Poëmata

Actvs tertivs.

Executor sententiae.

TAndem diurnam Phoebus emensus viam
Alias propinquo purpurat terras die;
Et quae Pelasgae summa reginae fluet
Horrore bigas instruit multo suas
Nox, & iugali tranat vmbroso polum.
O quàm libet saeuire! quàm dulcis meum

[p. 33]

 

Sacri cruoris pectus incendit sitis!

 

Sic qui catenâ vinctus immanem Leo

 

Generosus iram concipit, & omnes ferox

 

Irritat animos, & sui tandem memor

 

Quatit fluentes aureo collo iubas

 

Dirumq́ue frendens dentibus, toruo micans

 

Vagatur oculo, tergus alcaeâ ferit,

 

Et mille furor immensus erumpit vijs.

 

Indigna collo donec excutiens iuga

 

Primam cruentae destinat praedam fami,

 

Et vel repertam lacerat in partes ouem,

 

Vel deuoratâ matre balantem rapit

 

Immitis agnam, crescit immanis furor,

 

Totumq́ue spargit penitus & perdit gregem.

 

Sed si propinquis cernat in pratis bouem

 

Tondere laeta gramina & virides agri

 

Vernantis herbas pascere, indignans oues,

 

Vilemq́ue praedam spernit, & frenum suo

 

Laxans furori nobili tactus fame,

 

Leone dignum pectus & rabiem induit,

 

Ac inquieto totus affectu furens

 

Vicina celeri prata percurrit pede,

 

Diroq́ue miserum dente discerpens bouem

 

Pingit cruentas tabe deformi iubas,

 

Et vngue caecas viscerum indagans vias,

 

Pauidumq́ue cunctis spiritum extrudens locis,

 

Auidâ fluentem sanguinem linguâ bibit.

 

Quin ipsa frangens ossa, & insano molens

 

Ardore costas, flebilemq́ue puluerem

[p. 34]

 

Spargens per auras, esse nil reliquum sinit,

 

Quod dum peremptum quaeret in vanum bouem

 

Tristi colono facinus admissum probet.

 

Induere furias anime: quid lentus stupes?

 

Quis tibi furorem prohibet iniussus timor?

 

Dubitas nocere Principi, cuius potens

 

Fortuna iussu, semper aequali tibi

 

Fauore risit, & aulico primùm cibo

 

Pascens honores strauit ad summos viam?

 

Praeteritus animum moueat insanum fauor.

 

Quicumque sorti seruit, is sortis quoque

 

Nunquam quietis debet Euripis agi,

 

Et si qua spes maioris inuitet boni

 

Variare dubiam temporis iussu fidem.

 

Nescit beatus esse qui suam nequit

 

Mutare mentem; Solis occidui iubar

 

Qui vult adoret, ipse nascentem colo.

 

Aggredere facinus anime, supremum hauriat

 

Maria iussum, sanguinem inuisum exspuat,

 

Et quod tot ante gentibus sacrum fuit

 

Lictoris ensi vile submittat caput.

Maria, Melicerta, Executor.

Mar.

QVid immerentes lacrymâ multâ genas
Melicerta spargis? vnde tam turpis tua
Inuasit ora pallor, & tristi nimis
Macie serenum frontis offuscans iubar
Colore totum liuido vultum tegit?

[p. 35]

 

Sic quae propinquis sentit inflari polum

 

Diana pluuijs, pristinum perdit decus,

 

Pallore multo languidam premens facem.

 

Quid ille creber gemitus, & tumidi mihi

 

Minantur oculi? parce tot lacrymis meum

 

Mouere pectus: seu meam doles vicem,

 

Non est dolenda, quae mihi quondam poli

 

Debet coronam. seu tuam sortem times,

 

Non est timenda. quidquid inconstans Dea

 

Statuere potuit, in meum statuit caput,

 

Viresq́ue tandem fessa submittens suas

 

Vos esse mandat liberos. nihil dein

 

Tibi timendum restat.

 

Melic.

 

At multum tibi.

 

Mar.

 

Insana quid te ludicro torques metu?

 

Melic.

 

Vtinam sit ille ludicrus! sed, ô Deus!

 

Mar.

 

Quid ergo trepidas?

