Levende Talen. Jaargang 1934

Vergadering van de Nederlandse sectie op 5 januarie 1934.

Om twee uur opent Dr. Zijderveld de vergadering. Hij heet alle aanwezigen welkom, met name de hoogleraren Prof. de Vooys en Prof. Gerlach Royen, de heer Ten Seldam, die de Amsterdamse Wethouder voor het Onderwijs vertegenwoordigt, en de heer Brants, hoofdinspecteur van het Lager Onderwijs. We zullen, zo zegt de voorzitter, in deze bijeenkomst de in Mei te Utrecht begonnen besprekingen voortzetten. Voor wat daar toen behandeld is, verwijst hij naar 't verslag in no. 76 van ‘Levende Talen’. We zijn het in Mei eens geworden over 't doel en de algemene beginselen van 't door ons te geven onderwijs in spraakkunst. 't Bestuur acht dit een belangrijk resultaat. Te Utrecht heeft de overgrote meerderheid zich uitgesproken voor een geregeld opzettelik onderwijs in taal-theorie. Hoever dit onderwijs moet gaan, komt nu aan de orde. Van groot nut acht de voorzitter het, dat we ons over allerlei kwesties die daarbij rijzen, eens uitspreken. Dan leren we elkaars bedoelingen beter begrijpen en zal 't meermalen blijken, dat we niet zo ver van elkaar afstaan, als eerst wel leek. De herhaalde

[p. 22]

samensprekingen door de leden van 't bestuur hebben al verhelderend gewerkt. In ons bestuur toch zijn drie schooltypen vertegenwoordigd: de voorzitter werkt aan een Gymnasium, de sekretaris aan een H.B.S., de heer Kuitert aan een Kweekschool. Daardoor stonden we soms verschillend tegenover sommige kwesties. Maar telkens bleek dat verschil meer te berusten op onze methode dan op de principes. Leek op de Mei-vergadering de voorzitter in zake klankleer meer konservatief, de sekretaris meer vooruitstrevend, Dr. Zijderveld meent, dat uit de stukjes van ons beiden in no. 77 van ‘Levende Talen’ wel blijkt, dat er geen principiëel verschil tussen ons bestaat. Zulke toenadering is 't resultaat van onderlinge besprekingen. De voorzitter stelt zich voor, dat we ons straks in hoofdzaak zullen bezighouden met punt 3 van de agenda. Bij punt 1 kunnen we ons, hoopt hij, beperken tot vragen en opmerkingen naar aanleiding van wat in no. 77 van ‘Levende Talen’ over klankleer geschreven is. Om begrijpelike redenen acht 't bestuur een bespreking van punt 2, de spelling, op dit ogenblik minder gewenst. Bij elk onderdeel blijkt 't, hoe moeilik 't is om scherp 't gebied af te bakenen. De voorzitter verwijst hierbij naar de beoordeling door Prof. Gerlach Royen van Dr. Kruisinga's Handbook of Present-Day English in 't laatste nummer van ‘Levende Talen’. In de klas hebben we echter niet in de eerste plaats scherpe en zuiverwetenschappelike onderscheidingen nodig, we moeten vóór alles prakties zijn en de beste weg zoeken om aan kinderen Nederlands te leren.

Als de voorzitter nu punt 1 van de agenda in behandeling wil brengen, stelt Dr. van de Water eerst een vraag van ruimer strekking, nl.: ‘Wat is de bedoeling van 't bestuur? Wil men komen tot een programma voor 't hele onderwijs, tot een rapport?’ De voorzitter antwoordt, dat daaromtrent nog niets is vastgesteld. Wel is de wenselikheid gebleken om enkele resultaten van onze besprekingen vast te leggen. In 't verslag van de vorige sectie-vergadering heeft de sekretaris de te Utrecht bereikte resultaten geformuleerd. Ook bij de diskussies in deze Januarie-vergadering wordt nog meermalen de behoefte aan meer eenheid uitgesproken. Zo verklaarde de heer Van der Klei: ‘We moeten niet bang zijn om normen te gaan stellen’ en vroeg de heer Van Wielink: ‘Is de bedoeling van deze besprekingen, dat we zullen komen tot een soort normaal-programma?’ De

[p. 23]

voorzitter heeft er wel nadruk opgelegd, dat hier verschillende schooltypen vertegenwoordigd zijn, dat we dus geen absolute eenheid kunnen verwachten, maar ook hij sprak de hoop uit, dat onze besprekingen richting-gevend zullen zijn. Ook al bedoelen we dan ook niet: te komen tot een dwingend normaal-programma, we mogen toch wel als resultaat van onze besprekingen verwachten, dat de leerstof voor de taaltheorie in klasse I, II en III beter afgebakend zal worden, dat een grotere eenheid van leerstof en van terminologie als gevolg van onze sectie-vergaderingen zal worden benaderd.

