Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Kort]

KORT, bijv. naamw. en bijw., korter, kortst. Een betrekkelijk woord, aanduidende eene geringere uitbreiding in de lengte dan iets anders, waarbij het vergeleken wordt: de alkmaarder el is korter, dan de schager. Het tegendeel, dus, van lang. Een korte rok. Den kortsten weg gaan. Hij is kort van gezigt, hij kan niet ver zien. Kort van armen. Kort geweer, in tegenoverstelling van pieken. De korte ribben. Malsch, het tegendeel van dradig: kort vleesch. Oneigenl., van de during des tijds: de kortste dag. Eene korte wijl. De mensch leeft eenen korten tijd. Dat was eene korte vreugd. Hij deed eene korte aanspraak. Een kort begrip. Een korte klinker. Eene korte lettergreep. Hij kwam kort na mij. Kort voorheen. Kort daarop. Bijzonder van eene during des tijds, in welke eene verandering geschiedt: iets met korte woorden voordragen. Kort en goed. Met eenige werkwoorden gebruikt men het, op de volgende wijs: iemand kort houden, naauw opzigt op hem slaan. Iemand een hoofd korter maken, hem onthoofden. Ik zal het kort maken, ik zal mij haasten. Met voorzetsels: hij is kort voor het hoofd, hij is driftig, ook kort van stof, in de gemeenzame verkeering. Hij is kort van besluit. Kort af. Zij sloeg hem zijne bede kort af. Te kort. Te kort zijn. Daar is een gulden te kort. Te kort komen, schade, verlies, nadeel lijden; ook in den zin van te kort schieten, tegen eenen ander niet opkunnen, of ook in g breke blijven:

't Is kunst, de blijdschap in te toomen,
Zoo wel als rouw te matigen, wij komen
In beide wel te kort. Vond.

Te kort doen. Iemand te kort doen, hem benadeelen, het zijne niet geven. Zich te kort doen, de handen aan zich zelven slaan. In het kort, binnen korten tijd, met korte woorden. Binnen korten, binnen kort. In korven: ik zal hem in korten ontkominge geven. Bybelv.

[p. 583]

Van hier korts, bijw. voor korteling. Voords kortheid, oul. ook in de beteekenis van schaarschheid: dat er overal kortheydt was van cooren. Schriek - kortachtig, kortelijk. Zamenstell.: kortademig, (kortasemig) kortbondig, kortbondigheid, kortbondiglijk, kortborstig, kortborstigheid, kortnagelen, kortom, kortoor, kortooren, werkw., kortvoêr, sterke drank, kortzigt: een wisselbrief, op kortzigt te betalen, - kortzigtig, enz.

Kort, bij Otfrid. churc, churt, Ker. scurc, Notk. churz, hoogd. kurz, ned., deen. en zw. kort, eng. short, oudfr. cors, thands court, ital. curto, lat. curtus, sp. corto, gr. ϰυρτος, wall. skurtu, alban. isskurtar, pers. chord en churd, pool. krotky, hong. kurta. Hoe oud dit woord ook zij, men mag, veilig, deszelfs oorsprong in ons verouderde karen, gr. ϰερειν, snijden, zoeken. Kort is dan, eigenlijk, afgesneden.