dien waerden prys geniet, nu Febus, ingenomen312-v.
Van haere min, zyn vier niet maghtigh is te toomen.
De zuster Klitie verbittert, brengt terstont314
315
Dit overspel in 't licht, en melt het mont aen mont
Den vader, die gestreng van aert, dit niet kan kaeuwen,
Hoewelze smeekende de handen naer den blaeuwen317-v.
Alzienden hemel heft, en tuight hoe zy verkracht
| |
[p. 525] | |
Dees schennis lyden most. de vader, niet verzacht
320
Door kermen, delftze diep in d'aerde uit aller oogen,
En dekteze met zant. Apol uit mededoogen321
Bestraelde d'aerde met zyn straelen, datze spleet,
En baende een padt, waerlangs zy, die t'onschuldigh leet,323
't Gedolven hooft om hoogh kon steeken door de kloven:
325
Maer gy, o maeght, kont om de zwaerte geensins boven325
Geraeken, en most stil berusten in dit graf.
De voerman van 't gespan des lichts verdroot dees straf,327
En sedert Faëton de werrelt quam aensteeken,328
Zagh noit bedroefder stuk. hy proefde uit 's hemels streeken329
330
Door 't steeken van zyn' strael het lichaem, kout en kil,330
En 't bloet natuurlyk weêr t'ontvonken, maer de wil331
Van 't strenge nootlot dit naer zyn vermogen keerde.
Hierom besprengde hy het lichaem der onteerde
En haere grafste met den geur van nektarsop,334
335
En sprak al klaegende: gy zult nochtans, in top335-v.
Verheerelykt, rechtop ten hoogen hemel zweven.
En overgoot het graf met goddelyken geur.
De wierookspruit, geplant in klaigront, komt weêr veur,339
340
En berst van onder door den bult der grafste heenen:
Maer schoon de liefde en min van Klitie onverdweenen341
Haer byblyft, en genoegh ontschuldight, sedert zy342
Leukotoë verriet by haeren vader: gy,
O Febus, moghtze noit na zulk een boosheit lyen,
345
En toomde uw lusten in. zy, die hem onder 't vryen
| |
[p. 526] | |
Te krachtigh had bezint, ontschuilde na dien tyt
Der veltgodinnen rey, bleef jammeren, vol stryt,
By daegh en ook by nacht, blootshoofts, in koude en hitten,
Met ongekemde vlecht op d'aerde nederzitten,
350
In kille en ope lucht, en leefde, zonder drank
Of spys te nuttigen, wel zeven etmael langk
By traenen, en gekerm, en dau geduurigh, zonder352
Eens op te staen, en zagh den schoonen godt van onder
Naer 't aenzicht, keerende haere oogen, nimmer moe
355
Van spiegelen, verlieft naer Febus oogen toe.
Haer voeten, zeght men, dat in d'aerde hechten bleven.
De blaeuwe verf verkeert ten deele na haer leven,357
In zeker bloetloos kruit, en blyft noch root geverft,358
En een viool gelyk, bedektze, daerze sterft,359
360
Den rooden roozemont: en schoon de taeie wortel
De beenen vast houde, en hier tegens woele en sportel',361
Noch draeit dees zonnebloem geduurigh het gezicht
Zy endight: maer dit schynt een wonder in elx ooren.
365
Een deel gelooft geensins 't geen zy vertellen hooren,
Als gansch onmogelyk: een deel dryft dat de goôn
Het al vermogen, maer godt Bacchus zulk een' toon366-67
Van maght niet haelen kon. toen maenden d'andre kaeren368
De kloeke Alcitoë, die, snel in voort te vaeren,369
370
Het gladde schietspoel schiet door 't opgezette werk.
Dees zeide, toen elk zweegh: ik neem geen acht noch merk371
Zyn veltgodin, op dat zy haeren moedt eens koele,
Veranderde in een rots. zoo wraekbegeerigh zyn
375
Gelieven onderling: noch 'k melde in welk een' schyn
Men Sciton eertyts zagh van man in vrou verkeeren,+
| |
[p. 527] | |
Door eene nieuwe wet, van vrou natuur te leeren:375-77
Die trou waert aen Jupyn, een teder kint, en nu379
380
Verkeerde in diamant: noch 'k wil ook van Kureten,380
Geteelt uit regen, u iet zeltzaems laeten weeten:381
Ook laet ik Krokus en zyn schoone Smilax staen,+
Nu kleene bloemen. 'k wil uw snel gehoor verzaên383
Met eenigh nieu verhael. nu hoort eens met uwe ooren
En waerom 't water van die bronne 's menschen leên
En zenuwen verslapt. de kracht der bron, niet kleen,
Is overal bekent, doch d'oirzaek blyft verborgen.
De brongodinnen voên, met voesterlyke zorgen,
390
In een spelonk van Ide, een kint van godt Merkuur
En Venus. ieder kon [een gaef van vrou natuur]
Zyne ouders aen het kroost des kints volkomen kennen,392
En 't hiet naer deze bey. het liet zich hier niet wennen,393
Na vyftien jaeren, en verliet Jupyns spelonk,394
395
En zyne voester Ide uit lust, om vroegh en jongk395
Uitheemsche landen, volk, en onbekende stroomen
Te gaen bezoeken, en geen zwaericheên te schroomen.
De jongen reisde naer de Liciaensche steên,
En Karie, wiens grens met Licie is gemeen.398-99
400
Hier vont hy 't staende meer, zoo helder in elx oogen,400
Dat elk den gront kon zien. de gront is niet betogen
Met meidoorne, en rietboort, en riet, en lies, en bies.402
De vloet is zuiver, en de waterkant bewies403
Met zoôn van weeligh gras, en altyt groene kruiden.
405
Hier woont de bronmaeght, die in stilte, en schuw van luiden,405
| |
[p. 528] | |
De vogelvangst, noch jaght, noch hantboogh oit hanteert,
En met geen bronmaeght noch Diane zelf verkeert.407
De veltgodinnen, haer gezusters, zeght men, stooren408
By wylen dus haer rust: Salmaes, ay steek den horen:
410
Aenvaert den zwynspriet: hang den koker aen den hals,410
En meng uw ledigheit, in bosschen vol geschals,
Met arbeit van de jaght: doch koker, spriet, noch horen,
Noch arbeit van de jaght haer allerminst bekooren.413
Zy baed haer schoone leên in bronkristal: dan nam
415
De zuivre brongodin een' gladden beuken kam,415
En kemde op haere borst de natbedaeude vlechten,
En liet zich van de bron, haer' spiegel, onderrechten:
Daer zietze in kristalyn wat voeghlyk staet of niet:
Dan trektze een kleet aen, daer de strael van 't oogh door ziet,
420
En gaet op zachte blaên, of 't zachte kruitbed leggen.