 

Melic.

 

Quidquid attonitus tibi

 

Praesagit animus, quidquid hesternas sopor

 

Docuit per vmbras.

 

Mar.

 

Somnio praestas fidem,

 

Quod histrionum more mortales agit

 

Fallitq́ue sensus? quidquid elapsum diem

 

Terrere potuit, quidquid infelix timor

 

Suggessit animo, noctis vt redeunt vices

 

Exactor acer vrget, & curas sopor

 

Repetens diurnas spiritum placidâ vetat

 

Frui quiete; quando iam somnos homo

 

Hiante spirat ore, & inflexum quies

 

Collum caputq́ue plumbeo vinclo ligat:

 

Tunc inquietus repetit exactum diem,

[p. 36]

 

Et mille per diuortia & vanos metus

 

Vagatur animus; ille vel lites mouet,

 

Et debitores impiger citat suos:

 

Vel dum citatur ipse fatalem timet

 

Malè tutus vrnam, dumq́ue manifesto videt

 

Se detineri scelere, per centum neces

 

Discurrit amens. hic sibi regnum vouet,

 

Altumq́ue torquens rusticâ sceptrum manu

 

Sese beatum ducit, & breui nimis

 

Titulo superbit. iste si bilis nigra

 

Pressi latentes obstruat cerebri vias,

 

Vel incubantem pectori laruam timens

 

Clamare frustrà tentat, & vinctas manus

 

Miratur amens, & simul vinctum caput,

 

Vinctosq́ue quos iam torpor inuasit pedes:

 

Vel dira tantum spectra deformi putat

 

Hiare rictu, liuidam videt styga,

 

Et tristis erebi luridum spectat chaos.

 

Quicumque certam somnio praestat fidem

 

Falli meretur.

 

Melic.

 

Cupio, sed timeo nimis

 

Nec inanis vnquam somnij falsi dolus

 

Tam pertinace pectus affligit metu.

 

Mar.

 

Quod istud ergo somnium?

 

Melic.

 

Ah miserum & graue!

 

Iam pulchra totum paene tranarat polum,

 

Premensq́ue dubium sole vicino iubar

 

Minore coelum Luna lustrabat face;

 

Et quae supremâ signat Arctoum rotâ

 

Algere sidus Vrsa septenis micans

[p. 37]

 

Ornata flammis, noctis vmbrosae Patres

 

Et fulgurantem siderum rempublicam

 

Ad occidentem flexa venientem diem

 

Fugere monebat, iamq́ue purpureis natans

 

Aurora bigis claustra reserabat poli,

 

Et ore roseum tota spirabat diem,

 

Dulciq́ue passim rore sudabant agri.

 

Tunc fessa primum lumina oppressit sopor

 

AEgrumq́ue somno pectus inuiso dedi.

 

At ecce subitò triste spectaclum meis

 

Occurrit oculis; flebat aduersam pia

 

Columba sortem, ferreis caueae diu

 

Inclusa clathris, seq́ue; nec poterat magis

 

Spoliata plumis, carceris lenti rea,

 

Non profuturo moesta lugebat sono,

 

Quo nec ferocis aucupis surdas semel

 

Penetrauit aures, nec magis leni rigens

 

Adamante multo pectus affectu induit.

 

Et en cruenta felis indignâ nimis

 

Lymphata rabie, nobili praedâ suo

 

Litans furori, triste crudeli caput

 

Auulsit vngue, sanguinem innocuum bibens.

 

At mihi quietem subitus excussit pauor

 

Gelidusq́ue multis sudor erumpens vijs

 

Vicina capiti fata signauit tuo.

 

Ah timeo Princeps! sentio totum mihi

 

Trepidare pectus, sentio attonitas adhuc

 

Saltare fibras, scilicet, malum imminet

 

Quod diu sagace mente praesensi tamen,

[p. 38]

 

Ex quo iugalem Caesar abrumpens fidem

 

Turpem nefando pellicem iunxit thoro,

 

Et te scelestus criminis ficti ream

 

Custodiendam militi multo dedit,

 

Nullusq́ue tam crudele damnauit nefas.

 

Tunc ominabar quidquid aduersum modo

 

Instare timeo.

 

Mar.

