Verzameld werk. Deel 3. Verhalen en parabelen

[p. 923]

Roman

Ik begon van het ambacht genoeg te krijgen, en dacht er heel ernstig aan naar eene andere bezigheid uit te zien, toen ik kennis zou maken met juffrouw Melanie.

Vijf en dertig jaar oud, was ik al twintig jaar in deze zelfde zaak werkzaam, eerst als loopjongen, daarna als winkelknecht. Vijf jaar had ik zwaaiend de stad doorgefietst, een zwaren korf aan den arm. Sedert mijn twintigste stond ik met mijn witte schort achter de toonbank, tusschen de bokalen met drops en de koperen weegschalen, tegen den hoogen muur aan waar de potten jam en de pakjes tapioca kleurden, en de sardineblikjes rezen als de overhandsche steenen van pyramides. Het was geen lastig leven en voor veel drukte ben ik niet aangelegd. Doch, van 's ochtends acht uur te gaan onderdompelen in een lauwe geur van koffie, nauwelijks uit de zure lucht van het zolderkamertje, en slechts 's avonds, na negen, een half uurtje in werkelijk-frissche atmospheer, - waaraan men dan nog, natuurlijk, een glas bier verkiest in de levendigheid van eene herbergzaal: het was geworden of ik niet meer goed denken kon, en gevangen zat in de veiligheid van eene lichte hoofdpijn. Niets in uw leven dan meel te wegen, stroop te meten en azijn te tappen. Altijd dezelfde klanten met snuffelige gezichten en ontgoochelde gebaren. De vrouw van den patroon

[p. 924]

achter de rinkelende kas, en haar zuchtend breiwerk dat een rood-fonkelende steen aan haar gekromden rechterpink doet dansen. De patroon-zelf en zijn barschheid, wiens rosse kop nu en dan uit het valluik opduikt van den kelder, waar hij dag-in dag-uit wijn aftrekt... Zie, dat had nu al twintig jaar geduurd; twintig jaar kleverige of natte handen vol weeë geuren; twintig jaar met denzelfden middagroastbeef in het zwijgende achterkamertje waar de schuine spiegel alleen voor vliegen diende; twintig jaar die mijn haren hadden gedund en mij het spreken zoogoed als verleerd hadden, want een kruideniersknecht leert het te doen met twintig zinnetjes, altijd dezelfde. Ik had dan ook ambitie gekregen in iets anders, iets in een bankzaak bijvoorbeeld, of in een musaeum, iets waar men zijne beenen bij gebruikt en zijne zinnen verzet. En ik had reeds, in de avondherberg, geïnformeerd.

Maar toen is juffrouw Melanie in mijn leven gekomen.

Eigenlijk had ik haar allang kunnen kennen: sedert maanden kwam zij, iederen ochtend half-negen, hare flesch melk halen. Eens echter, - ik herinner het mij heel goed: het regende buiten en ik was pakjes vaniljesuiker aan het tellen, - noemde ze mij bij mijn naam: ‘meneer Louis’, met eene beminnelijk-zoete stem. Toen bezag ik haar, uit mijne sufferigheid, voor het eerst. Zij was klein en schraal in een zwart kleedje. Zij droeg floretten handschoenen. Haar grauw hoedje had een mager veêrtje dat afhing, en daaronder was haar gezichtje, een lief en zedig gezichtje met een dun neusje en een lichte dons op de bovenlip, en groote kinderoogen. Zij vroeg:

[p. 925]

‘Een flesch melk als naar gewoonte, meneer Louis.’

Ik schrok even, omdat ik mij eerst nu hare verschijning herinnerde, waar zij mij ‘meneer Louis’ noemde. Ik was eenigszins verstoord dat zij het deed, en wilde haar vragen hoe zij mijn naam te weten was gekomen. Maar ik deed het niet, en weet nog altijd niet hoe zij er achter kwam.

