Levende Talen. Jaargang 1932

Over de Fonetiese transkriptie.

De bemoeiingen van de in Levende Talen van Junie 1931 genoemde kollegas met de fonetiese transkriptie van het Engels in onze schoolboeken hebben zo goed als volledig sukses gehad: de toepassing van het voorgestelde systeem is vrij wel algemeen, en met medewerking van de uitgevers die daarmee van een telkens terugkerende bron van moeilikheden en ergernis bevrijd zijn, zal men spoedig, eigelik reeds nu, de zaak voor afgedaan kunnen verklaren. Er is echter één punt, weliswaar van ondergeschikt belang voor de school, waaromtrent niet allen gelijk handelen. Het betreft de transkriptie van de woorden op -er (of -ar, -or). Daarover lijkt een korte opmerking mij gewenst.

In de meeste schoolboeken, voorzoover mijn waarneming reikt,

[p. 323]

wordt een op zich zelf staand woord op -er getranskribeerd met -ə, zonder dat van de -τ enige nota genomen wordt. Wanneer men deze woorden in pausa beschouwt is er tegen deze voorstelling niets in te brengen. Maar een transkriptie met -ə houdt geen rekening met de overige fonetiese feiten, en vereenzelvigt de woorden op -eτ met die op -a als sofa, idea, America. Toch weet ieder Anglist dat er een foneties verschil tussen deze twee klassen van woorden bestaat, en dat in minder beschaafd Engels de beide groepen juist worden gelijkgemaakt, nl. tot het type -ər. Toen ik mijn Introduction moest herzien, enige jaren geleden, heb ik daarom de woorden op -er getranskribeerd met -ər. Sommige gebruikers hebben daarover hun bevreemding kenbaar gemaakt: het was toch -ə als het woord op zichzelf stond. Om hieraan tegemoet te komen, heb ik in volgende drukken de r tussen haakjes geplaatst: identifikatie van de twee foneties-verschillende groepen leek mij ongeoorloofd. Toevallig zag ik dezer dagen in het nooit genoeg gewaardeerde Elementarbuch van Sweet dat ook hij de woorden op -er in de woordelijst transkribeert met -ər, zo in de Nachträge biər, diər, evər, enz. Gesteund door deze autoriteit, en verder door de argumentatie in deze aantekening, durf ik de transkriptie met -ər of ə(r) voor de beste verklaren, al zal ik me er niet over verbazen als misschien sommige schoolmannen een andere praktijk willen volgen. In dat geval zou het echter goed zijn de argumenten ten gunste van een feitelik-onjuiste aanduiding in ons vakblad Levende Talen te konstateren: wij zijn in de praktijk van de school zowel als van de wetenschap maar al te zeer geneigd hetgeen we zelf gewend zijn voor ‘prakties-gewenst’ te verklaren.

e. kruisinga.