Het schilder-boeck

Het leven van Dirck Barentsen, uytnemende Schilder van Amsterdam.

Als de beste Voesterlinghen, die Natuere tot onse Const crachtlijcken aenport, comen te suyghen eenighe volle oft overvloedighe borsten van d'alder volmaecktste onderwijsinghe, dan bevintmen te gheschieden grooten wasdom en cracht, en sulcke wercken, dat sy onder de uytnemende, en vermaertste Schilders verdienstlijck worden gerekent. Sulcx is gheschiedt met Dirck Barentsen, die Schilder geboren wesende, noch daerenboven des grooten Titiaens boesem heeft ghenoten: En is sulck Man geworden, datmen sonder onwaerheyt mach betuygen, dat hy wel den besondersten is, die in Nederlandt de rechte manier van Italien heeft puer en onvermengt ghebracht. Hy was gheboren t'Amsterdam, in't Iaer ons Heeren 1534. Sijn Vader was oock een taemlijck goet Schilder, ghenoemt dooven Barent. Van hem zijn op t'Stadthuys t'Amsterdam gheschildert de gheschiednissen van een rasende Secte, die A^o. 1535. uyt een dul voorneem meenden de Stadt te verheeren, seer vreemdt en schricklijck te sien, alles wel uytghebeeldt, en nae sulcken tijdt niet qualijck ghehandelt. Dirck wesende ontrent oudt 21. Iaer, reysde nae Italien, hy hiel hem te Venetien by Titiaen, by den welcken hy seer aenghenaem, jae als kindt ten huyse ghehouden werdt, doende aldaer zijn overcomende, oft hem versoeckende Landtsluyden, goet onthael, ghelijck van zijn Meester hem toeghelaten oft bevolen was. Doch gelijck hy van edelen geest en van overtreffende verstandt was, hadde geern zijnen Omgang met eerlijcke Luyden van macht, oft Geleerde, ghelijck hy oock Lettercondigh, Latinist, en wel gheleert was. Hy hadde in Italien groote ghemeensaem kennis ghehadt met den Heer van Aldegonde, welcke vriendtschap en kennis in Nederlandt oock tusschen hun altijt gheduerde, also dat Aldegonde nemmer in Amsterdam en quam, sonder Dirck te besoecken, en zijn geselschap te gebruycken: desghelijcx had hy groote kennis met Lampsonio, en schreven malcander dickwils Latijnsche brieven, also dat hy een seer statigh en treflijck Man van aensien was, oock een goet Musicien, spelende seer wel op Instrumenten, die hy altijt by hem in huys hadde. Doe Dirck ontrent seven Iaer buyten

[fol. 259v]

s'Landts was gheweest, keerd' hy door Vranckrijck t'huys, en is t'Amsterdam getrouwt met een dochter, genoech van de treflijckste van Amsterdam. Doe was hy oudt 28. Iaer, en heeft doe sich selven en zijn Huysvrouw geconterfeyt, welcke stucken zijn noch t'Amsterdam by zijn dochter, en zijn seer aerdigh, en op een schoon manier ghedaen: ghelijck daer noch een Conterfeytsel van hem is, dat hy op't leste naer hem dede. Hy heeft hem oock veel op t'conterfeyten ghehouden, doende zijn dinghen op een seer veerdige, doch welstandighe manier. Hy heeft doch eenighe schoon Altaer-tafels ghemaeckt: Eerstlijck, voor de Schutters t'Amsterdam, eenen val van Lucifer, met veelderley naeckten, seer uytnemende ghehandelt: Maer werdt in de Kerck-braeck oft beeldtstorminghe ghebroken, waer van noch een stuck t'Amsterdam op den Doelen is te sien. Noch een Iudith, die noch t'Amsterdam is, het besonderste stuck van al wat hy oyt heeft ghedaen, wesende seer uytnemende geschildert. Daer is oock van zijn besonderste dinghen van hem een Venus tot Leyden, ten huyse van Sybrandt Buyck. Noch is nu ter tijt van hem een Tafel ter Goude, in't Fraters huys, en is een Kersnacht, wonder wel op zijn Italiaensch gehandelt, en een van zijn besonderste wercken. Daer is oock van hem t'Amsterdam, ten huyse van Iaques Razet, eenen grooten doeck, als een Altaer-tafel in de hooghte, en is een Crucifix, met een Magdalena, onder t'Cruys aenvattende, wonder wel ghehandelt. Tot den Const-lievenden Isbrandt Willemsz. t'Amsterdam, en in meer plaetsen, zijn van hem seer schoon stucken: zijn Conterfeytselen zijn over al oock veel. Maer van hem insonderheyt zijn seer schoon Conterfeytselen t'Amsterdam, op de Doelen, oft Schutters hoven, wesende Rotten oft geselschappen. Eerst op de Voetbooghs Doelen een Rot, waer in een Ketelaer comt, en is wonder wel gehandelt. Voorts op de Cluyveniers Doelen een Rot, daer sy ter Tafel sitten, en eten een gedaent van visch, die in Hollant wort Pors genoemt. Noch isser op S. Sebastiaens Doelen een schoon heerlijck Rot, waer in comen eenige bruyn oude Schippers tronien, en boven op een galerije zijnder, die eenen grooten silveren drinck-hoorn hebben, en is heerlijck en wel ghedaen: Soo datmen in dit en ander zijn wercken siet een treflijcke Titiaensche en Italiaensche handelinghe. Hy hadde oock Titiaen geconterfeyt, welcke tronie noch is by Pieter Isaacks, Schilder t'Amsterdam. Hy hadde ooc in zijn Italiaens recht de Veneetsche spraeck. Den Lantbouw en t'veldt had hy lief, doch niet gebruyckende: maer geenen sin ter Zee oft op't water, anders had hy wel willen t'somtijt Haerlem oft ander Landtsteden besoecken. Hy was oock genoech te swaerlijvigh om te wagen te varen. Daer is noch t'Amsterdam een Oordeel met de seven wercken van barmherticheyt van hem bleven onvoldaen, en staet t'Amsterdam in't Gast-huys, daer hy over is gestorven, in't Iaer ons Heeren 1592. ontrent Pincxter, oudt acht en vijftigh Iaer.