Nu zag ik haar iederen dag, en weldra met een soort behagen. Het duurde niet lang, of bij enkele minuten vertraging van haar was ik lichtelijk ongerust. Zij werd eene gewoonte, waar ik aan hechtte. Het was tusschen ons niet gebleven bij vragen van die flesch melk, inpakken van de flesch melk, en aanbieden van de flesch melk: wij praatten thans met een paar woorden over het weêr, en daarbij lachte zij soms, kort en hel. Zekeren dag vroeg ik: ‘Juffrouw?’ Zij antwoordde en deed hare oogen half toe: ‘Melanie’. Aldus leerde ik ook hààr naam kennen.

Ik vernam meer van haar: dat zij alleen was op de wereld, negen en twintig oud, en eene naaister. En het deed mij aan, of dat een geheim was tusschen ons beiden. Op het vroege uur van hare komst, waren er doorgaans nog geene klanten: het bracht eene vertrouwelijkheid meê, die wel niet verder ging dan die praatjes over zon en wind, maar die aan de woorden als een geheimen zin gaf. Wij spraken ook soms over de buren: zij-zelf woonde dichtbij; haar oordeel was oolijk, en ik gaf er haar gaarne in gelijk. Daardoor werden wij als goedmoedige rechters over den wijk; zij wekte in mij eene nieuwe belangstelling voor het leven.

Sedert ik geen loopjongen meer was, dacht ik niet

[p. 926]

dikwijls meer aan vrouwen. Tusschen mijn vijftiende en mijn vijf en twintigstejaar had ik enkele minnarijtjes gehad met dienstmeisjes. Daarna echter was lengerhand de verdoezeling gekomen, waar juffrouw Melanie mij uit redden kwam. Zij bracht een zeker behagen in mij teweeg, dat ik na zekeren tijd gewaar werd in het gewone verloop mijner gedachten. Na weinig aarzelen had ik er van afgezien, mijn patroon in den steek te laten, iets wat mij trouwens, na twintig jaar, lastig zou zijn gevallen. Want ruzie-maken ligt nu eenmaal niet in mijn aard. Tevens was een ander ontwerp in mij gerijpt, dat zekeren avond in mij was binnengeslopen. Ik had spaarpenningen: acht duizend frank; twee duizend die ik had geërfd van mijne moeder; vijftien honderd die ik had van een oom; en de rest had ik op mijn loon overgespaard: nooit had ik meer dan vijftien centimes daags uitgegeven, voor mijn glas bier, en 's zondags nooit meer dan een frank. Ik had nooit gedacht aan wat ik met dat geld kon uitrichten. Nu wist ik het: een kruidenierszaakje koopen. De patroon was heel klein begonnen: nu was hij ongetwijfeld rijk.

Ik dorst verder te denken. Juffrouw Melanie was arm, maar deftig. Zij had mij eens, uit haar eigen, ‘meneer Louis’ genoemd: het had in mij eene aangroeiende ijdelheid gewerkt. Ik lachte om illusies, maar kon me-zelf de gehechtheid niet verbergen, die ik voelde voor haar. Ik was vijf en dertig jaar oud; mijn haar was al begonnen uit te vallen; ik weet wel dat ik scheel ben. Maar ik heb een goed karakter en heb altijd een voorbeeldelijk gedrag gehad. Zij was toch ook zoo heel jong niet meer; zij had niemand om voor haar te zorgen. En als ik een

[p. 927]

zaak zou hebben... Dien ochtend is juffrouw Melanie wat vroeger gekomen dan gewoonlijk. Zij heeft met eenige gejaagdheid en een glimlach die haar mond vertrok, gezegd: ‘Meneer Louis, morgen moet gij voor mij geen melk bewaren. En ook de acht volgende dagen niet. Daarna zal ik ze weêr komen halen, als naar gewoonte. En ik zal dan ook iederen dag eene flesch bier nemen. Ziet u, morgen treed ik in het huwelijk’.

Zedig sloot zij hare oogen.