Zy plukte menighmael de bloemen op de heggen,
Of groene weide, en juist met plukken bezigh, toen422
Zy hier Hermafrodyt, den jongen, zagh in 't groen,423
Zoo wenschtze om 't geenze ziet, doch komt niet nader treden;424
425
Of toit zich eerst, beziet van boven tot beneden
Het cierlyk kleet, en zet haer aenschyn in een ploy,
Zoo voeghlyk, datze niet dan overschoon en moy427
Bemerkt in haer gelaet. toen hiefze eerst aen te spreeken:
O jongske, waerdigh dat men u een godtheit reken:
430
Of zytge een godt, men moght u aenzien voor de min:
Of zytge een sterflyk mensch, zoo zynze in mynen zin430-31
Gelukkigh, uit wier bloet en stam gy zyt geboren,
En uwe moeder is geluk en heil beschoren:433
En hebtge een zuster, z' is gelukkigh boven elk,
435
Met een de voester, uit wiens borsten gy de melk435
Met uwe lippen zoogt: maer zaliger dan t'zaemen
| |
[p. 529] | |
Alle andren is de bruit, die met u zal verzaemen,437
Gewaerdight uwe hant te trouwen voor 't altaer:438
En hebtge een lieve bruit, ik bidde u neem dit waer.439
440
Myn wellust wort, ter sluik gelieven aengenaemer,440
U aengeboden. treênwe in eene zelve kamer,
Ontbeertge een bruit, zoo neem my voor uw eigen aen.442
Hiermede zweeghze. hy blyft stom en schaemroot staen,
En kent geen liefde: maer dit schaemroot wou hem passen.
445
Men ziet by herrefsttyt, hoe d'appel, ryp gewassen,
Zoo root van zynen tak om laegh hangt: hoe ivoor,445-46
Met root bestreeken, bloost: of als men het gehoor
Met koperklank verdooft, daer steden, niet te stillen,
De maen zien zwymen, en vergeefs verquikken willen.447-49
450
De bronmaeght houdt vast aen, dat hy ten minste haer,450
Gelyk zyn zuster, kusse, en toenze alreede zwaer
Om dien ivooren hals bleef met haere armen hangen,
Begon hy dus: hou op, hou op, of'k ga myn gangen,453
En laet u hier alleen. toen wert Salmaes vervaert,
455
En sprak: myn vrient, ik laet dees bron, by my bewaert,455
U over: en zy veinst aen eene zy te wyken,
En ommeziende gaetze in ruighte leggen kyken,457
Op haer geboge knien. het jongske, hier alleen
En onbekeeken, ging vast heene en weder treên459
460
In 't gras, stak eerst den toon aen d'enkels in het water,460
En strax op 't bad belust, dat laeu is, en 't geklater461
Der aengenaeme bron, trok 't zachte kleet van 't lyf.
Daer stont Salmaes voor dit albasten beelt stokstyf,
En gloeide, ontsteeken van begeerte om zulk een' naekten464
465
En schoonen jongeling, en beide d'oogen blaekten:
Gelyk de klaere zon in spiegelkristalyn
Te rugge stuit. toen kon de bronmaeght in dien schyn467
Zich naulyx maetigen, noch haere lusten toomen.
| |
[p. 530] | |
Zy wil hem kussen en omhelzen, ingenomen
470
Van minnerazerny. de zinnelooze kon
Niet sammelen. hy plompt in 't water van de bron471
En lobberende klapt met holle en platte palmen472
Der handen op zyn borst uit weelde, en onder 't galmen
Van bosch en bronne zwaeit hy d'armen heene en weêr.
475
En 't schoone lichaem schynt, door 't bronglas, dun en teêr,
Als een ivooren beelt, of witte lelibladen
In helder kristalyn. de maeght smyt haer gewaeden477
Van 't lyf, en roept luits keels: de jonge knaep is myn,478
En springt in 't midden van het vochtigh kristalyn.
480
Zy vat den worstelaer, en kust hem onder 't woelen
En worstelen, en pooght zyn blanke borst te voelen,
Te tasten met gewelt, en tegens zynen zin.
Hy wringt zich vast rondom, in 't endt bewoeltze uit min483
Den vryer, die noch pooght haere armen los t'ontglyen.
485
Zy strengelt zich rondom den knaep aen alle zyen,
Als d'opgegreepe slang zich om den adelaer,
Der voglen keizer, krult, terwylze, met gevaer487
Om hoogh gevoert, den staert om zynen hals en klaeuwen
En vleugels staet, om hem te matten, en benaeuwen:489
490
Of als het klimmend veil den groenen olmboom vat:
Of als de veelvoetvisch zyn' vyant in het nat491
Gegreepen houdt, en steekt met alle zyne vinnen492
En krachten van zich: en Hermafrodyt, van minnen
Afkeerigh, zwicht geensins, en hindert, kout van bloet,
495
De bronmaeght datze haer gewenschte lusten boet.
Noch hielze'r sterk op aen, en hangende aen zyn leden
Riep: koelaert, quyt u vry: gy zult, gy zultme heden497
Geensins ontworstelen. o goden, laet niet toe498
Dat hy van my, noch ik van hem, het worstlen moe,
500
Oit afgescheiden blyf. de hemelgoôn verhooren500
Om zich te menglen in een lichaem, groeien aen
| |
[p. 531] | |
Elkandre, en alle bey de tronien vergaen503
In eene tronie, als wy zien hoe door gewente504
505
Op eenen zelven stam, een jonge scheut en ente
Wordt ingezet, en met den stam ryst in de lucht.
