Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Toneelwerken (1975)

Informatie terzijde

Titelpagina van Toneelwerken
Afbeelding van ToneelwerkenToon afbeelding van titelpagina van Toneelwerken

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (4.34 MB)

Scans (29.91 MB)

XML (1.70 MB)

tekstbestand






Editeur

W.J.C. Buitendijk



Genre

drama

Subgenre

klucht
lofdicht(en)
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Toneelwerken

(1975)–Jan Vos–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

E. Jan Vos over ‘Medea’ en de Nieuwe Schouwburg.

(Alle de Gedichten, 1671, blz. 86-88; 2e dr. 1726, I, blz. 184-185).

INWYDING VAN DE SCHOUBURG T'AMSTERDAM
 
Vertoondt den XXVI. van Bloeimaandt, 1665.
 
(fragment, overgenomen uit de afzonderlijke druk van 1665, A)
 
 
 
Pallas. Merkuur. Schouburg. Bedryvers.
 
Pallas.
232[regelnummer]
Nu zult gy 't Nieuwtooneel ten deele kunnen zien.Ga naar voetnoot232
 
Merkuur.
 
Hier toont men zee en strandt, omheint van steile bergen.Ga naar voetnoot233
[pagina 485]
[p. 485]
 
Pallas.
 
Wie starke baaren met een brosse kiel durft tergen,
235[regelnummer]
In spyt van woeste windt, zal hier een proefstuk doen.Ga naar voetnoot235
 
De scheepen zullen hier deur zwallepende vloên
 
Heen bruizen, dat het schuim steil naar 't gestarnt zal steigren.
 
Ik hoop de Britsche vloot, die 't waterrecht durft weigren,Ga naar voetnoot238
 
Eerlang te domplen, voor de zeeleeuw, in dit nat:Ga naar voetnoot239
240[regelnummer]
Zoo wordt de holle roof voor eeuwig afgemat.Ga naar voetnoot240
 
Dan zal het volk, om dit vertoog te zien, aandringen.Ga naar voetnoot241
 
Merkuur.
 
Nu ziet gy tenten die een groote Stadt omringen.
 
Pallas.
 
Hier voegt een leger van manhaftig oorlogsvolk,
 
Bestiert van helden, die, gewapent met den dolk,
245[regelnummer]
De wallen naadren, trots de donderende stukken,Ga naar voetnoot245
 
En 't haagelen der loôn, om lauwerier te plukken,Ga naar voetnoot246
 
De lauwren worden best door dapperheidt gehaalt.
 
Merkuur.
 
Hier toont de kunst een bosch, daar 't zonlicht nooit in straalt.
 
Pallas.
 
Hier passen Vorsten, om de spriet, in klem van handen,
250[regelnummer]
De wilde zwijnen, stout op scherp' en bitse tanden,
 
Deur 't borstelige zwoordt te stooten in het hart.
 
Zoo gy Parnas wildt zien, die alle bergen tart,Ga naar voetnoot252
 
Moet gy 't gezicht aan 't endt van 't dichtgeboomt verleenen:Ga naar voetnoot253
 
Hier springt de hengstebron, vol schrandre Hippokreenen:Ga naar voetnoot254
255[regelnummer]
Wie deze drupplen drinkt wordt met lauwrier gekroont.
 
Merkuur.
 
Hier wordt u een gebouw, vol heerlijkheidt, vertoont.
 
Pallas.
 
Dit is een marmerhof om troonen in te bouwen,Ga naar voetnoot257
 
Daar Prinssen, Koningen en hooggebooren vrouwen
[pagina 486]
[p. 486]
 
Hun rollen speelen, die vol bloet en traanen zijn.
260[regelnummer]
De hooven ziet men meest besmet van dit fenijn.
 
De groote Staate zijn vol van bekommeringen.Ga naar voetnoot261
 
Schouburg.
 
Ik ben voor traag gescheldt van alle steedelingen:Ga naar voetnoot262
 
Maar als ik dit vertoon zal ik haar oog voldoen.
 
Merkuur.
 
Wie kunst vertoonen zal ontmoet veel teegenspoên.
 
Pallas.
265[regelnummer]
Ik zal u noch, eerlang, lusthoven, rijk van vruchten,
 
En hellen, vol van spook en zielen, die naar zuchten,Ga naar voetnoot266
 
En hemelen, vol glans, op 't wonderlijkst, doen zien.
 