 

Quas mihi nugas refers?

 

Et quos inanes mentis insanae metus?

 

Infausta nostrae iura fortunae gemis?

 

Caue inuidere: plus mihi quidquid times,

 

Plus ille lenti carceris squalor sapit,

 

Quàm quidquid optas.

 

Melic.

 

Misera quid pergis tuos

 

Optare manes, quaeq́ue festinant satis

 

Vrgere Parcas? illa quae nostrae potens

 

Momenta vitae tetrica regit colo

 

Natura mater, quando iam mors imminet

 

Vitamq́ue tempus falce fatali metit,

 

Rumpenda fila felle non pauco linit,

 

Tristemq́ue cunctis esse supremam iubet

 

AEtatis horam. quisquis exoptat mori,

 

Nescit quid optat. vita sat leuibus fluit

 

Deducta fusis, vnde non vnquam licet

 

Cuiquam reuerti, serò non vllus venit.

 

Quisquis statutam sperat aut timet necem

 

Animo pusillo grande committit scelus.

 

Mar.

 

Vtinam latentem pectoris spectes mei

 

Melicerta flammam, parcius forsan mihi

 

Loquereris ista; nolo dementi meam

[p. 39]

 

Vrgere voto, fugere nec volo necem.

 

Si me feroci carcere, & nouis adhuc

 

Theodora miseram mandet aerumnis premi,

 

Premet volentem; sine me plectat nece,

 

Plectet petentem. quidquid horrendum solet

 

Terrere reliquos, maior ex alto meus

 

Contemnit animus sat diu doctus pati.

 

Melic.

 

Maria.

 

Mar.

 

Quid me flebili questu premis?

 

Melic.

 

Moriêre.

 

Mar.

 

Quid tum?

 

Melic.

 

Nobili stirpe edita.

 

Mar.

 

Nobilior alto venit è coelo Deus,

 

Qui grande numen veste mortali tegens

 

Turpem latrones inter ascendit crucem.

 

Melic.

 

Augusta.

 

Mar.

 

Quondam.

 

Melic.

 

Caesarum coniunx.

 

Mar.

 

Fui.

 

Fortuna funus alia praeuertit meum

 

Veteriq́ue viduum decore spoliauit caput.

 

Sed ista valeant; quidquid eripere potest

 

Sors, abdicaui. debitum nobis ferat

 

Theodora sceptrum, quodq́ue prudentes mihi

 

Superi negarunt; nullius sortis rea

 

Diadema regni fronte felici gerat:

 

Non inuidebo; qui mihi fluxam rapi

 

Voluit coronam, reddet aeternam Deus.

 

Quam nec furentes sortis insanae vices,

 

Nec quae supremo cuncta consumit rogo,

 

Auferre poterit mortis infestae manus.

 

Melic.

 

Quis huc citato toruus accurrens pede

[p. 40]

 

Vultu cruentas spirat accenso minas?

 

Ah ah Maria! tempus extremum imminet.

 

Innocua Princeps! omen hesternum meus

 

Iterum reuoluit animus, & cunctas tremens

 

Vbiq́ue fibras grande praesagit malum.

 

Innocua Princeps! túne meretricis fero

 

Moriêre iussu? túne? nec iustus Deus

 

Librabit vlla fulmina? nec vllus tibi

 

Aderit Redemptor? túne?

 

Mar.

 

Quid rursum seris

 

Vesana nugas? quidquid vlterius mihi

 

Polus ferendum destinat, lubens feram.

 

Nihil timendum video. si vitam Deus

 

Extendat vltra, viuo: si mortem iubet,

 

Occurro morti. fare, quid portas noui

 

Optate Princeps?

 

Exec.

 

Capitis exitium tui

 

Quod Imperator Graeciae caesum iubet.

 

Mar.

 

Caesúmne? sed quo iure?

 

Exec.

 

Quo debes mori.

 

Mar.

 

Et quo Tyranni regere violenti solent.

 

Sed fare, quae me culpa condemnat ream?

 

Exec.

 

Quae culpa damnet innocens mulier rogas,

 

Quae tot malignis Caesaris nostri caput

 

Dolis petisti?

 

Mar.

 

Quâ probas istud fide?

