It ferset

11

Hy snoarket. De mûle iepensakke. Spui rint him yn 'e hals.

Ik fyn in blikje tomatesop en in pear ytbere stikken bôle yn in tupperwarebakje.

Ut en troch stûkje him de siken. Dêrnei betellet er hymjend de soerstofskuld. Wekker wurdt er net. Syn deiboek oer 1995 leit op it burootsje njonken de episkoop. It jier fan ús mem har ferstjerren.

19 jan. Ik haal medicijnen voor de stoelgang van Femke, maar ze helpen niet. Ze is er ziek van.

20. Nieuwe medicijnen helpen ook niet. 's Avonds komt dokter nog en hoopt dat het los zal komen, 's Nachts misselijk en braken.

21. Dr. Van Toren komt en vindt dat moeder even naar het ziekenhuis moet. Met de ziekenauto naar Drachten. Allerlei onderzoeken.

[p. 165]

25. 's Middags weer met Hessel en Ina naar Femke. Dokter vindt het beter mijn operatie uit te stellen. (Zou morgen opgenomen worden.) We eten samen bij mij.

Wat hie er it der swier mei om syn eigen opname ôf te sizzen. Hy woe him trochgean litte, de prostaatoperaasje dêr't er syn hoop op festige hie. Dat er op It Hearrenfean lizze soe, wat koe it skele?

‘Ik ha hjir dochs gjin lins, thús.’

Hy spile op doe't ik dêr oars oer tocht.

‘En wat dan as it mei mem net goed komt? Se is heit dochs nedich no? En sa'n prostaatoperaasje is ek net alhiel sûnder risiko.’

‘Blinder jonge, wy ha hast twa moanne op dizze gelegenheid wachte, sizze wy it ôf, dan binn' wy samar in healjier fierder. In lekkaazje ferhelpe, dat kin dochs net sa'n yngewikkelde kwestje wêze? Ik krij myn rêst net, ik moat der alle nachten op syn minst fjouwer kear ôf, dat witsto dochs wol?’

Hy seach it as in needsaaklik leadjittersputsje. It fernijen fan in learke yn in kraan. It yrritearre my. Noch gjin twa wike letter gong it hurd minder mei har. En even like it derop as soe er har folgje.

5 feb. Femke wordt 81 jaar.

7. Ik ga bijna alle dagen op bezoek. Moeder verzwakt erg.

10. Moeder weer geopereerd.

15. Ik kom te vallen in de douche en moet met hersenschudding en hevige pijn ook naar het ziekenhuis. Een grote ramp.

Dy lêste meidieling hat er blykber efterôf opskreaun.

Namen se him dochs noch op, in ferdjipping heger as sy. De holle, alhiel yn it ferbân, stuts boppe de stive kraach út. Willem de Zwijger. In dei of trije wie er amper oansprekber, elk lûd fan bûten die fan binnen sear. Nei mem frege er net. Doe't ik it har fernijde, bûgde se de holle.

[p. 166]

‘Hy kin it ek net, allinne.’

Dat hearde al even oars as ‘heit kin alles’. Se wist dat sy him oerein hold. En se wist ek al dat it mei har ôfrinne soe. De operaasjes hiene it oantoand, mar sy hoegde it fûnis net mei safolle wurden te hearren. Us opmoedigings die se ôf mei:

‘It is net goed. Ik priuw it. Ik rûk it.’

As er wer tuike tuike begjint te skriuwen, slûpt de ûnomkearberens ek syn notysjes yn.

25 feb. Met Hessel in rolstoel naar moeder.

27 Er komt niet veel verandering bij moeder.

1 mrt. Ik mag weer naar huis. Nek nog gevoelig.

2. Moeder komt nog iedere dag een paar keer in de stoel, ze heeft geen pijn, maar ze is erg zwak. We blijven voor haar bidden en moeten het verder aan onze Hemelse Vader overlaten. Ik kan haar niet meer verstaan. Ze is rustig, vol overgave.

7. Gesprek met dokter. Geen hoop meer.

8. We zijn met z'n vijven bij haar. Ook Els en ds. De Vree.

Twa of trije tumoaren, fergroeid mei de alfleisklier, blokkearren de tinne term folslein, neffens de ynternist Klovenkamp. Der wiene útsieddings nei lever en nieren. Wy wiene yn 'e rin fan 'e jierren fertroud rekke mei ús twifels foar jim oer. Hoe soene wy him yn 'e mûle hingje? Syn diagnoaze toande, krekt as tolve jier earder mei ús heit, in hopeleas byld.

‘Wy kinne medysk neat mear foar jo mem dwaan, allinne soargje dat se gjin pine hat.’

Dizze kear kaam gjin rêdingsaksje op gong. Wy setten sels it ferbiddend fermogen fan Dunnelijn net yn. Us heit berêste en bewekke de kwaliteit fan de geastlike begelieding.

Ina siet oan mem har bêd foar te lêzen. Hy skeuvele de keamer yn, gong efter har stean en ûnderbruts har.

‘Hasto net wat betters as Een karretje langs de zandweg reed?

[p. 167]

‘In slach yn 't gesicht,’ sei se. ‘En dat oer De najaarslaan fan Jacqueline van der Waals. Waar gouden de portalen zijn, hoe zullen daar de zalen zijn. Mem fûn dat altyd sa'n prachtich fers.’