Zoo was dit jonge paer, toen zy door minnezucht,507
Elkandre omhelzende, heel dicht te gader drongen,
Niet langer twee, maer een verdubbelt mensch, gedwongen509
510
Tot een, en teffens vrou en man, scheen geen van twee,
En waren 't alle bey. Hermafrodyt alree510-11
Zich ziende in dezen schyn te water, daer hy onder
Voor man ging, nu half man, en 't lichaem (het was wonder)513
Verzwakt en slapper dan te voren, hief terstont,
515
De handen met de stem, die nu uit zynen mont
Geen mannelyk geluit kon slaen, naer 's hemels boogen,
En sprak: o vader, en o moeder, slaet uwe oogen
Toch neder, en beschenk uw' zoon, nu man en vrou,517-18
Met deze hantvest dat wat manshooft in den dou519
520
En 't water van dees bron zich dompele en zal sprengen,520
Het weder hallef man en week door uw gehengen521
Hier uitga. d'ouders, door 't gebedt des zoons vereert,522
Verleenen dat dees bron de kunne dubbeleert.
De klos van 't lang verhael was hiermede afgeronnen,524
525
En Mineus dochter spon haer werk, noch onvolsponnen,525
Onteerende den godt, en Bacchus hoogen dagh,526
Wanneer men onverhoet, eer 't een van allen zagh,
Vernam een luit geschal van rammelend gedommel,528
Kromhoren, koperklank, klaeroen, en bom en trommel,529
530
Dat haer in d'ooren klonk. zy roken mir, saffraen:
| |
[p. 532] | |
En, 't geen onmooghlyk scheen, het webbe en webbedraên531
Bestaen te groenen, en gelyk het veil te kleven,532
Ten deel een wyngertrank te schynen in het weven,
De draeden wyngert, en de scheering wyngertblaên534
535
Te worden, en de druif trok gloeiend purper aen.535
De dagh dook onder, en de westzon ging haer gangen.
Men kon niet zeggen, toen de schaduw neêr quam hangen
Op 't hooft des aertryx, of het dagh of avont scheen.538
Het was nu schemerlicht, en donker onder een.539
540
Het hooge dak begon te davren met de wanden.
De vette nachtlamp scheen te sparkelen in 't branden,541
Al 't huis in lichten brant te staen. men hoort gedruisch
En valsch geluit van wreede ondieren in het huis.543
Terwyl de zusters zich in 't smookend dak verstaeken+
545
Voor 't vier by duister, eer het onheil moght genaeken,545
Begroeit een teder vlies haere ingekrompe leên,546
En d'armen zien bezet met pluimen. duisterheên547
Beletten dat men niet met kennis na kan spooren
Op welk een wyze zy den eersten vorm verloren.
550
De vlerken weigren 't lyf te voeren hemelhoogh:
Noch hangenze op de pen, die luister geeft in 't oogh.550-51
Zy poogende, als voorheen, te spreeken, waerze liepen,
Slaen eenigh fyn geluit naer 's lichaems maet, en piepen,553
Bedroeft beklaegende haer deerlyk ongeval.
555
Nu woonenze in geen bosch, maer rietendak en stal,555
En schuw van hemelsch licht, versteeken zich in huizen
By nacht, als nachtgebroet, geheeten vledermuizen.557
Door zulke wonderdaên groeit Bacchus groot gezagh
Te Tebe, en zyne moey, vrou Ino, maekt gewagh559
560
Van dezen nieuwen godt, geviert van stede in stede.
| |
[p. 533] | |
Zy, d'eenige van haer gezustren, blyft te vrede
In zulk een zwaericheit, behalve dat de smert
Der zusteren haer grieft. maer Juno zagh hoe 't hart
Van Ino trots wert, mits zy Atamas bezinde,564
565
Een' waerden bedgenoot, en trotste op haer beminde
En brave kinders, en den godt, haer voesterkint.566
Zy kon dit geenerwys, door nydigheit verblint,
Verduwen, en begon by zich aldus te mompelen:
Kon lest een bastert die Tirreensche zeemans dompelen,569
570
Verdrinken, en in zee verandren in dolfyns,
Het ingewant des zoons, vermomt als met een gryns,
Door d'eige moeder fel op 't velt aen flarden trekken,571-72
En Mineus dochters wreet met vederen bedekken;573
En zal de koningin der goden zonder wraek
575
Haer leet beschreien? is 't genoegh in onze zaek?575
Is dit al onze maght? hy leeraert door zyn voorbeelt
Wat onze grootheit voeght: en billyk dat men oordeelt,
En leert uit 's vyants styl wat recht eischt en gezagh.577-78
Het bleek aen Penteus moort wat razerny vermagh.
580
Waerom wort Ino niet door wraek in rou gewikkelt,
En naer het voorbeelt van haer zustren aengeprikkelt?581
Een dootsche nedergaende en naere en donkre baen,+.
Beschaduwt van den yp, en giftige ypeblaên,583
Loopt naer den afgront, en de traege jammerpoelen584
585
Verwekken dampen. alle eerst overleênen woelen,
En 't versch gedompelt en begraven zielendom585-86
Komt derwaert zakken, langs dees heirbaen, naer en stom.
De bleeke en dootsche schrik, en winter, kil bevroren,
| |
[p. 534] | |
Beslaen een lange streek dien omwegh, scherp van doren.589
590
De nieu aenkomende gestorve geesten staen
En twyfelen waer langs zy veilighst heenegaen590-91
Naer Plutoos hof en stadt, die ruim is in 't bevangen,592
En duizent poorten telt, om d'overleên t'ontfangen
Met ope deuren: en al eveneens gelyk
595
De stroomen van alom in zee, zoo waterryk,
Afbruizen, even zoo vervloeien alle zielen
Ten afgront, zonder dat die wyken t'enge vielen597
Voor 't volk, en d'afgront oit al d'aenwas en 't getal
Der schimmen wiert gewaer. hier waeren overal
600
De geesten, zonder vleesch, en bloet, en aêr, en beenen.600
De zommigen gaen hier ter vierschaer' naer beneenen,601
De zommigen ten hove: een ander deel hanteert602
De vrye kunsten, eer in hunnen tyt geleert:603
Een deel wort elders wreet gepynight naer elx waerde.
605
Der goden koningin daelt toornigh onder d'aerde+
Dus verre, en geeft haer' wrok en wraekzucht zoo veel toe,
Dat zy het hemelsch hof verlaete, en derwaert spoe.
