De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

De XXXV. Harpzang.^*

Dixit injustus, ut delinquat.

Op het punt van overtreden

Tegens reden,

Sprack de haeter van Godts wet

In zijn harte. Zijn gedachten

Godt niet achten,

Op wiens vrees hy nimmer let:

Want hy handelt voor Godts oogen

Staegh met logen,

Schalckheit, en bedrogh, en list,^7-9

* Ps. 35.

7-9 V: dolose egit, vs. 3.

[p. 309]

10

Om door 't onrechtvaerdigh leven

 

Stof te geven

 

Aen Godts wraeck, dus opgehist.^10-1212

 

 

 

Ieder hoort hem doorgaens liegen.¹³

 

Van bedriegen

15

Is zijn mont vol, by elck een.

 

Hy wil van geen tuchtles hooren,¹⁶

 

En zijne ooren

 

Luisteren naer recht noch reên.

 

 

 

'S nachts op 't bedde smeedt zijn boosheit

20

Godeloosheit.

 

Alle zijdegangen staen²¹

 

Voor hem op: geen kromme wegen²²

 

Staen hem tegen,

 

Zijn te slim om in te slaen.²⁴

 

 

25

Uw bermhartigheên bereicken

 

't Hoogste teiken

 

Aen den starrelichten boogh,^25-2727

 

En de trouw van uwe waerheit,

 

Rijck van klaerheit,

30

Raeckt het driftigh zwerck om hoogh.³⁰

 

 

 

Uw rechtvaerdigheit, in 't kroonen

 

En beloonen

 

Van een ieders vroom gerucht,³³

 

Steigert hooger dan de duinen,³⁴

35

Dan de kruinen

 

Van 't geberghte zon en lucht.³⁶

 

 

 

Uwe vonnissen, gebleecken

 

En gestreecken

 

In 't beleit, dat nimmer sliep,

40

Uit uw hooge rechterstoelen,

 

Zijn als poelen,⁴¹

 

Als een afgront, ons te diep.^31-42

10-12 V: ut inveniatur iniquitas ejus ad odium, vs. 3, wordt door anderen anders verstaan.

12 opgehist: opgehitst.

13 doorgaens: voortdurend.

16 tuchtles: bestraffing.

21 zijdegangen: zijwegen.

22 op: open.

24 slim: erg.

25-27 Versta: Uw barmhartigheden reiken tot den hemel, in coelo, Psvs. 6.

27 boogh: hemeltrans.

30 het driftigh zwerck: de drijvende wolkenlucht, V: ad nubes.

33 vroom gerucht: roemruchte, tot God doordringende vroomheid.

34 duinen: V: montes, maar de Hollandsche Vondel denkt 't eerst aan duinen.

36 zon en lucht: en dan de zon en de lucht.

41 poelen: toevoegsel.

31-42 V: Justitia tua sicut montes Dei, justitia tua abyssus multa, vs. 7.

[p. 310]

 

Heer, gy hoedt en kunt bestieren

 

Mensch en dieren

45

Door uwe alvoorzienigheit.

 

O hoe hebt gy uw genade

 

Vroegh en spade

 

Rijck en heerlijck uitgebreit!

 

 

 

In de schaduw van uw veêren

50

Daer verkeeren

 

Daer verschuilen zich gerust

 

Harten, die al hun betrouwen

 

Op u bouwen,

 

Van uw voorzorgh wel bewust.^52-54

 

 

55

d'Overvloet van uwe hoven⁵⁵

 

Schenckt van boven⁵⁶

 

Hun volop tot aen den boort,

 

En gy drenckt de godtgerusten

 

Met uw lusten,

60

Als met beecken voort en voort:^59-60

 

 

 

Want gy zijt, o rijcke vader,

 

Bron en ader

 

Van het leven, zonder endt.

 

Wy bespieglen uit dees naerheit⁶⁴

65

In uw klaerheit

 

't Eeuwigh licht in 's hemels tent.

 

 

 

Brey toch uw bermhartigheden

 

Uit beneden

 

Over ieder, die u kent.

70

Kroon het zuiver hart rechtvaerdigh,

 

Dat, u waerdigh,

 

Met geen vlecken is geschent.^69-72

 

 

 

Dat de hoovaerdy haer trede,

 

En haer schreede

75

Nimmer zette op mijnen vloer,^73-75

52-54 V: filii hominum, vs. 8.

55 hoven: hemelsch rijk.

56 schenckt: in de letterlijke beteekenis van inschenken.

59-60 V: torrente voluptatis tuae, vs. 9; voort en voort: altijd door.

64 uit dees naerheit: van deze droevige wereld uit.

69-72 het rijm kent-geschent is vlak na de vorige stroof met endt-tent in vs. 63-66 Vondel ontsnapt; geschent: geschonden.

73-75 V: Non veniat mihi pes superbiae, vs. 12.

[p. 311]

 

Noch de hant des zielverleiers

 

En des vleiers

 

My niet mesleipe aen haer snoer:⁷⁸

 

 

 

Want daer sneuvelden en vielen

80

Booze zielen

 

Op die glibberige baen,

 

Uitgedreven met haer allen,⁸²

 

En gevallen

 

Om noit weder op te staen.

78 mesleipe: medesleepe; haer: hun; de oude vorm haar voor 4 nvl. mv. communis generis komt in Vondels vroegere werken meermalen voor, in de latere zeer zelden, vgl. Van Helten, Vondel's Taal, Vormleer (Rotterd. 1881), n^o 113, bl. 121.

82 haer: zie vorige aant.