De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

[p. 725]

Op den princelijcken genadepenning.
Aen de doorluchtighste Mevrouwe Douagiere Amelia, Princes van Oranje en Nassau, &c.aant.^*

PATUIT DEA.

Hoe blonck ons Kapitool van binnen,¹

Doorscheenen van een schooner zon,

Gelijck de feestbergh, Pelion,³

Vol Bruiloftsgoden, en Godinnen;

Toen gy, der Goden moeder, daer

Ter feest, zoo hemelsch zat ten troone,⁶
Dees koopstadt moedigh op haer kroone,⁷

U eerde, als op 's lants hooghste altaer.⁸

Men spaerde geur, noch wieroockgaven.

Het hart der burgren uitgestort

Schoot niet aen wil, maer maght te kort,

Om hooger voor u heen te draven.¹²

Nu komt uw edelmoedige aert

Ten rijcken troon uit dus miltdaedigh
Zich openbaeren, kent genadigh

My uw genade en zegen waert.

Genadepenning, gy zult tuigen,

Als een onschatbaer heilighdom,

Al zaten alle tongen stom,¹⁹

Voor wie de zangbergh zich moet buigen.²⁰

Wat schencktze? 't waertste, datze hiel²¹

Omvlochten in haer weelige armen,²²
Den Helt, die Neêrlant kon beschermen.

Wat schencktze? haere halve ziel;²⁴

* Van 1659. Volgens de tekst in Hollandsche Parnas, 1660, blz. 512. Het motto, ontleend aan Aeneis I, 405, betekent: Zij bleek een godin te zijn.
Vondel ontving van Amelia, uit erkentelikheid, een gouden erepenning met de beeltenis van Frederik Hendrik (zie vs. 21 vlg.). In dit gedicht spreekt hij zijn dank daarvoor uit.

1 ons Kapitool: ons stadhuis.

3 Pelion: zie Vorstelycke Bruiloft, vs. 48.

6 Ter feest: bij V. is feest vr.

7 moedigh: fier; haer kroone: de keizerskroon boven het wapen.

8 's lants hooghste altaer: het Stadhuis wordt door de dichter opgevat als het symbool van macht der Republiek.

12 Om u nog statiger te ontvangen.

19 Al zou het niet in woorden tot uiting komen.

20 de zangbergh: de dichtkunst die de vorsten moet eren.

21 't waertste: het dierbaarste.

22 weelige: welgevulde.

24 haere halve ziel: haar geliefde gemaal.

[p. 726]

25

Prins Fredrick, d'eer der bontgenooten.

 

Hoe leeft hier Mars, in gout gedruckt,²⁶

 

Gelijck hy smolt, van min verruckt,

 

In haeren gloênden schoot gegoten!

 

Dan spiegelde d'Oranjezon

30

Zich in het diamant der oogen

 

Van Amelye, wiens vermogen³¹

 

Verwon die zoo veel steden won.

 

Wat steên? die 's helts triomf bekleeden,³³

 

Door vredeloof met kunst verknocht,³⁴

35

Toen hy den pais ter weerelt brogt,

 

En vrydom, 't wit van 's volcks gebeden.³⁶

 

Nu wijdtze 's levens overschot

 

En 't hart den zoone van Louise³⁸

 

Tot eene tombe, als Artemise,³⁹

40

Gedachtigh aen haer bitter lot;

 

Gedachtigh aen dat lief vergaêren,

 

En noode scheiden op het hof;⁴²

 

Aen vreughdestof, en treurens stof;

 

Aen bruiloftsgalm, en lijckmisbaeren.

45

Zoo maetightze de vreught, en rou,⁴⁵

 

Den honigh, en de gal te gader,

 

En kust d'afbeelding van 's lants vader.

 

Zy blijft hem na de doot getrou.

 

Schoon Delf bezocht wort om het marmer,⁴⁹

50

En kunst van 't heerlijck Princegraf;

 

Het slaet by 't hart der weduwe af,⁵¹

 

Daer rust die dappre lantbeschermer,

 

Niet doot, maer levende, als hy was:

 

Daer leeft zijn geest, dat 's stof, noch asch.

26 Mars: de veldheer Frederik Hendrik.

31 Amelye (viersilbig); wiens (bij V. ook vr.): wier; wier macht de stedendwinger kon overwinnen.

33 triomf bekleeden: die een plaats bekleedden in (deelnamen aan) de triomftocht van de held.

34 verknocht: te verbinden met triomf: de lauweren van de overwinning werden kunstig verbonden door de palen van de weldra volgende vrede (vs. 35).

36 vrydom: vrijheid; wit: doel.

38 Louise: Louise de Coligny.

39 Artemise: de koningin van Carië, weduwe van Mausolus, die voor haar echtgenoot het wereldberoemde gedenkteken (Mausoleum) liet oprichten.

42 het hof: het stadhouderlik verblijf op het Binnenhof.

45 maetight: tempert.

49 Delf: oude naam van Delft.

51 slaet af: doet onder voor (Ned. Wdb. I, 1421). In haar hart heeft zij het waardevolste monument opgericht.