Zy komt'er naulyx, of de helsche drempels moeten
Van schroomte sidderen voor haer gewyde voeten.609
610
De booze helhont stak dry hoofden uit zyn hol,
En baste drywerf met dry keelen luit en dol.
Zy roept de zusters van den nacht, ter straff' gekoren,612
Dry godtheên, noit verzoent, die zitten, heet van toren,
Recht voor de poorten van den kerker, bang en wreet614
615
Gesloten met een slot van diamant gesmeet.615
Zy kemden 't slangenhaer, pekzwart en zonder luister.
| |
[p. 535] | |
Zoo dra deze alle dry haer zien by schemerduister,
Staenze uit de rechtbank der gedaeghden overent,618
Voor zulk een majesteit. daer zietze in groote elend
620
Hoe Titius den gier zyn ingewant laet vreeten,620
En negen bundren lants beslaen kan, ruim gemeeten:621
Hoe 't water Tantalus ontzakt in dezen gront,622
En appels boven 't hooft ontglippen zynen mont.
De steen van Sisifus rolt eeuwigh op en neder.624
625
Ixion wort aen 't radt gewentelt heene en weder,625
En volght en vlugt zich zelf. de moordende afkomst van626-vlg.
Den koning Danaüs, een zaet dat bruigoms kan
Den strot afsteeken, put geduurigh in 't geschemer
Vergeefs het water met den bodemloozen eemer.
630
De koningin, die 't al met grimmige oogen ziet,
Vooral Ixion, en toen Sisif, zeght: bediet
Ons grondigh waerom dees in eeuwigheit moet lyen,
Zyn eigen broeder niet. een hooft, vol hoovaerdyen,633
Een eenige Atamas, die my, en mynen heer634
635
En bedgenoot trotseert, bekleet met prys en eer
Een overweeligh hof. z'ontvout in 't lang met eenen
Den oirsprong van haer' wrok, en reize herwaert heenen,
En watze wil en eischt, dit is, dat Kadmus hof638
Nu instorte, Atamas, gemaelt tot gruis en stof,639
640
Door Razernyen tot een schelmstuk werd gedreven.640
Zy mengt, om dezen eisch een grooter kracht te geven,
Geboôn, beloften, en gebeden, heet op straf,
| |
[p. 536] | |
En perst de godtheên wat zy zoekt ernsthaftigh af.
Op zulk een rede schud Tisifone, vol wrokken,644
645
Het gryze slangenhaer, en slaet haer adderlokken645
Voor haere troni wegh, en spreektze in 't ent dus aen:646
Staek vry uw rede: hou uw' last alree voldaen.
Vertrek uit dit gebiet, waerin de zielen zuchten,
En geef u weder naer den hemel, vol genughten.
650
Der goden koningin voer vrolyk naer om hoogh,
En tredende in haer hof, wert van den regenboogh,651
Haer kamerjoffer blyde onthaelt, en vocht bestreeken,652
Besprengt met zuivren dau. maer Tisifoon, ontsteeken
Van haet en gramschap, greep haer fakkel, nat van bloet,
655
En sloegh een bloetroot kleet, noch druipende, verwoet
Om 't lyf, en gorde een slang, die krom was, om de lenden.656
Zoo staptze uit dees spelonk, geleit door d'eer der benden,657
Angstvallighheit, en Rou, en Schrik, en Razerny,658
Die 't hooft schud. ieder zeght dat Eols hof in ly,659
660
De posten schudde uit schrik, daerze op den drempel trapte,
d'Ahorne deur verbleekte, en 't licht te rugge stapte,
De klaere zon bezweem. zelf Atamas verschrikt,662
Voor dees gedroghten, nu de torts in d'oogen blikt,663
En d'echtgenoote schrikt. zy willen 't hof begeven.
665
Maer neen, o neen, de vloek Erinnis, aengedreven665
Van gramschap, schiet'er voor, en zet zich in de poort.
Zy steekt haere armen, dicht met addren, heet op moort,
Bevlochten, uit, en schud het hooft, dat alle slangen.
Die over haere borst om hooft, en schouders hangen,
670
Aenhissen, schuifelen, en braeken 't rotte bloet,670
| |
[p. 537] | |
En drillen met de tong, gespitst en root van gloet.671
Zy neemt twee slangen, snel uit haer perruik getogen,672
En schietze krullende, met al haer helsch vermogen,
Hun beide grimmigh toe, die fel langs Inoos borst,
675
En 't vel van Atamas heenkruipen, vuil bemorst,
Waerop de gruwzaeme gedachten binnensluipen,
En zonder 't lichaem eens te quetsen, hen bekruipen.
't Verstant wort flux geraekt. ook brogtze uit 's afgronts nacht678
Verscheiden moortvenyn; het schuim der hellewacht,679
680
Het spogh der poelslange, en de tuimelende spooken,680
Vergeetenheit, stikblint, den Moort, om quaet te stooken,681
Verwoetheit, traenen, en volop van schelmery.682
Zy stampteze onder een, en goot rot bloet hier by,683
Geroert met woutscherley, en kookte het vermetel,684
685
Gebrouwen met vuil bloet, in eenen kopren ketel,
Tot overloopens toe. terwylze door de pyn686
Vast sidderen, beroert het dolle moortvenyn687
Het binnenste van 't hart. de nachtkol, niet te paeien,
Snort menighmael de torts rondom met ommezwaeien,
690
En slaet in d'ope lucht een' ring van vlam en vier.
Zoo keertze zegenryk verrichter zaek van hier691
Naer 't lichaemloos gewest. zy legt by haere benden
Den slangegordel af, die 't kleet sluit om de lenden.
De razende Atamas aen 't schreeuwen in het hof:
695
Welaen gezellen, spant uw netten, hier is stof,
In dees bosschaedje. strax isme een leeuwin verscheenen
Met een paer jongen: en hy volght met vlugge beenen
Verbystert zyn genoote op haeren hiel, zoo snel698
Als waerze een boschgedierte, en rukt afgryslyk fel
| |
[p. 538] | |
700
Den lachenden Learch, die hem de tedere armen
Noch toesteekt, uit den schoot der moeder, flux aen 't kermen,
En slingrende het kint, gelyk een slinger snort,
Wel tweewerf om zyn hooft, of drywerf, aengeport
Van dolheit; klinkt het hooft en bekkeneel te pletter
705
Op eene scherpe rots, bespat van bloet en etter.