Hier zullen Gooden en Godinnen komen vliênGa naar voetnoot268
 
Op zwaanen, arenden, en pauwen, vol van oogen.
270[regelnummer]
Men zal Medea, van twee draaken voortgetoogen,Ga naar voetnoot270
 
Doen rennen door het zwerk, dat om haar wagen zwiert.Ga naar voetnoot271
 
De menschen zullen hier verscheppen in gediert.Ga naar voetnoot272
 
En boomen hart van schors, en boomen weer in menschen.
 
Natuur zal uwe kunst, van spijt, in d'afgrondt wenschen.Ga naar voetnoot274
275[regelnummer]
Oudt Roomen, daar de roem van speelen heeft gewoont,Ga naar voetnoot275
 
En Grieken, dat om 't Spel met lauwren wierd gekroont,Ga naar voetnoot276
 
Vertoonden noit zoo veel, schoon datze duizent Landen,Ga naar voetnoot277
 
Door moorden, roovery, brandtschatten en verbranden,
 
Uitputten, en de schat verspilden aan het spel:Ga naar voetnoot279
280[regelnummer]
Maar u, ô Schouburg! daar ik hart en ziel op stel,Ga naar voetnoot280
 
Om dat gy d'armen spijst, zal ik mijn gunst bewijzen.Ga naar voetnoot281
 
Al wie voor armen zorgt verdient beroemde prijzen.Ga naar voetnoot282
 
Het oog wordt best gelokt door ongemeene kunst.
voetnoot232
Nieuwtooneel: nieuwe decors.
voetnoot233
omheint: omringd.
voetnoot235
een proefstuk doen: een bewijs van meesterschap geven.
voetnoot238
waterrecht: recht van de vrije zee (‘mare liberum’).
voetnoot239
zeeleeuw: de Hollandse leeuw op zee (vgl. Vondel, De Zeeleeu op den Teems, WB X 313-315).
voetnoot240
holle: hongerige, gulzige; roof, allegorisch op te vatten als Roofzucht.
voetnoot241
vertoog: vertoning.
voetnoot245
stukken: stukken geschut.
voetnoot246
loôn: kogels.
voetnoot252
tart: overtreft, te boven gaat.
voetnoot253
't gezicht aan ... verleenen: de ogen richten op, kijken naar.
voetnoot254
de hengstebron = de Hippokrene, bron op de Helikon, ontstaan door de hoefslag van het gevleugelde paard Pegasus, oorsprong der dichterlijke bezieling; Hippokrenen, wsch. de Muzen (in het Grieks ook ‘Hippokrênides’ genoemd) (Pauly-Wissowa VIII 1856). De hengstebron wordt wel vereenzelvigd met de Kastalische bron, die op de Parnas ontsprong en dezelfde bezielende functie had voor dichters.
voetnoot257
marmerhof: marmeren paleis.
voetnoot261
groote Staate, lees: Staaten: hoge ambten (Kil.: officia).
voetnoot262
van: door; voor traag gescheldt; kritiek van het publiek. Er waren dus bij de opening nog maar vier nieuwe decors (voor de zee, de wallen van een stad, een bos en een marmeren paleis) klaar. Er moesten nog volgen: een lusthof, een hel, een hemel en een aantal vliegwerken. Het is de nieuwe schouwburg die hier sprekend wordt ingevoerd; veronderstellingen, alsof het gaat om kritiek op de decors van de oude schouwburg (b.v. de draaischermen) is ongemotiveerd.
voetnoot266
naar: akelig, afschuwelijk.
voetnoot268
vliên: vliegen.
voetnoot270
van: door.
voetnoot271
rennen: vliegen.
voetnoot272
verscheppen: veranderen.
voetnoot274
uwe: van u, o Schouburg; spijt: ergernis; afgrondt: hel.
voetnoot275
daar: waar.
voetnoot276
Grieken: Griekenland.
voetnoot277
Tekst: duizen.
voetnoot279
schat: (verkregen) rijkdom.
voetnoot280
Tekst: het hart.
voetnoot281
d'armen: nl. in het oudemannenhuis en het weeshuis, voor wie de opbrengst was bestemd.
voetnoot282
beroemde prijzen: prachtige eerbewijzen, schitterende loftuitingen.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken