Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
It ferset (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van It ferset
Afbeelding van It fersetToon afbeelding van titelpagina van It ferset

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.61 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman
vertaling


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

It ferset

(2004)–Harmen Wind–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 233]
[p. 233]

16

Fjirtjin maart. Syn keamer kin gjin fiif besikers tagelyk behappe, mar it skrale lokaal dat ús tawiisd is hellet ús ûnbarmhertich del. It hat in soad wei fan in opslachromte. Oerbliuwsels fan in earder feestje hingje noch oan 'e souder. Op in skurf taffeltsje is foar ‘de ynwindige minske’ it ien en oar klearset. In termoskanne, plestik flessen, glêzen, kopkes. Ina spilet foar gastfrou, tante Els en buorfrou Aal drukke de rêgen earnstich glimkjend tsjin 'e beklings fan har steapelstuoltsjes. Jacob hat tegearre mei Ina de rolstoel oan it haad fan 'e formikatafel mei ballonnen en slingers optúgd. Ik set de opwreaune gongelstok der skean yn, swierich as in degen. Hy komt op eigen krêft troch de doar, efter de rollator. Fiif pear hannen klappe as er de romte oerstekt, dêr't er in bytsje by út 'e koerts rekket. In lûd as waard in doaze blokken op it linoleum útstoart. Foar de gelegenheid hat er in wyt boesgroen oan, mei strik, hy draacht in bril (fan mem) en hat it gebyt (út it tsjetteltsje) wer yn 'e mûle.

Hy laket breed. ‘Kolossaal jonges.’ Syn lûd is swak. Hy triuwt de boppekaak teplak. ‘Ynkoarten happe, mar dy toskedokter... it wurdt mar útsteld.’

 

De kado's binne nuttich: ynstee fan de sportklean en gymnastykskuon dy't Jacob him ta ha woe, is it útdraaid op in waarm himd (termo) fan buorfrou Aal, in nije winterpiama fan Ina en my en in pear filten toffels fan tante Elske. Intramurale klaaiïng. Yn ien slof fynt er ek noch in kladde goed sûchbere pipermunt. Hy hellet him derút as in knyn út in hege hoed.

‘Dy hast tink justerjûn opset, Els. Dank u Sinterklaasje!’ Hy ferslokt him en hoastet benaud. Mei de hân hâldt er de tosken tsjin. Jacob rint fêst yn syn felisitaasje.

‘Hertlik lokwinske, pake, en noch folle jierr... moaie dagen.’ Hy krijt in kaam en pakt de tried wer op: ‘Pake is in man fan oarder

[pagina 234]
[p. 234]

en regelmaat, net? No, dit kado hâldt pake by de tiid!’ Hy hellet in enoarm pak ûnder de tafel wei en helpt om it papier derôf te skuorren. It is in elektryske stasjonsklok mei in trochsneed fan op syn minst tachtich sintimeter.

Hy sjocht dernei, ropt ‘prachtich jonge’, mar ik leau net dat er him as oerwurk weromken.

Wy lûke in passearjende ferpleechster fan 'e gong en gean noch mei-inoar op 'e foto, de glêzen omheech. Songen wurdt der net, mar as ik by wize fan apoteoze syn klassyk suksesnûmer De oude visser foarlêze wol, leit de jubilaris my it swijen op. Hy docht it sels. Noch ien kear deklamearret er it acht tichtbeskreaune siden lange bekearingsgedicht, dêr't er sechtich jier lyn op it sjongersfeest yn Oranjewâld in medalje en ús mem mei wûn. It is in berime ferhaal mei, op Hollânske hichte, in opbouwend boadskip, yn oerienstimming mei syn noarm foar literêre fiksje.

Nei in pear glêzen wyn (Zoete Spaanse) mocht er graach oereinkomme om dêr de jierdeisbesite op te traktearen. Ik siet him dan mei de mûle op 't kier oan te stoarjen.

Dat er it net mear steande kin, muoit him tige. Hy is bûn oan 'e wein. It fers ropt om romte. Yn syn gloarjedagen kaam er al nei de earste rigels ta in klimaks. Syn gefoelich oansette toan brocht him yn in steat fan ûnberikberens.

 
In zeker dorp, het was gelegen
 
in de nabijheid van de zee,
 
had men voor 't zielsbelang gekregen
 
een zeer Godvruchtig dominee
 
die door zijn ijverig studeren,
 
verhelderd door de Geest des Heren
 
een schat van kennis had vergaard.

No wenne oan 'e râne fan dat doarp in seeman, in rûchhouwer dy't it mier hie oan God en gebod en dy't oer de tsjerke hune en rachte. Tegearre mei in âlderling gong de nije dûmny op besite by

[pagina 235]
[p. 235]

alle doarpsbewenners. Hy woe de âld-fisker net oerslaan, al rette de amtsdrager it him mei klam ôf.

