It ferset

19

Blykber geane syn tinzen ek harren gong. Hommels seit er:

‘Wat de bibel oanbelanget, jonge, dy wûnders, moatst mar gewoan oannimme dat dat allegear sa bard is. Dat is it leauwe. Dan komst nea beskamme út. Foar de kykkast wie lêsten in teolooch út Kampen, Holleman. Dy hie hie-len-dal neat mear yn te bringen. De man lies wat út sa'n boekje fan âlde muontsen. Samar in stikje fan sa'n bledside. Dan sloech er wer ris wat oer, blêde in eintsje en dan krigen wy wer sa'n stikje. It wie neat mei neat.’

Ik pak him by de boppe-earm.

‘Tink derom, in bernefytske.’

Hy docht in brike stap en omsylt it obstakel, swaaiend mei de foet as omke Tymen.

‘Allinne it koarke wie wol aardich. Mar ja, wat wolst. Unleauwige teologen. Teoleugen, sis mar gewoan. Kampen is der ek foar fallen. De frijsinnichheid regearet, hjoed de dei. Ik sei letter tsjin Elske:

‘Hasto dy Holleman noch heard?’

‘Ja en nee,’ sei se.

Se hie him der ek foar en doe stapte de buorfrou, Ans Beek, deryn. Dy hie de kast ek oan stean.

‘Ut dat ding,’ sei se, ‘dit hat neat om 'e hakken.’ Dus doe hat Els ek net langer sjoen. Lokkich sit der in knop oan. Stiennen foar brea. Dat kliuwt mar op 'e stoel mei praat fan neat. Dyn pake Sjoerd brocht dat ris moai ûnder wurden:

‘Dy dûmny galme de hiele tsjerke fol, mar wat er te sizzen hie koe maklik yn syn festjebûske.’

[p. 41]

In fariaasje op de soad moaie wurden fan Slik. Syn gesicht laket grymsk.

Tante Elske, de jongste suster fan ús mem, is fjouwerensantich. Nea ‘oan 'e man rekke’ en altyd yn it âlderhûs wenjen bleaun. Aldfaam. Se moat tsjep west ha, yn it ferline. Us mem fertelde dat ferskate kearen kandidaten op 'e stoepe stienen. Guon waarden sjoen as goede partij. Der wie sels in bedriuwslieder by en in boeresoan mei mear as tweintich kowerútsjes. Se krigen tagong ta de efterkeamer om ‘te praten’. De skodoarren gongen ticht. Elske ûndergong sa'n besite as in streekrjochte bedriging. Skode de gast syn stoel tichterby, dan ferwidere sy har. It ferhaal woe dat se oan 'e ein fan 'e jûn in rûntsje om de tafel makke hiene.

Se wie telefoanjuffer op it doarpspostkantoor. Ik mocht út en troch by har yn it kantoarke sitte. Se hie in swarte koptillefoan op en ferbûn petearen troch. Dan stuts se mei faasje stekkers yn kontaktdoazen mei sifers derboppe.

‘Ik verbind u door,’ sei se dan.

It kaam my foar as útsûnderlik wichtich wurk.

Letter, ik wie in jier of sechtjin, kaam ik wolris by har as se siik wie. Wat se dan hie, wie net rjocht dúdlik. Oerspand, hiet it. Se lies in protte. Ek boeken dy't der by ús net yn kamen. Kort Amerikaans bygelyks, fan Jan Wolkers, neffens ús heit in racher en flokker. Prachtich fûn se it, se liet my siden hearre dy't har op it moed kamen en se lei oandwaanlik knap út wêrom. Ik wie ûnder de yndruk.

‘Net oer prate, hear Hessel! It is ús geheim.’

♦

Heit koe in bytsje tsjoene. Net fan dy grutte wûnders, as deaden libben meitsje of de sinne stilsette, mar wûnderkes dy't handich wiene yn 'e hûs. Doe't de goatstien ferstoppe wie, sette er in tobbe neist it oanrjocht op 'e flier, naam in slankje en stuts dat yn 'e

[p. 42]

spielbak dy't fol wetter stie. Ik seach hoe't er it oare ein yn 'e mûle stuts, der koart en fûl oan sûge en it doe boppe de tobbe hold. Ta myn ferbjustering streamde it wetter dat op 'e houten boaiem klettere gewoan troch. De hiele goatstien rûn leech. As wie er Moazes, dy't op de rots sloech.

‘Hoe docht heit dat?’

‘Dat doch ik net, dat docht de lucht. Hevelje hjit dat. Wetter wol altyd nei it leechste plak, mar troch de luchtdruk bliuwt it yn de waskbak. As ik no út dit slankje de druk wei sûgje, rint it oer de râne nei de tobbe, om't dy leger stiet.’

Ik hearde syn ferklearring as in tsjoenspreuk. Mei wylde earmgebearten besocht ik de druk fan de lucht te fielen. Hevelje, preuvele ik. Druk fuortsûge. Ik stelde it my yn it grut foar. In rivier dy't by in hichte oprûn om't der oan de oare kant in mar yn de djipte lei. En ús heit, dy't dêrboppe-op in mûlfol wetter útspuide en tefreden it hear oerseach.

In oar mirakel die er oan de itenstafel.

‘Tink der om!’ Hy skode de bôleskaal en de molkbekers oan 'e kant en hold syn seane aai omheech, de wiisfinger op 'e stompe kant, de tomme op 'e skerpe. Doe draaide er it in pear kear hinne en wer en liet it mei in slinger los op it tafelseil. Mem en ik skrillen tebek. Ta myn fernuvering kaam it aai út himsels omheech en sirkele proastich om de bûterfloat hinne, ear't it wer op 'e kant rekke en wabbeljend ta stilstân kaam. Hy wie dúdlik op 't skik. ‘Krekt in top!’

‘Dêr kinst it mei ferlykje. Wat hurd om syn as giselt, siket de minste luchtwjerstân.’

Dêr hiene jo dy machtige lucht wer. In aai, dat, sykjend nei de minste wjerstân, oerein kaam. Ik seach dat mem it ek net fetsje koe.

[p. 43]

Wy kuierje by de greiden oan de súdkant fan it doarp lâns werom oer it fytspaad neist de ferkearswei dy't foar ús noch altyd ‘de nije dyk’ hjit. Yn de fyftiger en sechtiger jierren moasten oeral yn Fryslân de âlde smelle klinkertstrjitten, dy't it trochgeande ferkear dwers troch de buorren laten, plak meitsje foar it glêde asfalt dat him net troch bebouwing ophâlde liet. Bûten de doarpen bleauwen de klinkertwegen, ûnder har dak fan iperenbeammen, njonken de nije ferkearsieren lizzen. It libben gong tenei oan it doarp foarby.

Ik besykje myn stap oan te passen oan syn slepende gong. Syn lichem stiet as in boemerang. Ik sjoch him yn 'e ronfelige nekke.