De moeder, op dien moort aen 't hollen met een drift,
Het zy van droefheit, of door smettende vergift,
Zet eene keel op, loopt met ongebonde haeren,
Geslingert om het hooft, en onder dit misbaeren
710
[Nu hoort het moeders hart naer schreien noch gekerm]
Draeght kleenen Melicert op haeren naekten arm,
Gilt vreeslyk, Euohe, godt Bacchus. Juno lachte712
Nu zy hoort noemen dien zy t'onderdrukken trachte,713
En sprak: dit voordeel trektge uit uwen voesterling.714
715
Een rots hangt op de zee, van onder door den spring
Der baren uitgehoolt, en 't ruischende geklater.715-16
Haer hol gewelf beschut het overschaduwt water
Voor dichten regen, die het strant treft en de ree.
De klipt valt boven hardt, en biedt de bare zee719
720
Het voorhooft. Ino [want de razernye zette
Haer kracht by] steeg'er op, en sprong, eer 't een belette,721
Niet eens beteutert, met de vrucht af in de ruimt'722
Der baren, dat het plompt, en 't zoute water schuimt.
Maer Citerea ziet met medelydende oogen724
725
Deze onverdiende straf der nichte aen vol medoogen,725
En smeekt den oom aldus: o waterheer Neptuin,726
Wien eene tweede maght te lot viel, om den tuin
Der wateren te hoên, ik bidde om groote zaeken.727-28
| |
[p. 539] | |
Indienwe, die weleer uit zeeschuim 't hooft opstaeken,729
730
En midden in de zee geboren zyn, gena
Verdienden; komt myn naem den biddenden te sta,731
En noemt de Griek my naer het zeeschuim, help de mynen,732
Diege in 't Ioonsche meer ziet hobbelen en quynen.733
Ontfang haer in 't getal der godtheên van de zee.734
735
Neptuin bewillight haer met knikken deze be,
Beneemt de moeder en de vrucht het sterflyk wezen,
En geeftze een' naem, en glans, en maght, met recht te vreezen,737
Zy heet Leukotoë, Palemon haere vrucht.739
740
De droeve joffers van Sidonie bewogen,740
Het voetspoor van mevrou, zoo snel als zy vermogen,741
Nastrevende, zien op de rots den voetstap staen,742
En twyflen langer niet hoe 't met haer is gegaen,
Beklaegen Kadmus huis met kermen en misbaeren,
745
Verscheuren het gewaet, en trekken vlecht en haeren,745
Al schreiende uit het hooft, mits 's hemels koningin746
Uit nyt, zoo zeggen zy, te straf met dees boelin
Dus omsprong. dies Jupyns genoote, om dit versmaeden748
En lastren, zeide: 'k wil u ook, die t'onberaden749
750
Ons lastert, stellen tot een' spiegel van myn' haet
En grootste wreetheit. op dit dreigen volght de daet:751
Want Inoos allertrouste en vroomste sprak weemoedigh:752
Ik wil de koningin, al t'ongelukkigh, spoedigh753
In 't water volgen, en zy wil terstont van last754
En rept noch roert zich niet. een andere uit ontfermen
Wil voor de borst slaen, en gevoelt terstont haere armen
| |
[p. 540] | |
Verstyven. d'andre wil nu d'armen naer de zee758
Uitstrekken, doch blyft staen, verstyft van hartewee.759
760
Een andre rukt het haer ten hoofde uit, maer de vinger
Verstyft in 't haer, en elk byzonder houdt een' slinger
Een' zwier en hantgebaer, en zagh bedrukt van smert,
Gelykze zagh toen zy van vorm verandert wert.761-63
Een deel wort eene vlugt van vogelen, gedreven
765
Op hunne pen aen zee, die rondom Tebe zweven.765
Dus lang wist Kadmus niet van 's dochters ongeval,766
Noch van zyn neefke, bey gerekent in 't getal767
Der zeegoôn. hy gemat van rouwe en ongelukken,768
Door eene lange ry van rampen, die hem drukken,
770
En door voorspooken, lang en menighwerf gezien,770
Bewogen, liet zyn' staet, gelyk geperst te vliên,771
By nootlot van de plaetse, en geensins by zyn eigen.772
Hy zworf in ballingschap, vermydende het dreigen
Der ongevallen met zyn trouwe Hermioon,
775
Lant in Illirikum, het sukklen lang gewoon.775
Hier beide stokout, en gebroken van elende,
Het voorgaende ongeval, en zwaericheên in 't ende
Ophaelende onderling, sprak Kadmus: zou de nyt776-78
Van 't wreede bronserpent, misschien een' godt gewyt,779
780
Dat ik, in ballingschap, van Sidon wechgedreven,
Met myne speer doorstak, en hechte, daer 't bleef kleven;781
Zou 't zaeien van 't gebit des holdraeks, vol venyn,
In weelige akkerklay, ook eenige oorzaek zyn783
Van alle dit verdriet; toen ik van Sidons paelen784
785
Beotie eerst bezocht, vermoeit van ommedwaelen?785
| |
[p. 541] | |
Doch blyven alle goôn gestoort tot dezen dagh,
Zy staen dan toe dat ik van vorm verandren magh
In een gevlakte slang: en naulyx dit gesproken,788
790
Met gladde schubben, en de harde huit gedekt
Met blaeuwe spikklen, en zyn borst vooruit gestrekt,791
Beginnen alle bey de beenen te verdunnen,
En scherp en langworpt aen elkandere te runnen.793
Toen schooten d'armen hem nog over, mat en moe.794
795
Dees reikte hy uit min zyn lieve weêrga toe,
En sprakze minzaem aen; terwyl met rou bevangen,
De traenen bigglen langs veranderende wangen:797
Koom herwaert, trougenoot: koom herwaert, droeve vrou.
Omhelsme noch, zoo lang, in 't jongst' van dezen rou,799
800
My nog iets overschiet. vat myne hant, zoo lange800
Ik noch de handen roere, en in een gladde slange
Niet gansch herschapen ben. hy wou nog spreeken, maer
De tong in twee gesplitst, viel d'uitspraek hem te zwaer,803
En smolt al spreekende. hy schuifelde by vlaegen,804
805
Wanneer de mont zyn leet en onheil uit wou klaegen:
Dees stem liet hem natuur behouden. d'echtgenoot
Sloegh voor haer bloote borst, en riep in dezen noot:
Rampzaelge Kadmus, blyf. wilt gy van ons vertrekken?