De heidenske dwersbongel siet krekt in net te breidzjen en de foargonger bliek fan dat wurk ferstân te hawwen. Hy rekke mei de âlde yn in petear dêr't er tema's as skuld en fersoening, siel en sillichheid fansels fier bûten liet. By it ôfskie noade er de man om de oare snein ris nei tsjerke te kommen. Dy wie fuortdalik op ien ein. Hy hie inkeld belang by de fiskerij. Doe't de predikant tasei dat er oer it fiskjen preekje soe, koe de âlde der net mear foarwei. Dy snein skode, ta ferbjustering fan it fromme folk, de grize godslasterder oan yn 'e efterste bank. De preek gong oer de ropping fan de dissipels, fiskers oan 'e mar fan Galilea. En nei in fakkundige útlis fan dat bedriuw makke de dûmny syn boppeslach.

Us heit hapt nei lucht om noch ien kear it oefte yn 'e fûke swemme te litten:

 
Hij toont de zondaar zijn ellende,
 
hoe roekloos hij Gods wrake tart,
 
en hoe hij na 't hoogmoedig brallen
 
eens in des Heren hand zal vallen
 
wiens eeuw'ge wet hij daaglijks schendt...
 
 
 
En d' oude, als in zichzelf verloren,
 
volgt hem met ogen en met oren,
 
geen woord ontglipt die man zo 't scheen.
 
Hem breekt in 't laatst de mond nog open,
 
hij zegt: Hier hebt ge mij in 't net.

De klimaks. Yn dat ‘roek'loos’ en ‘brallen’ sit wat fan 'e wenstige faasje, mar yn ‘Hier hebt ge mij in 't net’ slacht syn lûd helpleas oer. In hoart bliuwt er mei de holle foardel sitten. Homme en de draak. Hy bewiist dat er der noch is. Hy flústert heal, it gebyt wol net sitten bliuwe en lykwols lit de tekst him noch altyd foar it

[pagina 236]
[p. 236]

ljocht bringe en dêrmei de oandwaning. Ik hear hoe't er noch altyd de bekearingsiver fan de predikant belibbet as in persoanlike opjefte en dielt yn syn oerwinning, ek al ferienselviget er him, alnei't it skuldbesef fan 'e rûchhouwer waakst, wat langer wat mear mei de fisker.

Ik rik him it ferfolch oan:

De leraar sprak... Hy leit my mei in gebeart it swijen op.

 
De leraar sprak: 't Zij u ten zegen,
 
zo ik u heb in 't net gekregen,
 
wordt ge door God eruit gered.’

De ein, dêr't de bekearde dwersbongelder de wonderwerken van de Heer yn besjongt, wit er sels wer wat fan de âlde gloarje mei te jaan.

Us heit himet en laket. Tolve, trettjin minuten lang betsjinne er it wurd. De boppetosken lizze him op 'e tonge. Maratonrinner, skjin oanein oer de finish. Ivich is syn rom. It feest is ôfrûn. Wy klappe omraak. Benammen Jacob is fol bewûndering, al hoe dizich foar him it byld fan it fromme melodrama ek bleaun is.

No soe er sizze moatten ha:

‘Wy sille einigje mei de jûnsang 'k Wil U o God mijn dank betalen en ik wol graach dat wy dat steande dogge.’ It komt hjoed net yn him op.

Nei syn skoansuster en de buorfrou slane wy de earmen nochris om him hinne. Hy lit it tefreden oer him komme.

‘Ja, jim ek it alderbêste en tink derom: watst fan bûten learst, dat nimt gjin mins dy ôf, dat hast altyd by dy.’

Ik ryd him werom nei syn keamer. De gongelstôk hâldt er dwers foar him.

‘U bent buitengewoon tekstvast, broeder Wisch,’ sis ik yn syn ear.

Hy miket muoisum oer it skouder en gnysket:

‘Dûmny uh... dinges. Ja, wytsto dat noch? Ik wie better yn 'e bibel thús as hy.’

[pagina 237]
[p. 237]

Hy hat gelyk. Watst fan búten learst, nimt nimmen dy ôf. Kinst in formulearring oernimme, dêrmei ynstimme, him sitearje, macht ferliene. Lykas in spreuk, in biedwurd, in devys. Mar wat docht sa'n tekst mei dysels? Hoe wurket watst fan bûten learst fan binnen? Miskien is dat just de tragyk, dat net ien it dy ôfnimt. Kinst deryn thúsreitsje faaks, mar deryn wenje? Komt it der net op del datst dy deryn opslútst en watst sels te sizzen hast opjoust foar it gesach fan sa'n útspraak?

Dêr binn' se wer: de toanielspilers, de clowns foar it doarpskafee. Ik, it bern fan amper trije, koe har net ferstean om't se net praten mar har tekst opseine.

 

Lits 7. Dhr. H. Wisch. Wy binn' der.

Dan komt my in útspraak fan pake Sjoerd yn 't sin:

‘In ko stiet yn 'e groppe te migen. De boer wasket de hannen deryn en seit:

“Dit is it suverste wat der is, hjir hat gjin mins mei de kloeren oansitten.”’

En in tel ûntgiet my it ferbân.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken