Chrysallis. Jaargang 1980

[p. 66]

2. Antoinette Kleyn-Ockerse, 1763-1828.

Uit haar Mengelingen in Proza en Poëzij (Leijden, 1824) citeer ik enkele passages uit de verhandeling over ‘Echtvereeniging en huwelijksgeluk’.

Gij zegt, lieve lucie! ik weet niet, hoe een gehuwd paar, zoo als de Heer B. en zijne vrouw uitmaken, gelukkig kunnen zijn, en elkander gelukkig maken. Ja, lieve! diergelijke echtverbindtenissen mogen dan ook den naam van gelukkig, in den echten, reinen zin des woords, niet dragen. Jaren achter elkander gewoon met eenparigen schouder den last des levens, langs gebaande en ongebaande wegen, gelijk twee paarden, die jaren gewoon zijn met elkander in één gareel te trekken, voort te slepen, worden zij elkander onmisbaar, zóó zelfs, dat het den één geen oogenblik wel is, waar de ander gemist wordt, en hij het niet uit kan houden, voor hij zijne wederhelft weder aan zijne zijde ziet; naauwelijks echter zijn zij bij elkander, of de één, die dan de kribbigste is, vindt een' twistappel, welken hij den ander' toewerpt. Het kibbelen heeft geen einde, zonder dat hevige driften er zich bijna ooit in mengen, en doorgaans eindigt de strijd, met het wegloopen en grommig verlaten van het kampveld; komen zij een kwartier uurs daarna weêr bij elkander, dan is alles vergeten. Sinds jaren kende ik zulk een paar echtelingen. Gelukkig waren zij niet, maar toch ook niet geheel ongelukkig. Zij bezitten een toereikend vermogen naar de behoeften van hunnen stand, en ook nog genoegzaam, om honderd aangenaamheden van het leven, die tot hooger geluk door de liefde bestemden, veelal ontberen moeten, zich te bezorgen; zij hebben geen groot deel aan de moeiten en afmattende zorgen, die anderen ten deel vallen; wat zij ondernemen, gelukt hun; eens anders lasten roeren zij met den vinger zelfs niet aan; zij houden zich ver van klaaghuizen en van de hutten der lijdenden. Zoo brengt hen niets uit hun centrum, niets stoort hun koel evenwigt, dan hetgeen hun verschil van karakter en eigenzinnig hoofd daartoe in de schaal werpt, en dat zij dan al ras ook, de één voor den ander' uit den weg ruimen. Zoo leefden zij sinds jaren voort, en ik houde mij verzekerd, dat, wanneer éénmaal de dood hun huwelijks-gareel los maakt, en de één van den ander' gescheiden wordt, de doode met tranen van opregt gevoel zal beweend worden.

[p. 67]

Wat was lucinde een lief meisje vóór haar huwelijk! zeide een ieder. - Maar, wie haar maar met een oog van menschkunde had waargenomen, zag door dien schoonen sluijer heen, en ontdekte al vroeg de zaden der fijne koketterie in haar. Een drom van jongelingen omringde haar altijd, en zij wist elk hunner met eene alles aanlokkende bevalligheid te boeijen, zonder het met een' van hare aanbidders regt te meenen. Hierdoor was zij onvatbaar voor dat ééne, alles omvattende gevoel, hetwelk slechts dat hart doet beminnen, en in lief en leed aankleven, dat eenstemmig met het onze klopt, en aanspraak heeft op eene onverdeelde neiging des gemoeds. Zij kende niets dan lofspraken, die zij voor waarheden der liefde hield, en wist niet, dat de waarlijk beminnende dikwijls de minste woorden vinden kan, om zijn heilig gevoel uit te spreken. Zoo deed zij uit honderd aanbidders eindelijk eene keus, die haar voor haar gansche leven onder het juk des huwelijks bragt. Nu was zij, denkt gij, wel ongelukkig! Ach, neen! zij vonden het zamen verwonderlijk wel. Bals en saletten waren rijke bronnen genoeg voor man en vrouw, om zich op de oude wijze voort te helpen. Het schoone vrouwtje was en bleef omringd van aanbidders, en de man had ook zijne kennissen onder de vrouwen. Elk had aan huis zijne bijzondere opwachtingen, of ging die bij anderen maken, en zoo amuseerde men zich kostelijk; was zelfs zoo tolerant, dat men met elkander over zijne vrienden en vriendinnen sprak. En - twistwoorden? wel foei! Wie twist er in de galante wereld over zulk een onderwerp? Neen, de eene toegevendheid en verdraagzaamheid is de andere waardig, en zoo komt men dan de wijde wereld ook al door. Gelukkig zult gij hen zeker niet noemen, maar ongelukkig, in den alledaagschen zin, waren zij waarlijk ook niet. Met tevredenheid trokken zij de huwelijkslasten voort, en zij huppelden in het gareel.

‘Ligchaam en ziel (zegt young) zijn als twee kribbige echtgenooten, zij willen altijd scheiden met den mond, maar als de dood zich ter scheiding van verre maar vertoont, dan willen zij volstrekt niet van elkander.’ Aan dit gezegde denk ik dikwijls, wanneer ik in het huis van een zeker paar echtgenooten, van tijd tot tijd, eenige uren doorbreng. Men zit naauwelijks neder, of er ontstaat twist: soms door het coloriek gestel der vrouw, die zich over honderd gevallen driftig maakt; dan weder door botsingen van

[p. 68]

hun onderling gevoel en meening, of uit de eigenzinnige doordrijving van het gevoelen des mans; in één woord, de vuurvonk heeft gevat, en een rustverstorende woordenvloed overstroomt al de stille genoegens, die men dacht te maken. De arme toehoorder is er het ergste aan; wat zal die doen? Die tusschen man en vrouw zich ten scheidsman opwerpt, begint een ondankbaar en bedriegelijk werk; uit dezen doolhof komt hij nooit zonder gescheurde kleederen; terwijl ondank en eigenverdriet hem op de hielen volgen. Lieve! wat gij ooit ter bevrediging van eenig twistgeding onderneemt, beproef het nooit tusschen echtelingen: want noemt gij de fout des éénen, dan zegt de ander: ‘dat duld ik niet, dat een ander zegge dan ik!’ en daarmede hebt gij bevel om te zwijgen. Intusschen zijn deze lieden al weder niet ongelukkig: neen, zij gevoelen, dat zij voor hun rijke kindertal, en daardoor voor elkander onmisbaar zijn geworden. Ook heeft het hart van elk hunner zijne goede zijde, zij hebben zelfs voor den dagelijkschen omgang met een' grooten kring van kennissen iets dat aantrekt, hetgeen vooral voor den man de saus van het leven is, omdat hij in dit element, als de visch in het water, leeft en dartelt, en daardoor veel verkeering onder de menschen zoekt en heeft.