It ferset

3

De ornaminten yn syn taal. In typysk heitewurd is ‘kolossaal’. Dat brûkt er foar alles dêr't er fan út it stee is. Mei fakânsje rôp er it faak yn de dunen. De see is fansels kolossaal, mar in skulpke kin, troch de roze kleur, lyksa kolossaal wêze. Krekt út it aai binn' hinnepiken sûnder mis kolossaal.

In útrop fan ferbjustering is ‘blinder’. Hy set de earnst fan dingen dêrmei oan. Sawat as ‘tsjonge’. It hat as ûndertoan in warskôging. Is er oerémis of skrikt er, dan ropt er ‘blinderhalem’.

Foar ûngemak of tsjinslach brûkt er altyd ‘maleur’, útsprutsen as ‘meleur’.

‘Ik hie maleur mei de fyts.’ Mar hy past it ek ta op minsken:

‘It is maleur mei Gabe. Dy oerhaal hat him de hiele linkerside lam lein.’

‘Halje-trawalje’ is syn sizzen foar ‘hastich’, ‘rimpen’, mei de byklank fan oerdwealsk.

[p. 12]

En dan is der noch ‘afijn’, dat nea docht dêr't it as ‘enfin’ foar tarist wie. It is as ‘hoe dan ek’ de oanset foar in nij begjin. Wêr't dat optimisme op basearre wurdt, bliuwt yn it ûngewisse.

♦

‘No Fam, it sop is wer hearlik.’

Hy sei Fam tsjin ús mem.

‘Net dwaan, heit, sa hjit mem net. Mem hjit mem.’

‘Nee ju, se hjit Fam. He'n Fam?’ Hy rekke efkes har slaggerich hier oan en lake. Us mem lake ek. Ik net. Ik woe net dat mem Fam hiet. Dan noch leaver Femke.

Mar slimmer wie noch wat er rôp by eat dat him oer it mad kaam: ‘Leave titen!’ Of ‘leave titen noch ta,’ ek as der frjemd folk by wie. Dan gong ik troch de grûn.

En dat, wylst er safolle krityk hie op 'e taal fan oaren. Hy wie âlderling yn tsjerke, hy hie ferstân fan God. Mochtst net ‘Hear’ tsjin God sizze. Dat moast ‘Heare’ wêze. ‘De ferbûnsgod is gjin menhear!’ rôp er. Mar sels as âlderling makke er flaters. Bygelyks by it foarlêzen fan it twadde gebod: ‘Gij zult u geen gesneden beeld maken (...) want Ik, de Here, uw God, ben een naijverig God, die de ongerechtigheid der vaderen bezoekt aan de kinderen.’ Us master hie útlein dat ‘naijverig’ jaloersk betsjut. Mar ús heit wist dat net, of miskien woe er net dat God jaloersk wie. Hy lies ‘een ijverig God’. In God dy't altyd mar oan it skreppen is, dy't it alle dagen smoardrok hat, útsein op snein fansels. Ik fûn it nuver dat nimmen dêr wat fan sei.

Hy learde my hoe't ik de skuonfiters fêstmeitsje moast, troch syn rjochterskoech njonken mines te setten en my neidwaan te litten wat hy die. Hy prate der neidruklik by.

‘Dizze fiter krúslings oer dy, dizze derûndertroch en deroerhinne, strús meitsje, dizze deromhinne wine en troch it gatsje dêr't de tomme sit yn de oare in luds meitsje, dan fêstlûke en... klear.’

[p. 13]

Ja, hy wol. Al dy oan elkoar knope wurden makken my hiel lyts. Troch dy grutte bewegende hannen fan him helle ik dy strús en dy luds troch elkoar. It slagge my net him by te hâlden, om't ik tagelyk besocht te sjen en te harkjen. Wat myn earen net begriepen, woene myn fingers net dwaan. Doe't it twa of trije kear mislearre, sei er wer wat nuvers:

‘Blinder jonkje, do hast de eagen dochs net yn de bûse?’ Doe bûgde er him oer myn skoechje en die it sa rimpen foar dat de fiter bruts.

‘Gear,’ konstatearre er. Gear? Ik tocht dat er him fersinde.

‘Ik mei gjin fiters, heit.’ Hy antwurde net, mar die it mei it langste ein. Sûnder wurden. It wie te koart foar in echte strús. Hy koe der mar ien luds mei meitsje.

‘Wy krije praters,’ sei er as der besite kaam. As de praters bleauwen te iten, hiene wy iters, en gongen se nachts by ús op bêd dan waarden it sliepers. De sliepers fan dat wykein wiene omke Timen, dy't oan 'e oarloch in houten skonk oerholden hie, en tante Geke. Fan dy houten skonk wie nammers allinne de foet fan hout. Dat hie ik sjoen doe't ik moarns betiid by de iepen doar fan it útfanhûzerskeammerke lâns rûn. De skonk stie tsjin de waskbak oan en hy wie fan stangen, mei oan de boppekant in soarte fan seal mei loshingjende riemkes. Mar dat seachst oerdeis net. Allinne as omke rûn, stapte er der net mei, hy swaaide it foarút.

Doe't omke him nei it waarm iten yn 'e hannen wreau wylst er de Haagse bluf fan ús mem begroete mei:

‘As pisse in ingeltsje dy op 'e tonge,’ moast ik om him laitsje, mar ús heit skode de stoel efterút, rôp dat er dit soarte fan praat net yn syn hûs hearre woe, en bonkele de keamer út. De bibel bleau ticht.

‘Mar efkes stil danke,’ grommele mem mei in reade holle. Omke Timen siet mei de mûle op it kier nei tante Geke te mykjen. Ik skamme my, om't ik lake hie, mar benammen foar ús heit.

[p. 14]

Syn sigaretten hieten Kolstar.

‘Helje do ris in pakje Kolstar foar my, jonge.’ Ik fûn dat altyd hiel gewoan, mar doe't ik lêzen learde, seach ik dat ûnder de stjer ‘Gold Star’ stie. Ik liet it him sjen. Hy knikte.

‘Dêr hast gelyk oan, mar it is Amerikaansk, dat learsto letter noch wol.’