 

Exec.

 

Quâ cras peribis.

 

Mar.

 

Ergo.

 

Exec.

 

Quid tempus teris?

 

Decreta mors est.

 

Mar.

 

Morte nil moueor meâ,

 

Morior libenter fessus hanc meus diu

 

Optauit animus: tempus exiguum rogo,

 

Vt de minutis quae mihi nondum ferox

 

Fortuna rapuit, pauca disponam bonis.

[p. 41]

 

Exec.

 

Nec hoc habebis.

 

Mar.

 

Crastinum saltem diem

 

Moritura postulo.

 

Exec.

 

Crastinum frustrà petis,

 

Non impetrabis.

 

Mar.

 

Crastinum frustrà petis,

 

Non impetrabis? Tantulum negat tibi?

 

Et obseratum pectus ad tuos gerit

 

Maria questus, ille cui primum tuus

 

Ad altiora tramitem strauit fauor?

 

Ingrate Princeps! tantulum negas mihi?

 

Patiar Redemptor; plura tu pro me semel

 

Es passus olim, Christe me pati doces.

Chorus.

O Quàm lubrica vanos

Sors dispensat honores!

Et quàm versicolore

Stringens compede mundum

Vili funere magnos

Vertit saepè triumphos,

Imis maxima fatis,

Summis infima mutans.

Non tam perfida fallax

Flectit cornua Nereûs,

Dum per turbida cuncti

Certant aequora venti.

Non tam palluit audax

Centum nauta Charybdes.

Qui vicina Pelasgis

[p. 42]

 

Multis horrida saxis,

 

Crebris foeda procellis,

 

Et tot naufraga scyllis

 

Sulcans aequora, motas

 

Interfluctuat vndas.

 

Quàm fortuna furenti

 

Semper mobilis aestu

 

Falso ludit in orbe.

 

Heu quot monstra timorum,

 

Et quot pascit Erinnes

 

Mens infausta potentum!

 

Longis ebria curis,

 

Centum dedita vinclis.

 

Queis formosa, sed eheu!

 

Multo tincta cruore

 

Dirum nunciat omen

 

Fulgens murice vestis.

 

Queis tot saepe minaci

 

Ardent crine cometae.

 

Quies nocturna nitentes

 

Perdit Cynthia flammas,

 

Formosusq́ue coruscam

 

Celat lampada Phoebus.

 

Heu quot somniat aegro

 

Semper corde latrones,

 

Quot discrimina diues!

 

Nusquam vera voluptas

 

Nullo nubila casu,

 

Nullis subdita fatis

[p. 43]

 

Isto regnat in orbe:

 

Et sors inuida nullum

 

Puro nectare pascens,

 

Multo felle suaues

 

Semper temperat vuas,

 

Multo miscet aceto.

 

Desine vanae fidere sorti

 

Desine leuibus mundi fluidi

 

Credere ventis, qui securae

 

Aurea captas otia vitae.

 

Quid regnandi dira libido

 

Te tam misero concitat oestro?

 

Quid sceptra petis, quae dum summam

 

Hesperus olim duxerit horam,

 

Rapta dolebis? nimium nimium

 

Cito praetereunt lubrica vani

 

Gaudia mundi, mors nec regum

 

Dura coronis, nec Principibus

 

Parcere nouit. morimur, morimur,

 

Et nullius durare diu

 

Natura sinit tempora vitae.

 

Nihil immites nouit in orbe

 

Flectere Parcas.

 

Felix nimium qui foedifragos

 

Mundi potuit spernere luxus,

 

Et tranquillâ mente supremi

 

Contemplatur gaudia coeli.

 

Qui non vllis saucia vinclis

 

Nunquam Veneris laesa sagittis

[p. 44]

 

Pura Tonanti pectora sacrat.

 

Qui perpetuo nectare pastus

 

Coeli nitidis errat in hortis,

 

Cunctaq́ue mentis lumine cernit

 

Queis post vitae pensa peractae

 

Toto felix corde fruetur:

 

Quae non volucres rapient anni,

 

Non vlla semel destruet aetas.

 

Nescit felix esse, furentis

 

Qui vel trepidat fulmina sortis,

 

Vel fallacis sperat amorem.