Hoe is 't myn Kadmus? och schud uit dees slangeplekken.
810
Waer zyn uw voeten? waer uw schouders, handen, verf,
En aengezicht? waerom hervormen, eer ik sterf,
De goden my, terwyl ik spreeke, ook niet in slangen812
Van zulk een' aert? hy likt, terwylze spreekt, haer wangen,
En kruipt noch minzaem in zyn liefstes zachten schoot,
815
Als haer noch kennende, en vertroostze in dezen noot,
Omhelsdeze naer zyn gewoont', gelyk voorheenen,
En vatteze om den hals. het hofgezin verscheenen,817-vlg.
| |
[p. 542] | |
Verschrikt hierom. 't gekamt paer slangen streelt niet valsch
Uit vrientschap elk zyn ga met tonge en zachten hals.
820
Zy in der yl gepaert, gaen vreedzaem heene, en blaeken
Van minne in 't naeste bosch, waerinze zich verstaeken.
Zy quetsen niemant, noch zyn voor geen' mensch vervaert,
Altyt gedenkende aen hunn' vorm en eersten aert.
Noch troostenze evenwel elkandre met vermaenen824
825
In dees verandring, nu heer der Indiaenen825
Hun neef, godt Bacchus, in het oost wort aengebeên,
Dat hy veroverde, dien ook d'Achaische steên827
Met kerken eeren, veil, en groene wyngertlover.828
Nu schoot'er een alleen in dees verandringe over,
830
Een telgh, gesproten uit dien overouden stam,
Akrisius, de zoon van Abas, die noch gram831
De poort van Argos voor godt Bacchus hiel gesloten,
En dezen nieuwen godt, met zyne bontgenooten,
Beoorloghde, aengezien hy geenerwys gelooft
835
Dat dees een godtheit is, noch Perseus, Argos hooft,835
Een zoon van Jupiter, uit Danaë geboren,
Toen hy, in schyn van gout, afregende in den toren.
Hy Bacchus hoonde, en al te stout gelochent hadt
840
Van wien helt Perseus sproot. een van dees twee verheven
| |
[p. 543] | |
Is nu de hemel tot een ryxtroon in gegeven;840-41
En d'ander, keerende met zegenryken buit,842
Bezweeft de dunne lucht, en breit de vleugels uit,
En hangende op zyn pen, daer Libiaensche zanden
845
Opwellen, liet het bloet neêrdruppen, langs de stranden,845
Van 't yslyk slangenhooft der gaepende Meduis,846
Waeruit een vruchtbaer zaet, en allerley gespuis
Van slangen sproot: dus moet elkeen dees zantzee schuwen,
Om booze slangen, die venyn ten bek uitspuwen.
850
Van hier snort Perseus door de lucht van volk tot volk,+
Dan hier dan elders heen, gelyk een waterwolk.
Hy ziet de menschen uit de lucht om laegh verkeeren.
Hy ziet den Ysbeer en den Kreeft, met scherpe scheeren,853
Wel drywerf in 't gestarnt'. dan dryft hy oost, dan west,
855
En voor den nacht beducht, genaekende op het lest,855
Wou vliegende geensins zich 't schemerlicht vertrouwen,856
Dies streek hy in het west, daer Atlas zyn landouwen
Regeert, en zoekt hier rust, zoolang tot d'avontstar
De morgenstar, en voort de morgenstar de kar
860
Der zonne opwekken koom'. de grootste mensch van allen,
Iäpets sterke zoon, heerscht hier naer zyn gevallen,
Geheeten Atlas. zee en aertryk dient en eert
Den koning, daer de zon, als zy ten weste keert,
In 't water wort onthaelt, gewelkomt in de baren,864
865
Wanneerze, rennens moe, ter herberge in koom' vaeren.865
Hy weit hier duizenden van schaepen, en met een
Ontelbaer horenvee, bezit het lant alleen
En 't gansche lantgewest, en bout vergulde hoven,868
Ook boomgaerden, die hem het gouden ooft beloven.
| |
[p. 544] | |
870
De vlugge Perseus zey: heer koning maektge staet870
Op uwen hoogen stam; ik ik ben uit het zaet
Gesprooten van Jupyn. indien u wondren lusten,
Vraegh naer ons daeden. 'k zoek hier eenen nacht te rusten.
Nu dacht de koning aen het nootlot dus gespelt
875
Door Temis mont, gelyk d'aeloude faem vermelt:875
O koning Atlas, 'k zie van verre een' dagh genaeken
Dat alle uw hoven, die van goutgeele appels blaeken,
En schittren, root van gout, den zoon des dondergodts878
Gedyen tot een' roof en plondringe, en hy trots
880
Zeeghaftigh met dien buit en ryxschat heen ga stryken.
De koning, na dien tyt beducht voor zyne ryken,
Omheint den boomgaert met ringmuuren, hoogh en vast,882
En heeft een' grooten draek de scherpe wacht belast,
Ook alle uitheemschen streng uit zyn gebiet gebannen.
885
Nu zeght hy Perseus aen: vertrek, o ingespannen
Met zulk een' valschen roem van uwe dapperheên.887
Jupyn, der goden godt, bestaet u geenerwyze.888
By graeuwen blyft het niet: maer dreight, zoo hy niet ryze,889
890
Met opgeheve vuist dien onbeleefden gast,
Die smeekt, en draelende, op geen dreigementen past,
Zyn deught roemt, schoon hy is een veel onsterker vechter:890-92
Want wie was sterker dan de koning Atlas. echter893
Sprak Perseus: aengezien gy ons uw gunst onthout,
895
Aenvaert dit schoon geschenk, en omgekeert biet stout895
| |
[p. 545] | |
Met zyne slinke hant hem 't gaepend hooft, vol slangen,
Meduzaes morssigh hooft, met addrenhaer behangen,
Den baert en haer in bosch, het hooft in eene kruin
900
Van steen, de schouders en de handen van gelyken900
In bult, en heuvelen, van waer men ver kan kyken.
