Levende Talen. Jaargang 1932

Tijdschriften.
R.E. Zachrisson, Four Hundred Years of English Spelling Reform. Studia Neophilologica, Vol. IV, Nos. 1-2.

De tietel van dit artiekel van Zachrisson doet ons een zakelik historiese behandeling verwachten van de pogingen tot Spellinghervorming in Engeland gedurende de laatste vier eeuwen. Wat de schrijver echter geeft is een pleidooi voor Anglic, het spellingsysteem door hem uitgedacht, aanvankelik met het doel om het Engels te doen dienen als internationale hulptaal (international auxiliary language), later, na overleg met verscheiden personen van gezag in Engeland, om het als basis te gebruiken voor spellinghervorming voor de Engels sprekende wereld.

De schrijver begint het eerste deel van zijn artiekel met een definitie van interlinguistics, de nieuwe tak van taalwetenschap, die zich ten doel stelt de rationalisering van taal als sociaal verkeersmiddel. In tegenstelling met Jespersen, die er uitsluitend de wetenschap die zich bezig houdt met kunstmatige talen onder verstaat, denkt Zachrisson aan alle pogingen, gebaseerd op linguisties onderzoek, om taal beter aan zijn doel als verkeersmiddel te doen beantwoorden. Naar zijn mening is Engels de nationale taal die in de eerste plaats in aanmerking moet komen als internationale hulptaal, omdat het al door zo vele millioenen mensen gesproken wordt, omdat het een verplicht vak is op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs in Europa en op vele in Azië, en omdat het zijn gelijke niet heeft wat

[p. 248]

betreft eenvoudigheid van grammatika en zijn kosmopolieties vocabulair.

De legende van de eenvoudigheid van de Engelse grammatika, zo algemeen verbreid onder mensen die maar een oppervlakkige kennis van het Engels en van taal in 't algemeen hebben, doet vreemd aan uit de mond van een deskundige als Zachrisson.

Hèt grote struikelblok dat de verspreiding en het algemeen gebruik van het Engels in de weg staat is volgens de schrijver de tegenwoordige spelling, eerder een middel om de juiste uitspraak te verbergen, dan om ze te suggereren.

Nu zal er wel niemand zijn met enige kennis van zaken die de huidige spelling van het Engels in bescherming zou willen nemen, of die zou willen beweren dat een herziening er van niet zeer urgent is. Maar Zachrisson kent een te grote invloed toe aan spellingvereenvoudiging. Men kan toch moeilik met hem geloven dat er na spellinghervorming geen Cockney meer gesproken zou worden, en dat ‘our working men and women would insensibly learn to speak as good English as those who have been educated at our great public schools and universities’. (Met instemming door Zachrisson aangehaald van Sir George Hunter). Zooals dikwijls gebeurt, worden hier de zaken omgedraaid: een lezer heèft immers een eigen uitspraak, die met het schriftbeeld geassocieerd is en er door wordt opgeroepen in het bewustzijn. Kulturele invloeden kunnen oorzaak zijn dat iemand een lokaal getinte of een aan een bepaalde maatschappelike klasse eigen uitspraak verandert, maar de spelling kan dit niet.

Evenmin zal een herziening van de spelling het Engels tot internationale taal vermogen te maken, of de tegenwoordige spelling dit te beletten. Ook hier zijn het kulturele factoren die de doorslag geven.

De schrijver heeft zich hier te zeer door zijn onderwerp laten meeslepen.

Hierna, in het tweede deel van het artiekel, geeft de schrijver een korte schets van de pogingen van spellinghervormers uit de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw, en komt dan tot het werk van mannen als Pitman, Ellis, enz., de oprichting in de negentiende en twintigste eeuw in Engeland en Amerika van verenigingen die zich met het vraagstuk bezig houden, om tenslotte uitvoerig stil te staan bij zijn eigen aandeel in het ontstaan

[p. 249]

van Anglic met zijn bovengenoemd tweeledig doel. In het derde, en laatste, deel worden dan de regels van Anglic uitvoerig uiteengezet.

Bij lezing van dit alles rijzen verschillende vragen. Vooreerst de naam Anglic. Het wekt de gedachte als zou het iets anders zijn dan Engels in een rationeler kleed. Vooral in verband met zijn gebruik als internationale hulptaal lijkt het als zou er opzettelik gestreeld worden naar de schepping van een soort geneutraliseerd Engels, speciaal bestemd voor internationaal gebruik. En dit is zeker niet de bedoeling van de ontwerper.

Vervolgens, is Anglic een prakties uitvoerbaar en aan te bevelen systeem? Dat is het zeker. Het heeft de verdienste konsekwent te zijn. Eén zelfde klank wordt door één zelfde teken of tekengroep voorgesteid, behoudens enkele kleine uitzonderingen om praktiese redenen. Ook stelt hetzelfde teken (of tekengroep) steeds dezelfde klank voor. Het is tevens prakties, omdat het gebruik maakt van geen andere tekens dan het gewone alfabet, slechts zeer zelden voorzien van een aksent of een trema. Dit is een groot voordeel bij 't gebruik als schrijftaal. Bovendien - en dit is van zeer groot belang met het oog op een eventuele invoering in Engels sprekende landen - het is gebaseerd op de tans geldende uitspraak van klinker- en medeklinkertekens in het Engels.

Een andere vraag is evenwel of het onder de tegenwoordige omstandigheden aan te bevelen is voor buitenlands gebruik. Zolang de Engels sprekende landen volharden in hun traditionele spelling zou het tot niets dienen om internationaal Engels in een andere spelling te doen verschijnen. Het zou deze landen zelfs sluiten voor internationaal Engels, een averechts gevolg, en zeker niet de bedoeling van de vader van Anglic. Men zal dus op invoering in Engeland moeten wachten, vóór het internationaal kan worden toegepast.

Blijft dan de vraag in hoeverre het is te gebruiken als leermiddel bij 't onderwijs van Engels aan buitenlanders. De schrijver zegt dat het een gemakkelike overgang vormt tot het lezen van Engels in de traditionele spelling. Er zijn goede resultaten mee verkregen. Elke konsekwente en logiese spelling is natuurlik een steun bij dit moeilike werk. Maar de tans in ons land veel gebruikte fonetiese spelling is toch verre te verkiezen boven het Anglic, omdat het een zoveel juister voor-

[p. 250]

stelling van de uitspraak geeft, speciaal wat betreft onbeklemde lettergrepen en woorden. De leerlingen gaan hierbij betrekkelik gauw tot de gewone spelling over, hetgeen een groot voordeel is, daar ze spoedig het juiste schriftbeeld van de geleerde woorden in zich opnemen, terwijl occasioneel het foneties schrift gebruikt kan worden tot steun bij de uitspraak van moeilike nieuwe woorden.

Theoreties heeft Anglic dus grote verdiensten. Maar 't lijkt me gewenst dat het buitenland wacht op invoering in Engeland en andere Engels sprekende landen, alvorens het internationaal te gebruiken.

Of er echter veel kans bestaat op spoedige invoering in Engeland van een door een buitenlander uitgedacht systeem in een tijd van nationaal individualisme als waarin we tans leven, is zeer te betwijfelen.

h.j. van der meer.