It ferset

13

Om healwei alven hinne bring ik Ina nei de auto. Se sliept by har mem yn Surhústerfean, in kilometer of tweintich fierderop. Mocht it ôfrinne, dan is se der sa. De nachthimel, útspand oer ús hinne, sjocht derút as gear tekstyl, fol mottegatsjes, flintertin op de slytplakjes. In slytske wale ûntbleatet skamteleas de moanne, dy't hast fol is. Yn de skaadtekening fan dat berchreliëf sjocht se it wer: de roppende mem mei har bern. It ivige byld fan de skreau om de berte, de skreau om ferlies.

‘Sjoch Hessel, dêr is se wer.’

In grutte ûnrêst bekrûpt my, wylst ik omheech sjoch.

Ik nim myn plak wer yn. Ik moat wat dwaan. Earne oer prate,

[p. 327]

earne oerhinne prate. Ik fertel him wat oer ús reis. Dat wy by Voorst twa eibers seagen en opûnthâld krigen by 't Hearrenfean, dêr't se mei de fjouwerbaansdyk dwaande binne. In lape bosk by It Oranjewâld moat foar it offer.

‘Ik siet juster nei dy fuorjende gielboarstkes te sjen yn it fûgelbakje oan 'e nagelbeam. Koest de jongen kriten hearre. Alles is betiid fan 't jier. Ina hat ús kat opsletten. Hy kaam mei in jonge klyster oantôgjen. De swellen binne ek werom by it âlde hûs op har plak ûnder it plankje. En de mosken...’

Ik ûnderbrek mysels. Ik ha gjin nocht oan dy mosken.

‘Ik ha yn it eftertúntsje wat yn heit syn papieren omnoaske. Der siet ek noch in brief fan Jacob tusken, dy't er skreau út Amearika, doe't mem ferstoarn wie, wit heit noch wol?’

It liket oft er troch in skreef nei bûten gluorket. Syn gesicht ûntspant him. Dan fronseiet er. Tinkt er nei? Ik praat mar troch. Ik bestookje him mei taal, sûnder ophâlden. As soe er my oars ûntkomme. Ik moat him by sinnen hâlde, mar mysels ek.

‘Wit heit noch dat wy nei it doalhôf yn it Oranjewâld gongen? De ferdwaaltún, neamde ik him. Dat paden sa op elkoar liken en ynienen opholden, dearûnen, dat makke my bang. Hieltyd moasten wy werom, we hearden de stimmen fan oare omdoarmers. Mar ik hie ús heit by my. En lang om let fûnen wy de útgong. It paad einige yn in hal mei in glêzen dak en gniisspegels. Hân yn hân rûnen wy foar sa'n spegel op en del, mei aaklike koarte skonkjes, útrutsen boppeliven en opblaasde hollen. Wy wien' nije wêzens wurden. Mar ik seach iderkear neist my oft heit wol gewoan bleau wa't er wie. Myn eigen heit, mei wa't ik it paad fûn hie yn de ferdwaaltún. Heit moast laitsje, mear om myn betizing as om wat er yn dy spegels seach.’

Wer sjoch ik dy ûntspanning op syn antlit kommen. Ferwachtsjend, liket it wol. Ik nim syn hannen yn mines. En dan hear ik mysels it Onze Vader bidden. Watst fan bûten learst, nimt nimmen dy ôf. En ik betink dat hy ek in soan is. Hy lûkt syn hannen, fel oer bonken, út mines wei en drukt dy fan my.

[p. 328]

... Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren, en leidt ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze...

Doe't er in kear thúskaam fan in tsjerkeriegearkomste fernijde er hoe't bakker Kolte, dy't oan bar wie om de iepening te fersoargjen, nei dizze wurden fêstrûn en begûn te grimjen en te gromjen. Us heit joech him in foarsetsje mei:

‘want van U...’, en Kolte fong dat op en kopte it hastich yn:

‘want van U kunnen wij alles verwachten, amen.’

‘Hy seach om him hinne as hope er dat net ien it fernommen hie,’ sei er laitsjend. En op slach dêrnei spruts er himsels ta: ‘Mar blinder, dit is praat fan neat. Ik ferjit myn belofte fan geheimhâlding. Ik ha neat sein.’

Wylst my dat yn 't sin komt, fine de wurden ûnûnderbrutsen en ûnbeskeadige har wei oer myn lippen.

Alde formule. Syn hinnekommen. It gebed dat Jezus sels ús learde. Fan bûten. Fan boppen. Dochs wit ik dat it op dit stuit net it boadskip is dêr't er him op rjochtet, mar myn lûd. Hy harket net nei wat ik sis, hy heart my. Mar myn spanning ferdwynt net. De ûnderfining fan justernacht yn 'e hûs: it dimmene, ynstimmende skodzjen ûnder it ferkear op 'e brêge. It tsjettelhûs. Set syn ferset him yn my fuort? Stim ik mei syn libben yn of mei syn stjerren?

Wer stek ik him it sûkerwetterstokje yn 'e mûle, streakje der de tonge mei, de binnenkant fan 'e wangen. Hy sûget noch in bytsje en docht de eagen ticht.

Ik wol him wat tasizze en pak de praattoan fan de ferdwaaltún wer op:

‘Harket heit? Wy binn' begûn werom te sjen, mei de oantinkens, de oantekeningen, de skriuwblokken, it skrift, de aginda's. Heit woe my de wierheid trochjaan. It is net klear, mar heit kin rêstich gean. Ik bewarje alles, ik gean dermei troch, dêr kin heit op rekkenje.’

[p. 329]

Ik swij en tink: ik moat it nei myn hân sette, ik sil der in ferhaal fan meitsje (mei ‘sille’ yn de Fryske betsjutting).

Soe er dat no noch ha, de oanstriid om wat werom te sizzen, in meidieling dy't er him bewust is, wylst er ta uterjen net mear by steat is? Of giet it derom dat ik net by steat bin syn boadskip te ûntfangen? Lêste wurden is er al lang foarby.

Si konden by malkander niet komen,

het water was veel te diep.

Fielt er himsels fuortgliidzjen of sjocht er my ferdwinen? Ik nim syn gesicht waar. Dy noas. Sa skerp, sa tin, in snaffel. It steed boppe syn each is, as in kreas ynset stikje, better wurden. Krektlyk as mines.

En ûnferwachts ha ik it gefoel as fljocht er by my wei, wurdt er lytser en lytser, ferdwynt er as in pylk út 'e bôge yn in einleaze fierte. It is hast ien oere. De holle falt my út 'e hân. Syn útdrukking is net feroare. Mar de ûnrêst nimt wer ta. De bewegings wurde begeliede troch sêfte lûden, djip út 'e kiel. It is as siket dy rêsteleazens wjerklank yn my. It fielt as stean ik ûnder stroom.

Ina komt deryn. Se koe net yn 'e sliep komme.

‘Fielst dy wol goed? Bist sa wyt. Wurgens fansels. Ik nim it wol in oerke fan dy oer.’

Krektlyk as by elk ôfskied reitsje ik him even oan. Yn dit útmergele holtsje baarnt noch in koppich lyts flamke, mar it wachtsjen is op in sigentsje wyn. Oan syn adamsappel sjoch ik dat er slokt. De eagen lykje mei te ferwegen.

‘Oant sjen heit.’ Myn lûd trillet.

Ina giet op myn plak sitten.

Yn in soarte fan útfanhûzerskeammerke oan 'e ein fan 'e gong stiet in stretcher.