Daer staet hy hoogh en vast, en ongemeeten groot902
In 't oogh van overal, en stut voor vallens noot,
[O goden, 't was uw wil] met zyne kruin 't gewemel904
905
Van 't heir der starren, en den starrelichten hemel.
Eool, de wintgodt, hiel de winden in het slot906
Des kerkers vast geboeit. de morgenstar, 't gebodt
Van vrou natuur gewoon te volgen op haer plekken,
Om 't menschelyk geslacht ten arbeit op te wekken,
910
Bescheen den hemel, als helt Perseus reisgezint
De vlugge hielvlerk aen de hielen gespt, en bint
De sabel op de zy, om weder luchtigh boven
Met snelle hielingen de dunne lucht te kloven,913
En laetende overal ontelbaer volk en steên,914
915
Zagh Etiopers, en gansch Moorenlant, met een915
Het ryk van Cefeus, daer Jupyn, het hooft der goden,
Geheeten Ammon, al te streng in zyn geboden,917
Te boeten het misbruik van moeders trotse tong.919
920
Zoo dra helt Perseus hier de dochter, root bekreeten,
Zagh aen een steenrots vast geklonken met een keten,
| |
[p. 546] | |
Geleekze in zyn gezicht een kunstigh marmerbeelt,
Had niet een luchtje met de blonde vlecht gespeelt,
En zagh hy d'oogen niet van jammeren gezwollen,
925
En laeuwe traenen langs de kaeken nederrollen.
Hy wort onkundigh van het minnevier ontvonkt,
Dies hem de min bykans het vliegen leert vergeeten.928
Hy sprak: o jongkvrou, wie geen hantboey past noch keten,929
930
Neen zeker, neen voorwaer, maer eer een minnebant,
Die twee gelieven houdt verbonden, hant aen hant.
Ay melt ons uwen naem en lant. wat houdt u heden
Gebonden? zy zwyght stil in 't eerste, en geeft geen reden,
En 't geen een dochter voeght, ontziet uit schaemte een' man934
935
Te spreeken: en dewyl zy hant noch vinger kan935
Verroeren, wouze zich met zedigh schaemroot dekken:
Noch dektze d'oogen met de traenen, die vast lekken
Te geven datze ontziet, in dootsgevaer en pyn,
940
Haer schult te melden aen den ridder, die verslagen940
Ernsthaftigh aenhiel, meltze in 't ende op zyne vraegen
Haer' naem, en vaderlant, en hoe de moeder vroegh942
Elk trotste, en zulk een' roem op haere schoonheit droegh.
Maer eer zy endight komt de gansche zee opruisschen.
945
Het zeegedroght begint te snorken en te bruisschen,945
Met eene afstortinge van baren herwaert aen,946
En schiet een' waterbergh van golven, daerze staen,947
Op 's jongkvrous bloote borst. de maeght, bykans bezweeken,948-vlg.;
Begint luits keels uit schrik een strantklok op te steeken.949
| |
[p. 547] | |
950
Haere ouders staen bedrukt en eveneens onstelt,950
En droevigh by hun pant, en huwbre, en zy, wien 't gelt,951
Met reên ter doot bedroeft. zy zetten met vermaenen952
Haer geene hulp by, maer misbaer en maght van traenen,
Naer tyts gelegenheit, en hangen afgeklaeght954
955
Bestorven om den hals der vast gebonde maeght.
Toen sprak de vreemdeling: gy hebt noch tyt te schreien,
Maer om te helpen dient men hier niet lang te beien.
Indien ik Perseus, zoon van Jupiter, den godt
Der goôn, en Danaë, die in het torenslot
960
Hem in haer' schoot ontfing, gelyk een' gouden regen:959-60
Indien ik Perseus [een verwinner, ryk van zegen,961
Van 't grimmigh slangenhooft, en een die met zyn veêr
En vleuglen door de lucht durf rennen heene en weêr]962-63
Dees schoone maeght verzocht, gy zoudtme boven allen
965
Voor schoonzoon kennen, met uw' wil en welgevallen?965
Ik zal, met hulp der goôn, myn vroomheit in der daet966
Betoonen, en beding, die hier geketent staet
[Het was hun ook geraên] en sterken het met eede,969
970
Beloven hem de kroon des ryx ten bruitschat me.
Maer als een zeegalay komt bruisschen door de zee,971-vlg.
En snel geroeit wort van bezweete jongelingen,
Zoo komt dit zeegedroght het rotzigh strant bespringen
Door 't barrenende schuim, en was zoo dicht aen strant
975
Gelyk een Baleaer een kogel met zyn hant975
| |
[p. 548] | |
Kan slingren door de lucht, de helt vlieght op van d'aerde,976
En steigert in de lucht, met uitgetogen zwaerde.
Zoo dra dit zeegedroght 's mans schim op 't water ziet,
Het strax met open balgh naer 's ridders schimme schiet:979
980
En recht gelyk wanneer een arent op zyn pennen,
In ledigh akkerlant een veltslang komt te kennen,
Met blaeuwe schubben, in den heldren zonnegloet,
Haer oppakt, zettende den krommen klaeu verwoet
In dien geschubden nek, om haeren bek te vatten:981-84
985
Aldus koomt Perseus uit de lucht van boven spatten,985
Op dien gebulten rug van 't zeegedroght, in 't groen
Der zoute zee, daer 't bruischt, en schiet het den harpoen987
In zyne rechte schoft, zoo vreeslyk dat het kraekte.
Het dier, ter doot gewont, en bloedende, geraekte
990
Aen 't steigren in de lucht: dan duikt het diep in zee:
Dan tuimelt het: gelyk een everzwyn, van wee991
Schuimbekkende, is omringt van dolle hazewinden.
De helt ontwykt den balgh, genegen tot verslinden,993
Met zyne snelle penne, en treft het dier, daer 't bloot
995
Met dikke schulpen niet gedekt is tegens noot,994-95
Nu op de ribben, door de zachte en weeke lenden;996
Nu daer de staert, heel dun, in eenen visch gaet enden,
Met zyne kromme kling. het braekt door kieu en snuit
Een roode zee vol bloet en zoute pekel uit.