Hieraan sluit zich een andere kwestie aan, door Mej. Draak aangeroerd, nl. de wenselikheid, dat de leraren in talen, aan eenzelfde school werkzaam, geregelde besprekingen zouden houden om tot groter eenheid te komen. Ook de vraag van Dr. Lansberg, of hij niet eens de lessen van een kollega aan een andere school zou kunnen bijwonen, om zich een betere voorstelling te vormen van diens methode en de daarmee te bereiken resultaten, was een uiting van dat verlangen naar meer eenheid.

Intussen bleek ook hier, dat 't niet zo makkelik is om tot overeenstemming te komen, zelfs niet wanneer men zich bepaalt tot de kollega's die 't zelfde vak onderwijzen. Te Utrecht had de overgrote meerderheid zich voor opzettelike behandeling van 't onderdeel klankleer uitgesproken; ongeveer de helft der toenaanwezigen wilde van klankleer uitgaan bij de lessen in 't eerste leerjaar, terwijl een bijna even groot aantal kollega's die leerstof òf later in de eerste klas, òf zelfs pas in de tweede klas wilden behandelen. Nu werden toch uit de vergadering weer stemmen gehoord van kollega's die òf helemaal niets voor klankleer voelden (Dr. v.d. Water, Dr. Staverman) of klankleer - en ook andere onderdelen der taal-theorie - alleen occasioneel wilden behandelen (de heer Schneiders). De meerderheid echter bleek voor de leerstof, aangegeven in 't stukje ‘Klankleer in de klas’ in no. 77 van ‘Levende Talen’; een vijftal aanwezigen (de heren Schneiders, Van de Water, Van der Laan, Staverman en Van Wielink) hadden bezwaar tegen 't bespreken van de werking der spraakorganen. De heer Dominicus maant tot voorzichtigheid bij 't gebruik van klankschrift: bij zijn lessen in 't Engels had hij soms met leerlingen te doen gehad, die door 't gebruik van klankschrift meer spelfouten maakten dan andere leerlingen. De voorzitter antwoordt aan de heer Dominicus, dat

[p. 24]

hij juist door zijn pedagogiese ervaring er toe gekomen is in de klas klankschrift te gebruiken.

Op 't stuk van de terminologie pleitte de heer Peperzak tegen de termen ‘hoge en lage klinkers’ (zie blz. 314). Hij vreesde misverstand, gaf ook verder de voorkeur aan ‘syllabe, vokaal, konsonant boven lettergreep, klinker, medeklinker. De voorzitter vond juist die termen ‘hoge en lage klinkers’ zeer geschikt, maar na zijn verklaring: ‘we binden ons niet aan die termen, 't is ons om de zaak te doen, ook de termen van 't lijstje op blz. 232-233 (in no. 76) zijn alleen genoemd om ongeveer de omvang van de te behandelen stof aan te geven’, werd geen uitspraak van de vergadering gevraagd. Wel werd door de heer Kuitert bezwaar gemaakt tegen de termen ‘echte en onechte s en f.’ Hij vond, dat die termen waanvoorstellingen scheppen en werd daarbij gesteund door Prof. Gerlach Royen en door de heer Van der Klei. Ten slotte bleek niemand op 't behoud van die termen prijs te stellen.

Over de vraag of we de tien woordsoorten met Nederlandse of met vreemde termen zouden benoemen, werd wel gediscussiëerd, maar niet gestemd. Bij gebrek aan tijd kon het hele lijstje van termen niet afgewerkt worden. Ook kwam men er niet toe om van gedachte te wisselen over vragen als: ‘Hoe zullen we kwesties als geslacht, naamval, modaliteit behandelen?’ ‘Welke betekenis zullen we hechten aan termen als onregelmatig, abstrakt, enz.?’

Te vier uur moest de sectie-vergadering worden gesloten, omdat toen de algemene huishoudelike vergadering begon.

Amsterdam, Januarie 1934.

De sekretaris der Ned. Sectie,

a.j. de jong.