De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

Ter eere der Schrijfkunste van Mr. Lieven van Koppenol.aant.^*

De fenixkoopstadt eischte een' grooten meesterschrijver¹

Van d'edele Natuur, dees trock een goude pen

Uit 's Fenix vlogel, en zy schonckze, heet van yver,

Aen meester Koppenol, en sprack: hou vast, ick ken

Uw' schrijfgeest. treck te velde om Amsterdam te cieren,

Te kroonen met uw' kunste in 't zuivre perckement,

In 't velt van bladeren, en boecken, en papieren.

Laet al wat veder voert, en letterstreecken kent

Op dezen oceaen nu vry de schrijfvlag strijcken⁹

* Van 1658. Volgens de tekst in de 4e kolom van C. de Visscher's gravure ‘Gedichten Op d'Afbeeldinghe en Penne-konst van Mr. Lieven van Coppenol’, bijschrift bij een portret van Koppenol, dat Corn. Vissscher in 1658 graveerde en drie dagen voor zijn dood voltooide. Koppenol zond dit portret aan verscheiden dichters, met het verzoek om er een lofdicht bij te schrijven. In Nov. 1657 maakte Huygens een dergelijk versje (ed. Worp VI, blz. 233), waarschijnlik bij een vroeger portret.

1 De fenixkoopstadt: Amsterdam, tot wonderbaarlike bloei gekomen (als een Fenix verrezen): woordspeling met de vogel Fenix in vs. 3.

9 de schrijfvlag strijcken: in de schrijfkunst voor u onderdoen.

[p. 690]

10

Ter eere van uw hant. ick treck u zelfde hant.¹⁰

 

Minerve gunt uw penne een plaets: de starren wijcken.

 

Zy hangt, na uwen tijt, in 't starrelicht geplant.

 

Hoe dier men Visschers kunst, uw print, in koper rekent:

 

Gy hebt u levendighst naer 't leven afgetekent.¹⁴

Stont noit voorheen de schrijfkunst vol:¹

Zy staet nu vol by Koppenol,

En glinstert met haer bruine straelen³
Op hooge heerenhuizen, zaelen,

En op stadthuizen, waer de gunst

Der grooten hem om zijne kunst

Verwellekomt met eer en yver,
Als een' gewijden fenixschrijver.

'T is niet genoegh dat Rembrant eêl⁹

Hem maelde met zijn braef penseel:¹⁰

Quellijn laete ons dien helt aenschouwen,¹¹
En levendigh in marmer houwen,

Met zijne veder in de hant.

Zoo hou de schrijfkunst eeuwigh stant.

De duiven trecken Venus wagen,

De paeuwen Juno. Godt Jupijn

Wort op den arendsrug gedraegen,

Veel hooger dan de zonneschijn.

Als Koppenol wil triomfeeren,
Dan zweeft hy op zijn ganzeveeren.⁶

10 ick treck u zelfde hant: ikzelf (de Natuur) bestuur uwe hand.

14 Gij leeft nog meer in uw schrijfkunst voort dan in deze beeltenis, hoe voortreffelik ook (dier: kostbaar).

1 Stont vol: werd voor vol aangezien.

3 bruine: donkere (vernuftspeling met de donkere inkt).

9 Rembrant eêl: de bekwame Rembrandt.

10 braef: voortreffelik (Ned. Wdb. III, 936).

11 Het geschilderd portret heeft aan Koppenol nog niet genoeg recht doen wedervaren; eerst de gebeeldhouwde buste van duurzam marmer, van Quellijn's hand. zal hem volle eer geven. Deze buste is waarschijnlik in hetzelfde jaar vervaardigd, want de chirurgyn Jan Koeverding maakt er een gedichtje op, dat in de Bloemkrans van verscheiden gedichten, van 1659, voorkomt (Vondelkroniek IV, blz. 5).

6 Puntdicht door de schertsende vlucht op ganzeveeren (pennen).

[p. 691]

IV.
Op de Pennekunst van Mr. Lieven van Koppenol.

 

Was dit in een zomerlucht

 

Opgewassen, het waer wonder:

 

Nu is 't Lievens wintervrucht.³

 

Nu gaen alle pennen onder,⁴

5

Voor dien letterschoonen glans.

 

Koppenol verdient den krans.

 

 

 

J. v. Vondel.

3 wintervrucht: vrucht van zijn hoge leeftijd.

4 gaen onder: moeten voor hem onderdoen.