1000
De vleugels worden nat en zwaer van zoute baren,1000
En Perseus kan zich in het zeeschuim niet bewaeren1001
| |
[p. 549] | |
En op de hielpen naeu betrouwen over 't vlak.1002
Hy ziet een steenrots, die haer kruin naer boven stak
By kalmte, en als het stormt bedekt leght van de vloeden.
1005
Hier quam hy staen, om zich voor 't wreet gedroght te hoeden,
En staende aen 't uiterste der klip de slinke hant,
Dreef hem de sabel dwers door 't lyf in 't ingewant,
Tot dry en vierwerf toe. het hantgeklap, 't geschater
En luit geschrey des volx klinkt, over strant en water,
1010
Ten hemel. Kassioop en Cefeus d'ouders staen
En huppelen van vreught. zy groeten onbelaên1010-11
Den schoonzoon, kennen hem voor hunnen ryxbevryer.
De bruit, van ketenen geslaekt, treet voor den stryer,
Gelyk een prys en loon van 's bruigoms dappren aert.
1015
Hy spoelt zyn strytbre hant, zeeghaftigh en bedaert,
In 't water af, bestroit het strant met watermeien1016
En loof, om 't slangryk hooft, van zynen romp gescheien,
Geensins te quetsen op de zeekust, daer hy 't leght.
De watertelgh verkeert in rotssteen, hard en hecht,
1020
Als 't zoute pit van 't hout, en d'afgeplukte telgen1020
Beginnen al de kracht van 't slangryk hooft te zwelgen:
En dees steenachtighheit bleef sedert in den teen.1022
De watermaeght beproeft dees groote wonderheên1023
Aen veele takken, en bevint zoo door ervaeren
1025
Met blyschap deze kracht in telge en waterblaêren.1025
Het zaet hiervan in zee geworpen teelt korael,
En houdt dien zelven aert, zoo dra de tak niet fael
Blyft teen, wort steenkorael geheven uit de golven.
1030
Hy heilight dankbaer aen een drytal van de Goôn
Dry strantaltaeren, groen van versch gesnede zoôn,
Het slinke aen godt Merkuur, en aen heldin Minerve1032
Het rechte, 't middenste aen Jupyn, op Cefeus werve.
| |
[p. 550] | |
Hy eerde Pallas met een vaerze. godt Merkuur1034
1035
Ontfangt een kalf, en godt Jupyn, ter goeder uur',
Een' uitgelezen stier. toen ging hy heenestryken
Met zynen bruitschat, oir der Moorenlantsche ryken,1037
Bestellen 't bruiloftslicht. men stookt door hun gebodt1039
1040
Welriekend vier, bespant gewelf en bruiloftszaelen
Met kranssen, daer geluit van lieren en cimbaelen
Gehoort wort, fluit en zang, merktekens van geneught.
Zoo dra de valdeur kraekt, en opengaet met vreught,1043
Verschynt het schitteren van gout en goude straelen.
1045
De koning Cefeus en zyne amptenaeren praelen,
En treden ten bankette in heerelyken schyn.1045-46
Als kostelyke spys genut is, en de wyn
Het vrolyk hart verquikt, vraeght Perseus naer de zeden
En aert des lants; waerop Lincides hem met reden1048-49
1050
Berecht van 's lants gewoont'. toen zeide hy in 't endt:
Manhafte Perseus, ay ontvou, 't is u bekent,
Door welk een listigheit, en dappren oorloghszegen1052
Gy 't slangenhooft van dees Meduze hebt gekregen.
Hierop hief Perseus aen: daer Atlas opwaert vaert1054
1055
Leght eene plaets, rondom van steil geberght' bewaert,
En d'ingang wort bewoont van dry gezustren t'zaemen,
Een trits van telgen, die uit Forcis stamboom quamen,1057
Zy zien te gader uit een eenigh enkel oogh.
Toen d'eene zuster dit aen d'andre leende, boogh1059
1060
Ik neêr, en greep het oogh behendigh op, en raekte
Hierme bezyden 's weeghs door kreupelbosch, daer 't kraekte,
| |
[p. 551] | |
Door ongebaende rots en ruighten aen het huis,1062
En op den drempel van de schuilende Meduis.1063
Ik zagh doorgaens langs 't velt, door entloos ommezwieren,1064
1065
Gedaenten zonder ent, van menschen en van dieren,
Door 't aenzien van Meduze in harden steen verkeert.
Ik zagh in myn rondas van koper gebruineert,1067
Met myne slinke hant by 't hantsnoer aengegreepen,
Den weêrschyn van haer tronje; en toen 't gezicht beneepen1069
1070
En al die slangezwarm in slaep gevallen lagh,
Zoo klonk ik haer het hooft van 't lichaem met een' slagh,1071
Van 't bleek Meduzenhooft, met my tot myne hoede.
Hierby verhaelt de helt oprecht zyn' langen toght
1075
En omreis, vol gevaers: wat landen, noit bezocht,1075
Zyne oogen uit de lucht bezichtighden in 't zweven,
En wat gestarrenten zyn pen doorsnorde in 't streven.1077
Hy staekte zyn verhael, eer 't iemant lastigh vall'.1078
Een amptheer vraeghde hem, waerom een van 't getal
1080
Der zustren slangen draeght geknoopt in haere vlechten,
En Perseus zeide: vrient, ik wil u klaer berechten,
Dewylge vraeght naer iet naemhaftighs, van den gront1081-82
Waerop dit rust en steunt. Meduze, schoon en blont
Van haer, was hierom wyt befaemt by alle menschen,
1085
Benyt en aengezocht van menighten, die wenschen
Om zulk een schoone maeght, en meest om 't schoone haer,1086
't Welk uitstak boven al. dit hoorde ik, en 't is waer,1087
Uit hunnen mont, die haer met eigene oogen zagen.1088
Men zeght hoe godt Neptuin, uit zynen waterwagen,1089-vlg.
| |
[p. 552] | |
1090
Haer in Minerves kerk schoffeerde voor 't altaer.
De dochter van Jupyn keert d'oogen af van haer,
Bedekt het kuisch gezicht van deze geschoffeerde,1092
En om te wreeken 't leet der schandelyk onteerde,1093
Verkeert Meduzes haer in adderen, en voert,+
1095
Ten schrik der vyanden, en wat zich rept en roert,1095
Dit adderryke hooft in haeren schilt ten toone.
|
|